Αρχονταρίκι : ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ οδός Σαντραζάμ Αλη Πασά αριθμός 35/2


Ο ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΤΟΥ ΓΕΝΟΥΣ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΓΟΝΑΤΙΣΤΟΣ ΜΠΡΟΣΤΑ ΣΤΗ ΚΛΕΙΣΤΗ ΘΥΡΑ ΤΩΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΩΝ ΤΟΠΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟΥ ΤΟΥ ΕΘΝΟΜΑΡΤΥΡΑ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε΄

Τό κείμενο που ακολουθεί είναι ένα μέρος από τον πρόλογο του περίφημου βιβλίου του Πανοσιολογιωτάτου Αρχιμανδρίτου π.Δοσιθέου ,Ηγουμένου της Πατριαρχικής Μονής της Παναγίας Τατάρνης Ευρυτανίας,"ΘΕΛΩ ΝΑ ΠΙΩ ΟΛΟ ΤΟΝ ΒΟΣΠΟΡΟ".Σκέφθηκα να το μοιραστώ εδώ μαζί σας γιατί ρίχνει φως σε μια άγνωστη ,για πολλούς,πτυχή, της μαρτυρικής πορείας μέσα στον χρόνο του σεπτού Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως.Αποκαλύπτει το καθημερινό μαρτύριο αλλά και την καλή μαρτυρία αυτών που ζουν εκεί κρατώντας αναμμένο το Φαναριώτικο φως,το φως της Ρωμιοσύνης που άντεξε και αντέχει.
π.Τιμόθεος Ηλιάκης

Sadrazam Ali Paşa sokak no: 35/2

Οσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Δοσίθεος

Για πολλούς η αφιέρωσις του βιβλίου μου "Θέλω να πιώ όλο τον Βόσπορο" είναι ακατανόητη. Ποια είναι αυτή η οδός Sadrazam Ali Paşa (Σαντραζάμ Αλή Πασά), και πόσον ιερός είναι ο αριθμός 35/2 ώστε να αξίζουν «γονυκλινούς αφιερώσεως»;

Δεν είναι δρόμος. Δρομάκι, σοκάκι είναι. Στενό, οφιοειδές, βρώμικο. Θα έπρεπε να είναι λεωφόρος με δενδροστοιχίες, με φωτισμό άπλετο την νύχτα, γιατί είναι. ο δρόμος της Ιεράς Μονής τού Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι, είναι ή οδός του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου, που συμπιέζεται σαν σε μέγγενη ανάμεσα στα Παλιά Τείχη του Πετρίου και την οδό Σαντραζάμ Αλή Πασά. Ποιος να είναι αυτός άραγε; Δεν το επεδίωξα. Ήλθε από μόνο του. Ξεφυλλίζοντας το βιβλίο ενός παλαιού Πολίτη, του Νίκου Αποστολίδη (Αναμνήσεις από την Κων/πολι. Εκδόσεις Τροχαλία,1996, σελίς 261 ) διάβασα το εξής καταπληκτικό:

Ο δρόμος αυτός ονομάζονταν παλαιά «Οδός Πετρί Καπού», οδός δηλαδή της Πύλης του Πετρίου. Κι' αυτό γιατί αυτό το δρομάκι ξεκινούσε απ' την Πύλη του Πετρίου. Πετρίον λέγονταν το τείχος που περιέβαλλε σαν πέταλο -κι' ακόμα περιβάλλει- την Μονή του Αγίου Γεωργίου, το Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Ήλθε όμως η μεταπολίτευσις του Κεμάλ. Η «αληθής» δημοκρατία του «ενός» ανδρός. Με ελάχιστη ελευθερία και πολύ μίσος για κάθε τι το Χριστιανικό και το Ρωμαίικο. Μεταξύ των πολλών ταπεινώσεων, στις οποίες υπέβαλε η τότε δημοκρατική κυβέρνησις το Πατριαρχείο, ήταν κι' αύτή. Μετονόμασαν το άθλιο και στενό αυτό δρομάκι σε οδό Σαντραζάμ Αλή Πασά. Όχι άνευ λόγου. Μετά λόγου και κακότητος ου της τυχούσης. Αυτός ο «τρανός» πασάς ήταν αυτός που διέταξε τον απαγχονισμό του Πατριάρχου Γρηγορίου τού Ε'.

Κλείσατε σεις τη μεσαία πύλη για πάντα; Σάς απαντούμε. Μετονομάζομε τον δρόμο και τιμούμε αυτόν που απηγχόνισε τον Πατριάρχη σας. Για να σας ενθυμήσουμε ότι εδώ είμαστε. Και σχοινί έχομε και γκρίζους λύκους έχομε, κι άλλες Πύλες έχετε.

Για να είμαι όμως ακριβής. Το διάβασα, όπως ανέφερα προηγουμένως, αλλά δεν το διεσταύρωσα. Θά ήμουν πανευτυχής αν κάποιος μου υπεδείκνυε (και απεδείκνυε) πως είναι ψέμα... Δυστυχώς δεν είναι ψέμα.

Βρέθηκα στο Μπαλουκλή την Κυριακή των Μυροφόρων του 1999. Μετά την Πατριαρχική και Συνοδική Θεία Λειτουργία, με πλησιάζει ένας σοβαρός κύριος, μεσήλιξ. Μου λέγει το ονομά του. Δικηγόρος στην Πόλη. Αναφέρεται στο βιβλίο «Θέλω να πιω όλο τον Βόσπορο» και δακρύζει. Μετά από πολλά λόγια επαινετικά, καταλήγει: «Δυστυχώς, πάτερ μου, αυτός ο Αλή Πασάς ήταν που διέταξε τον απαγχονισμό του Πατριάρχου».

Θυμάμαι αυτά τα δακρυσμένα μάτια και θα τα θυμάμαι όσο ζω. Εκεί, κάτω απ’ το γεροπλάτανο που μόλις έβγαζε φύλλα για να σκιάσει ακόμη μία φορά την αυλή της Ιεράς Πατριαρχικής και Σταυροπηγιακής Μονής τού Μπαλουκλή...

Επέστρεψα στην Ελλάδα. Ερεύνησα και βρήκα ότι: Σαντραζάμ (Sadrazam) απεκαλείτο ο Μέγας Βεζύρης του Σουλτάνου. Ερευνώ που αλλού, στο έργο τού Σκαρλάτου Βυζαντίου «Κωνσταντινούπολις». Στον Β' τόμο (1862, σελίς 49ο) διαβάζω:

Αλή Πασάς (Μπενδερλή), διορισμένος σατράπης εν τη Ασία, μόλις έφθασεν εις Κων/πολιν τη 9η Απριλίου 1821, και τη δεύτερη αμέσως ημέρα, Κυριακή του Πάσχα, διέταξε και κρέμασαν εν τη μεσαία του Πατριαρχείου Πύλη τον Πατριάρχην Γρηγόριον τον Ε΄ επί τω λόγω ότι είχε λάβει «πιθανώς» μέρος εις την επανάστασιν των συμπατριωτών του, ή μάλλον προς αντεκδίκησιν, διότι οι Έλληνες συλλάβοντες τον Μολλάν της Μέκκας, δια θαλάσσης επανερχόμενον εν πλήρει των γεγονότων αγνοία εις Κωνσταντινούπολιν εξ Αλεξανδρείας, τον φόνευσαν σκληρότατα μεθ' όλης του της οικογενείας.

Αλλά μετά δέκα ημέρας, τη 18η Απριλίου, μηδενός προσδοκώντος, επαύθη αίφνης ο Βεζύρης και εξορισθείς εις Κύπρον, εφονεύθη εκεί μετά δύο μήνας και η κεφαλή του εξετέθη επί δίσκου εις την κόγχην του Μπάμπ-ι-Χουμαγιούν (Υψηλή Πύλη) ως προδότου, διότι είχε προσπαθήσει να εξουδετερώσει την επιρροή του Χαλέδ-Εφέντη και του Μπερμπέρ-μπασή, ευνοουμένων του Σουλτάνου.>>

Τί βρίσκει κανείς ερευνώντας! Αλλά και τι αποτροπιασμό αισθάνεται. Ποτέ μου δεν θα μπορούσα να φαντασθώ, ότι πίσω απ’ την ονομασία αυτού του δρόμου κρύβεται τόση δολιότης, τοση βία... Τα μυστικά τού Βοσπόρου, βλέπεις!

Και για να καταλάβουμε το μέγεθος τής κακότητος. Είναι σα να μετονόμαζε η δική μας κυβέρνησις, εδώ, στην Αθήνα, την οδό Βασιλέως Γεωργίου τού Β', όπου βρίσκεται ή Τουρκική Πρεσβεία, σε οδό Αμπτουλάχ Οτσαλάν. Καί πάλι λίγο είναι...

Αυτός λοιπόν είναι ο αριθμός της πόρτας του Πατριαρχείου μας. Μερικά πέτρινα σκαλιά γυαλισμένα απ’ την χρήσι τόσων αιώνων οδηγούν σ' ένα Π. Τρεις είναι οι πόρτες. Στις αριστερές παραστάδες της κάθε μιας απ’ αυτές, τρεις αριθμοί. Μικρές ωοειδείς σμαλτωμένες παλιές επιγραφές. Αριστερά τo 35/1, απέναντι μας τo 35/2 δεξιά το 35/3. Και οι τρεις φρεσκοβαμμένες. Καμμία διαφορά. Το 35/1 ανοιχτό όλη την ήμέρα. Είναι η είσοδος για όλους, κληρικούς και λαϊκούς, επίσημους και ανώνυμους.
Το 35/2, πάντα κλειστό. Η πύλη αύτή άνοιξε για τελευταία φορά στις 10 Απριλίου του 1821. Έκτοτε παραμένει κλειστή. Για πάντα. Σιωπώσα διαμαρτυρία. Δεξιά η άλλη πόρτα, το 35/3. Χρησιμοποιεϊται σπάνια, αλλά ανοίγει.

Σ' αυτόν λοιπόν το δρόμο και σ' αυτόν τον αριθμό και ιδίως στο 35/2, αφιερώνεται αυτό το μικρό, ταπεινό βιβλίο, «Θέλω να πιώ όλο τον Βόσπορο»

Τώρα πού γράφω αυτές τις γραμμές, σκέπτομαι ότι ή αφιέρωσις αυτή είναι τόλμημα και ίσως τόλμημα ασεβές. Τίς ειμί εγώ Κύριε; Ας μου το συγχωρήσει η ιστορία, οι μεγάλες μορφές που αγωνίσθηκαν εκεί απ’ το 1601 μέχρι σήμερα, και όσοι επαξίως διακονούν σήμερα στο 35 της οδού Σαντραζάμ Αλή Πασά...

Οσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης π. Δοσίθεος