Αρχιμ.Τιμόθεος Ηλιάκης :ΟΜΙΛΙΑ ΣΤΗΝ ΕΠΕΤΕΙΟ ΤΗΣ ΑΛΩΣΕΩΣ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ

 ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ 
 ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΣΤΙΣ 26 ΜΑΙΟΥ 2013 ΣΤΟΝ ΙΕΡΟ ΝΑΟ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΚΟΣΜΑ ΤΟΥ ΑΙΤΩΛΟΥ Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ 
  

 Σεβασμιώτατε Πάτερ και Δέσποτα. Κυρία Δήμαρχος και λοιποί Δημοτικοί Άρχοντες, αγαπητοί εν Χριστώ Πατέρες και Αδελφοί. Χρέος Ιερό και Εθνικό μας συγκέντρωσε σήμερα στον πάνσεπτο τούτο Οίκο του Θεού. Χρέος Ιερό και εθνικό έναντι ανδρός σπουδαίου και Αγίου, του μαρτυρικού και ηρωικού Αυτοκράτορα της Αγίας Βυζαντινής   Αυτοκρατορίας ,ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΙΑ του ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ,ο οποίος προ 560 ακριβώς χρόνων έπεσε μαχόμενος επί των επάλξεων, κατά την αποφράδα εκείνη ημέρα της υπό των Τούρκων Αλώσεως της Κωνσταντινουπόλεως .  Χρέος Ιερό και Εθνικό απέναντι και όσων μαζί με εκείνον αγωνίσθηκαν και έπεσαν μαχόμενοι, σ εκείνη την άνιση μάχη που έμεινε στην Ιστορία για να διδάσκει τους Λαούς Γης πως « Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία ‘ . Και πράγματι η αρετή και η τόλμη αποτελούσαν τα κοσμήματα του Αυτοκράτορα. Γεννημένος το 1404 στην Βασιλεύουσα, τέταρτος κατά σειρά υιός του Αυτοκράτορα Μανουήλ Β Παλαιολόγου και της Αυτοκράτειρας Ελένης Δραγάση-Παλαιολογίνας ,νυν δε Οσίας Υπομονής,διακρίνεται γρήγορα για τις ικανότητες του. Δραστήριος και εκ φύσεως ανήσυχος, εξελίσσεται σταδιακά σε μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα ένα γενναίο πολεμιστή και άφοβο στρατιώτη, όπως ταιριάζει σε Βυζαντινό πρίγκιπα. Από νεαρά ηλικία θα γευθεί και θα γνωρίσει τον πόλεμο μπαίνοντας αδίστακτα στην μάχη, με όνειρό του την παλινόρθωση της αίγλης της Βυζαντινής Αγίας Αυτοκρατορίας, που στην εποχή της νιότης του περνούσε τις δυσκολότερες στιγμές της ιστορίας της, ρακένδυτος και ταπεινωμένη από τους Δυτικούς, περιφερόμενη, δίκην επαίτου ανά τας αυλάς της Ευρώπης ,ζητώντας οβολό ελεημοσύνης από τα ίδια τα παιδιά της. Ο Κωνσταντίνος δεν σπούδασε  ούτε Φιλοσοφία ούτε Θεολογία.Δεν έμαθε να είναι διπλωμάτης και κοσμικός, αλλά, συνειδητοποίησε γρήγορα πως ήταν απόγονος του Μεγάλου Κωνσταντίνου, του Ιουστινιανού, του αγίου Νικηφόρου Φωκά, του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου, του Ρωμανού του Διογένη ,του Μιχαήλ Παλαιολόγου και αυτή η συνειδητοποίηση ήταν που τον έκαμε ακόμα πιο δυνατό, του έδωσε φτερά και ρομφαία δίστομο με την οποία, γίνεται ο απελευθερωτής της Πελοποννήσου, εκ διώκοντας τούς κάθε λογής κατακτητές της . Ο πρίγκιπας , τότε, Κωνσταντίνος είχε την ευλογία και τιμή να εκδιώξει τους Λατίνους από την Πάτρα, ύστερα από 200 χρόνων σκλαβιάς και να παραλάβει από τον κατακτητή τα κλειδιά της Πόλεως του Πρωτοκλήτου των Αποστόλων Αγίου Ανδρέα .  Η Κόρινθος, η Ηλεία, η Βαστίτσα( Αίγιο),τα Καλάβρυτα , τ' Ανάπλι (Ναύπλιο ), η Αργολίδα , η Αρκαδία, η Μεσσηνία ,νέο ,τώρα, αναπνέουν αέρα. Αέρα λεβεντιάς και ελευθερίας που τον κρατούσαν στους ασκούς οι κατακτητές. Γρήγορα το όνομα του Κωνσταντίνου γίνεται θρύλος στον Μοριά και οι Μοραΐτες, αναθαρεμένοι και περήφανοι, καταγίνονται τώρα σε έργα ειρηνικά. Με το τρίπτυχο των αρετών,  «Πίστη στον Θεό-Αλήθεια-Δικαιοσύνη», διοίκησε ο Δεσπότης τον Λαό του. Και παράλληλα, έχοντας κατά νου τούς λόγους του Κυρίου " Όταν ο ισχυρός καθωπλισμέμος φυλάς ση την εαυτού αυλήν. εν ειρήνη εστί τα υπάρχοντα αυτού"(Λουκ.ια΄-21),ιδιαιτέρα έδειξε μέριμνα για τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση του στρατού.  Και ενώ αυτά διαδραματίζονται στον Μυστρά, στην Κωνσταντινούπολη η κατάσταση γίνεται μέρα με την ημέρα πολύ δύσκολη. Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος έχει φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο με την πίκρα της αδιαφορίας των Δυτικών Ηγεμόνων απέναντι στην συμφορά που έρχεται. Ο Διάδοχός του, αυτοκράτορας Ιωάννης Η Παλαιολόγος ,συνεχίζοντας τις διαβουλεύσεις του πατέρα του, πηγαίνει στην Ρώμη και ύστερα από τρομερές πιέσεις υπογράφει το διάταγμα της "Ενώσεως των Εκκλησιών", που προήλθε από την ψευδό-σύνοδο της Φεράρα-Φλωρεντίας του 1438 και που αποτελούσε το αντάλλαγμα για την βοήθεια των Δυτικών στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα. Μια βοήθεια όμως που ποτέ δεν έφθασε, όπως και ποτέ δεν έγινε αποδεκτό και δεν εφαρμόσθηκε από την συνείδηση των Ορθοδόξων το περί της "Ενώσεως των Εκκλησιών "διάταγμα. Η ενέργεια όμως αυτή του Αυτοκράτορα Ιωάννη διαιρεί τον Λαό σε ενωτικούς και ανθενωτικούς και η Βασιλεύουσα γρήγορα μεταβάλλεται σε" στρατόπεδο" εμφυλίου σπαραγμού που οδηγεί σε πλήρη οικονομική και ηθική πανωλεθρία. Και όλα αυτά σε αντίθεση με την Οθωμανική αυτοκρατορία, που ανθούσε κάτω από την δυναμική διοίκηση του εικοσάχρονου Σουλτάνου Μεχμέτ Β, γνωστού και ως Μωάμεθ του Πορθητού, ο οποίος είχε ορίσει σκοπό της ζωής του την κατάκτηση της Πόλης του Κωνσταντίνου. Στην κρίσιμη  αυτή καμπή της Βυζαντινής Ιστορίας ζητείται Κυρηναίος! Ο αυτοκρατορικός Θρόνος χηρεύει και τα βλέμματα όλων στρέφονται στον Μυστρά, ο Δεσπότης του οποίου, Κωνσταντίνος  Παλαιολόγος, απελπιστικά μόνος αναλαμβάνει τον μαρτυρικό Θρόνο  γνωρίζοντας καλύτερα από κάθε άλλον πως αυτή η πορεία θα είχε τέρμα τον Γολγοθά. 
 

 Η στέψη του, ανήμερα των Θεοφανείων του 1449 πραγματοποιείται απέριττα στην Μητρόπολη του Μυστρά, τον Άγιο Δημήτριο, και με τρία ενοικιασμένα Καταλανικά καράβια ξεκινά για την Βασιλεύουσα .Δυστυχώς, η άλλοτε πανίσχυρη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που απλωνόταν από τις Ινδίες μέχρι τις Άλπεις, είχε τόσο πολύ καταρρεύσει ώστε δεν διέθετε δικά της πολεμικά πλοία να στείλει να παραλάβει τον Βασιλέα της! Στην Πόλη του Κωνσταντίνου ο Παλαιολόγος μπήκε μόνος! ΄Ισως και να δάκρυσε ο σκληρός στρατιώτης βλέποντας το κατάντημα της, μα δεν απελπίστηκε. Αμέσως άρχισε εργασία, έχοντας ελπίδα ζωντανή την παρουσία του Θεού στα βήματά του. Συχνά έλεγε στον πιστό φίλο, υπασπιστή και βιογράφο του Γεώργιο Φραντζή πως: "..θα γίνει μέχρι τέλους το θέλημα του Θεού" .Είναι αρκετά βαρύ να ισχυριστεί κανείς πως "ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει". Μάλλον θέλημα των Δυτικών ήταν. Πόσο δίκιο έχει αλήθεια ο φλογερός ιστορικός Κ. Σάθας όταν γράφει . « Τέλος πάντων, την 29η Μαΐου 1453 , είδεν η Δύση εκπληρούμενον τον σκοπόν , τον οποίον πρό εξακοσίων ετών λυσσωδώς επεδίωκεν…»  .  

Δυστυχώς η ανυπάκουη στην Δύση Πόλη από την έναρξη του Σχίσματος , έπρεπε να τιμωρηθεί. Στα χρόνια που βασίλευσε ο Κωνσταντίνος έδωσε όλες του τις δυνάμεις για να περισώσει ότι ήταν δυνατόν. Έφερε την ειρήνη στον Λαό της Πόλης και ταπεινώθηκε στους Ηγεμόνες της Δύσεως ζητώντας απελπισμένα βοήθεια για τον μεγάλο κίνδυνο που πλησίαζε και που δεν άργησε να φανεί .  Στις 2 Απριλίου του 1453,Δευτέρα του Πάσχα, φάνηκαν τα πρώτα Τουρκικά φουσάτα. Ογδόντα χιλιάδες στρατιώτες Τούρκοι εξαγριωμένοι εστρατοπεδεύσαν γύρω από την Επτάλοφο Πόλη. Επτά χιλιάδες άνδρες, αποφασισμένους να πέσουν "για του Χριστού την Πίστη την Αγία, την Πατρίδα, την οικογένεια και τον Αυτοκράτορα", διέθετε ο Κωνσταντίνος και η πολιορκία διήρκησε πενήντα οκτώ ημέρες που, έμειναν στην Ιστορία για να διδάσκουν τους Λαούς της Γής πως :" Θέλει αρετή και τόλμη η Ελευθερία", γιατί μπορεί την μαύρη εκείνη Τρίτη της 29ης Μαΐου του 1453 να έπεσε η προδομένη Πόλη, αλλά ΔΕΝ ΕΠΕΣΕ ΤΟ ΕΘΝΟΣ! Μπορεί να βεβηλώθηκε η Μεγάλη Εκκλησία αλλά ΕΖΗΣΕ Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ!  

  

 Μπορεί να λαβώθηκε ο Αυτοκράτορας αλλά ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕ! Ατρόμητος στάθηκε ως την τελευταία στιγμή στις επάλξεις και όταν έπαψε το σώμα να παλεύει από λαβωματιά απίστου, ο Λαός, ο Ελληνικός Λαός, που ΔΕΝ ΤΟΝ ΝΤΡΟΠΙΑΣΕ ΜΕ ΤΗΝ ΦΥΓΗ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΟΥ, τον Ανέστησε στους Θρύλους και στα όνειρά του, στις προσδοκίες και στους ξεσηκωμούς του. Κανένας άλλος Λαός στην Γή ΔΕΝ ΔΙΑΤΗΡΕΙ τον ΜΑΡΜΑΡΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΙΑ ΤΟΥ, που "τον φρουρούν Αρχάγγελοι ώσπου με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι.." Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος δεν πέθανε. Κανένας δεν τον αναγνώρισε νεκρό. Κανένας δεν ξέρει που είναι ο τάφος του, αλλά και ούτε μπορούσε να πεθάνει, πριν την λύτρωση. 
 

 Ο Κολοκοτρώνης έλεγε « έχουμε βασιλιά τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο στην Πόλη»! Ο μαρμαρωμένος του Γένους Αυτοκράτορας ήταν και θα είναι ο Πρώτος που ξεσηκωνόταν ( και θα ξεσηκώνεται)  σε όλες τις Επαναστάσεις της Φυλής μας και ο αρχιστράτηγος των απανταχού της Ελλάδος μαχητών που θα έμπαιναν στην Πόλη. Βυζαντινές σημαίες ύψωναν οι Κρητικοί σε κάθε εξέγερσή τους κατά των κατακτητών. Με Βυζαντινές σημαίες ο Κλαδάς αντιμετώπιζε τους Τούρκους. Οι αυτοσχέδιες σημαίες κατά φλάμπουρο και μπαϊράκι των κλεφτών και αρματολών έφεραν τον δικέφαλο για να υποδηλώνουν τον στρατιωτικό τους δεσμό με τον Αυτοκράτορα. Παρεμφερή με τον δικέφαλο σημαία ύψωσαν οι Υψηλάντηδες το ' 21 και με το όραμα της απελευθερώσεως της Πόλης ξεκίνησαν οι Κολοκοτρωναίοι τον αγώνα. 
 

 Ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" και ο λαμπρός θόλος της Αγίας Σοφίας ήταν η Εθνική Κιβωτός το ΄12-΄13 , το 20΄-22΄,το 40'-44' αλλά και το 1974 κατά την εισβολή των Τούρκων στην μαρτυρική Κύπρο. Οι τελευταίες στιγμές του Αυτοκράτορα που μετουσιώθηκε στην Λειτουργία που ΔΕΝ τελείωσε ποτέ, έγιναν παρακαταθήκη ιερή για κάθε Έλληνα. Κι απ άκρο σ άκρο της σκλαβωμένης Ελλάδος ακουγόταν το παραπονεμένο μοιρολόι :" Τον είδες με τα μάτια σου γιαγιά τον Βασιλέα; τον πρόμαχο του Λαού, τον στρατιώτη κι αυτοκράτορα του Γένους;- ΄Αγγελοι τον παρέλαβαν, τον έλουσαν και τις πληγές του έπλυναν με μόσχο και με μύρο, του έστρωσαν να κοιμηθεί σε κλίνη από βύσο, κι Αρχάγγελοι με πύρινες ρομφαίες τον φυλάνε μέχρι ναρθή η ώρα του για να τον εξυπνήσουν...". Σεβασμιώτατε, Πατέρες και Αδελφοί Σε μια από τις πλέον κρίσιμες στιγμές της νεώτερης ιστορίας της Ελλάδος μας βρίσκει η σημερινή ημέρα. Σε ατμόσφαιρα εθνικής μελαγχολίας τιμούμε τον Αυτοκράτορα μας. Αλλά αυτή ακριβώς η ιστορική αναδρομή και αναφορά ίσως να αποτελούν και τα σημαντικότερα όπλα μας στην αντιμετώπιση των προκλήσεων .Ο αγώνας για την σωτηρία και την έξοδο από την οικονομική και ηθική κρίση οφείλει να έχει σημείο αναφοράς την θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και τούτο διότι πολλά θα είχαν αποφευχθεί αν υπήρχε μνήμη ιστορική , αν υπήρχε γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού μας, αν οι σύγχρονοι Ηγέτες αυτού του Τόπου, αλλά και εμείς όλοι, είχαμε κατά νου την γενναία απάντηση του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου προς τον Σουλτάνο τις παραμονές της Αλώσεως, όταν του ζητήθηκε να παραδώσει την Πόλη με αντάλλαγμα την ζωή, την περιουσία , τον στρατό του και το Δεσποτάτο της Πελοποννήσου «Το να σου παραδώσω την Πόλη ούτε δικό μου δικαίωμα είναι ούτε κανενός άλλου από τους κατοίκους της• γιατί όλοι με μια ψυχή προτιμούμε να πεθάνουμε με τη θέλησή μας και δε λυπόμαστε για τη ζωή μας». Υπάρχουν στην ζωή κάποιες αξίες που δεν ανταλλάσσονται αυτό θα πρέπει να το κατανοήσουμε στις μέρες παρακμής που ζούμε και που θυμίζουν μέρες παραμονής της Αλώσεως ,αν θέλουμε σαν Λαός να επιβιώσουμε .   Ο αείμνηστος Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας και Ακαδημαϊκός  Κ . Τσάτσος  σημειώνει « Πολλά και απαραίτητα διδάσκεται τις από τους χρυσούς αιώνας της ιστορίας , από τα αιώνια παραδείγματα και τα ανυπέρβλητα επιτεύγματα . Οι σκοτεινοί όμως χρόνοι , όπου εν μέρει διεμορφώθη η ψυχολογία μας και εξεκκολάφθησαν οι κοινωνικοί και πολιτικοί όροι της υπάρξεώς μας , αποτελούν ανεξάντλητον δεξαμενήν γνώσεων και πείρας . Και έπρεπε να μην λησμονούνται ποτέ από όσους γνωρίζουν ότι το «Γνώθι σαυτόν»   δεν αποτελεί μόνον ατόμων το πρώτο χρέος , αλλά και των Εθνών» . Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως δεν ήτο απλά το αποτέλεσμα μια άνισης στρατιωτικής μάχης. Ήταν το αποτέλεσμα μιας πλήρους οικονομικής καταρρεύσεως, ενός Εθνικού μαρασμού και διχασμού, καθώς επίσης και μιας προδοσίας και ενός ανήθικου εκβιασμού εκ μέρους των δήθεν εταίρων και συμμάχων μας. Δεηθείτε , Σεβασμιώτατε , όπως αυτό τούτο το Εθνικό γνώθι σαυτόν κυριαρχεί πλέον στις Εθνικές πράξεις και αποφάσεις και με σεβασμό στην μακραίωνη ιστορία μας ,στους ηρωικούς μας προγόνους, στους Μάρτυρες του Γένους αλλά και βασιζόμενοι στις δικές μας δυνάμεις και αρετές περισσότερο παρά στις εισφορές και υποσχέσεις των ξένων, πορευόμεθα πλέον σαν Λαός μέσα στον σύγχρονο κόσμο. Η δε μνήμη Κωνσταντίνου του ευσεβούς ημών Αυτοκράτορος του Παλαιολόγου, και πάντων των συν Αυτώ ηρωικώς αγωνισαμένων και πεσόντων , έστω αιωνία Αμήν !
                                                           
  Αρχιμανδρίτης Τιμόθεος Ηλιάκης  

 ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΓΙΑ ΤΟΝ  ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ        ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟ  ΣΤΗΝ Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ 

 Με κατάνυξη και Βυζαντινή λαμπρότητα τελέσθηκε σήμερα( Κυριακή 26 Μαΐου 2013) στον Ιερό Ναό του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Ν. Φιλαδελφείας  Αρχιερατικό Μνημόσυνο υπέρ Αναπαύσεως του τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου Παλαιολόγου και πάντων των συν αυτώ πεσόντων κατά την ΄Αλωσιν της Κωνσταντινουπόλεως .

Της Αρχιερατικής Θ. Λειτουργίας  που προηγήθηκε και του Μνημοσύνου χοροστάτησε ο Σεβ . Μητροπολίτης Ηλιουπόλεως  κ . κ. Θεόδωρος .

Ομίλησε  ο Αρχιμ. Τιμόθεος Ηλιάκης ο οποίος τόνισε πως « Ο αγώνας για την σωτηρία και την έξοδο από την σημερινή οικονομική και ηθική κρίση οφείλει να έχει σημείο αναφοράς την θυσία του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου».

Παρέστησαν η Δήμαρχος Φιλαδέλφειας-Χαλκηδόνας κ.΄Εφη Γαϊτάνα – Αποστολάκη ,ο Πρόεδρος και  Μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου , ο Διοικητής του Νοσοκομείου Παίδων «Αγλαΐα Κυριακού» κ.Χάρης Τομπούλογλου, οι Αρχηγοί των Προσκόπων   και πλήθος πιστών .

Ακολούθησε Εκκλησιαστική δοχή στην αίθουσα του Ι. Ναού

Ν. Φιλαδέλφεια 26 Μαΐου 2013  

  

ΘΡΗΝΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ

 

Θρήνοι για την Άλωση της Πόλης!..
"Ο ΘΕΟΣ, ἤλθοσαν ἔθνη εἰς τὴν κληρονομίαν σου, ἐμίαναν τὸν ναὸν τὸν ἅγιόν σου, ἔθεντο ῾Ιερουσαλὴμ ὡς ὀπωροφυλάκιον. 2 ἔθεντο τὰ θνησιμαῖα τῶν δούλων σου βρώματα τοῖς πετεινοῖς τοῦ οὐρανοῦ, τὰς σάρκας τῶν ὁσίων σου τοῖς θηρίοις τῆς γῆς· 3 ἐξέχεαν τὸ αἷμα αὐτῶν ὡσεὶ ὕδωρ κύκλῳ ῾Ιερουσαλήμ, καὶ οὐκ ἦν ὁ θάπτων. 4 ἐγενήθημεν ὄνειδος τοῖς γείτοσιν ἡμῶν, μυκτηρισμὸς καὶ χλευασμὸς τοῖς κύκλῳ ἡμῶν. 5 ἕως πότε, Κύριε, ὀργισθήσῃ εἰς τέλος, ἐκκαυθήσεται ὡς πῦρ ὁ ζῆλός σου; 6 ἔκχεον τὴν ὀργήν σου ἐπὶ τὰ ἔθνη τὰ μὴ γινώσκοντά σε καὶ ἐπὶ βασιλείας, αἳ τὸ ὄνομά σου οὐκ ἐπεκαλέσαντο, 7 ὅτι κατέφαγον τὸν ᾿Ιακώβ, καὶ τὸν τόπον αὐτοῦ ἠρήμωσαν"( Ψαλμός 78 , 1-7 ). 

 Ω Πόλις, Πόλις πόλεων πασών κεφαλή!

Ω Πόλις, Πόλις κέντρου των τεσσάρων του κόσμου μερών!

Ω  Πόλις, Πόλις Χριστιανών καύχημα και βαρβάρων αφανισμοί.

Ω  Πόλις, Πόλις άλλη παράδεισος φυτευθεισα πρὸς δυσμάς,

έχουσα ένδον φυτὰ πάντοτα βρίθουσα καρποὺς πνευματικούς!

Ποῦ σου το κάλλος, παράδεισε;

Διαβάστε μερικά τραγούδια που έψαλε ο ελληνικός λαός για την Άλωση της Πόλης και την Αγιά-Σοφιά, έτσι όπως ακριβώς σώζονται από πολλούς χρονικογράφους και ιστορικούς της εποχής εκείνης!..

Σώπασε κυρά Δέσποινα

Σημαίνει ο Θεός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει και η Αγιά Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι
με τετρακόσια σήμαντρα κι εξηνταδυό καμπάνες,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.

Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο Πατριάρχης
κι απ' την πολλή την ψαλμουδιά, εσειόνταν οι κολώνες.
Να μπούνε στο χερουβικό και να 'βγη ο βασιλέας,
φωνή τους ήρθε εξ' ουρανού κι απ' Αρχαγγέλου στόμα.

Πάψετε το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ' άγια,
παπάδες πάρτε τα ιερά και 'σεις κεριά σβηστείτε,
γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψη.

Μον' στείλτε λόγο στη Φραγκιά, να 'ρθουνε τρία καράβια
το 'να να πάρει το σταυρό και τ' άλλο το βαγγέλιο,
το τρίτο το καλύτερο την ΄Αγια Τράπεζά μας
μη μας την πάρουν τα σκυλιά, μη μας την μαγαρίσουν.

Η Δέσποινα ταράχθηκε κι εδάκρυσαν οι εικόνες
"Σώπασε κυρά Δέσποινα και μη πολυδακρύζεις
πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας θα 'ναι".
(Δημοτικό)

Της Αγια-Σοφιάς

Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια,
σημαίνει κι η Αγια Σοφιά, το μέγα μοναστήρι,
με τετρακόσια σήμαντρα κι εξηνταδυό καμπάνες,
κάθε καμπάνα και παπάς, κάθε παπάς και διάκος.
Ψάλλει ζερβά ο βασιλιάς, δεξιά ο πατριάρχης,
κι απ΄την πολλήν την ψαλμουδιά εσειόντανε οι κολόνες.
Να μπούνε στο χερουβικό και να 'βγει ο βασιλέας,
φωνή τους ήρθε εξ ουρανού κι απ' αρχαγγέλου στόμα:
"Πάψετε το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τα 'αγια,
παπάδες πάρτε τα γιερά και σεις κεριά σβηστήτε,
γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει.
Μόν' στείλτε λόγο στη Φραγκιά, να 'ρτουνε τρία καράβια°
το 'να να πάρει το σταυρό και τ' άλλο το βαγγέλιο,
το τρίτο το καλύτερο, την άγια τράπεζά μας,
μη μας την πάρουν τα σκυλιά και μας τη μαγαρίσουν".
Η Δέσποινα ταράχτηκε και δάκρυσαν οι εικόνες.
"Σώπασε κυρά Δέσποινα, και μη πολυδακρύζεις,
πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας είναι".
(δημοτικό)

Πάρθεν η Ρωμανία

Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν' από την Πόλην°
ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια,
επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον.
Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον,
εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον,
Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης°
έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει.
Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν.
"Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!"
Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια
κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,
-Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι
-Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία 'πάρθεν.
-Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.

(Δημοτικό τραγούδι του Πόντου)

Το ανακάλημα της Κωνσταντινούπολης

Θρήνος κλαυθμός και οδυρμός και στεναγμός και λύπη,
Θλίψις απαραμύθητος έπεσεν τοις Ρωμαίοις.
Εχάσασιν το σπίτιν τους, την Πόλιν την αγία,
το θάρρος και το καύχημα και την απαντοχήν τους.
Τις το 'πεν; Τις το μήνυσε; Πότε 'λθεν το μαντάτο;
Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου
και κάτεργον το υπάντησε, στέκει και αναρωτά το:
-"Καράβιν, πόθεν έρκεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;"
-"Ερκομαι ακ τα' ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος,
ακ την αστραποχάλαζην, ακ την ανεμοζάλην°
απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην.
Εγώ γομάριν Δε βαστώ, αμέ μαντάτα φέρνω
κακά δια τους χριστιανούς, πικρά και δολωμένα.
(δημοτικό, απόσπασμα)

1.«Πήραν την Πόλη μωρέ πήραν την, πήραν τη Σαλλονίκη
Πήραν και την Αγιό Σοφιά το μέγα μαναστήρι 
Πώ ΄χει σαρανταδυό ΄κλησιές κι εξήντα δυο καμπάνες
Κάθε καμπάνα και παπάς κάθε παπάς και ψάλτης» (Ηπείρου)

2.«Ν’ ανέβαινα πολύ ψηλά, ψηλά παν’ τα ουράνια
Να διω την Πόλ’ πως καιητι, τα κάστρα πως ρημάζουν
΄Πο μια μερια ν ‘ ιδείν φωτιά, ‘πο την αλλ’ χάρος την δέρνει 
Τα μοναστήρια καίγουντι κι οι εκκλησιές χαλιούντι
Πήραν μανάδες με παιδιά και πεθερές με τσ’ νύφες
Πήραν μια χήρα παπαδιά με δυο με τρεις νιφάδες» (Μάλγαρα Ανατ.Θράκης)

3.«Να ΄μαν δεντρί στη Βενετιά, χρυσή μηλιά στην Πόλη 
και κόκκινη τριανταφυλλιά, μεσ’ τους επτά ουράνους
Ν’ ανέβαινα να βίγλιζα την Πόλη πως τουρκεύει
Πόλη μου για δεν χαίρεσαι, για δε βαρείς παιγνίδια
Το πώς μπορώ να χαίρομαι και να βαρώ παιχνίδια
Μέσα με δέρνει ο θάνατος, ν’ όξω με δέρνει ο Τούρκος
Κι απ’ τη δεξιά μου τη μεριά, Φράγκος με πολεμάει…» (Καππά Καρδίτσας)

ΤΟ ΜΑΝΤΑΤΟ

Η είδηση της Άλωσης, στους θρήνους, φτάνει άλλοτε από το πουλί που γυρνά με καμένα φτερούδια από την Πόλη, άλλοτε από το παιδί της χήρας που διαβάζει τα χαρτιά, άλλοτε από το καράβι κι άλλοτε από άγγελο σταλμένο απ’ το Θεό…: «ας πάψει το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ’ άγια γιατί είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει…»

4.«Ένα πουλάκι ξέβγαινε πω μέσα από την Πόλη, 
Χρυσά ήταν τα φτερούδια του, χρυσά και κεντημένα
Κι ήταν καημένα από φωτιά και μαυροκαπνισμένα
πες μας πες μας πουλάκι μου, κανα καλό χαμπάρι
Τι να σας πω μαύρα παιδιά, τι να σας μολογήσω
Πήραν την Πόλιν η Τουρκιά, πήραν και το Φανάρι
Πήραν και την Αγια Σοφιά.»(Ελασσόνας)

5.«Έναν πουλίν, καλόν πουλίν εβγαίν' από την Πόλιν
ουδέ στ' αμπέλια κόνεψεν ουδέ στα περιβόλια,
επήγεν και-ν εκόνεψεν α σου Ηλί' τον κάστρον.
Εσείξεν τ' έναν το φτερόν σο αίμα βουτεμένον,
εσείξεν τ' άλλο το φτερόν, χαρτίν έχει γραμμένον,
Ατό κανείς κι ανέγνωσεν, ουδ' ο μητροπολίτης°
έναν παιδίν, καλόν παιδίν, έρχεται κι αναγνώθει.
Σίτ' αναγνώθ' σίτε κλαίγει, σίτε κρούει την καρδίαν.
"Αλί εμάς και βάι εμάς, πάρθεν η Ρωμανία!"
Μοιρολογούν τα εκκλησιάς, κλαίγνε τα μοναστήρια
κι ο Γιάννες ο Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,
-Μη κλαίς, μη κλαίς Αϊ-Γιάννε μου, και δερνοκοπισκάσαι
-Η Ρωμανία πέρασε, η Ρωμανία 'πάρθεν.
-Η Ρωμανία κι αν πέρασεν, ανθεί και φέρει κι άλλο.» (Πόντου)

6.«Που πας μωρέ που πάς χελιδονάκι μου
Που πας χελιδονάκι μου, που πας με τον αγέρα
Πάνω μωρέ πάνω μαντάτα στη Φραγκιά
Πάνω μαντάτα στη Φραγκιά, μαντάτα για την Πόλη
Πήραν μωρέ πήραν, την Πόλη πήρανε
Πήραν την Πόλη πήρανε, πήραν τη Σαλλονίκη
Πήραν μωρέ πήραν και την Αγια Σοφιά
Πήραν και την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μαναστήρι 
Βγάλτε μωρέ βγάλτε παπάδες τα ιερά
Βγάλτε παπάδες τα ιερά κι εσείς κεριά σβηστείτε
Γιατί μωρέ γιατ’ είναι θέλημα Θεού
Γιατ’ είναι θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει» (Ηπείρου)

7«Γιατί πουλί μ΄ δεν κελαηδείς πως κελαηδούσες πρώτα
Για πως μπορώ να κελαηδώ ;
Με κόψαν τα φτερούδια μου, με πήραν τη λαλιά μου
Μας πήρανε μπρ’ αμάν την Πόλη μας και την Αγια Σοφιά μας
Κλαίγει πικράν η Παναγιά» (θρήνος Θράκης)

8.«Εσείς πουλιά πετούμενα, πετάτε στον αέρα
Στείλτε χαμπέρια στη Φραγκιά στη Μοσχοβιά μαντάτα
Πήραν την πόλη πήρανε, πήραν τη Σαλλονίκη
Πήραν και την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι
Και η κυράτσα Παναγιά στην πόρτα ακουμπισμένη
Χρυσό μαντήλιν εκρατεί, τα δάκρυα της σφουγγούσε
Και τους μαστόρους έλεγε και τους μαστόρους λέγει
Πάψτε μαστόροι τη δουλειά, μη χάνετε καιρό σας
Εδώ τζαμί δε γίνεται, για να λαλούν χοτζάδες,
εδώ θα μένει η Αγια Σοφιά…» (Δυτ. Μακεδονίας)

9.«Ισείς πουλιά μ’ πιτούμενα, πιτάτι στουν αέρα
Χαμπέρ να πάτι στο Μοριά, χαμπέρι στην Ελλάδα:
«Τούρκοι την Πόλη πήρανε» , πήραν τη Σαλλονίκη
Πήραν και την’ Αγια Σοφιά, το μέγα μοναστήρι
Πώ χει τριακόσια σήμαντρα κι αξήντα δυο καμπάνες
Κάθε καμπάνα και παπάς κάθε παπάς και διάκος
Τούρκοι την Πόλη πήρανε..» (Νιγρίτα Σερρών)

10.«Από την Πόλη ως τη Σαλλονίκη, Χρυσός αητός βγήκε να γκιζιρήσει
Χρυσός αητός βγήκε να γκιζιρήσει, νούδι γκιζιρούσι, νούδι κι πετούσι
Μον΄ περπατούσι κι ηλεγεν Ελένη μ’ πήραν την πόλ’ πήραν τη Σαλλονίκη
Πήραν την Πολ’ πήραν την Σαλλονίκη, πήραν το Μέγα Μοναστήρι
Πω χει τριακόσια σήμαντρα Ελένη μ’ κι ηξήντα δυο καμπάνες
Κι ηξήντα δυο καμπάνες και χίλιους καλογέρους» (Καρδίτσας)

11.«Θέλω ν’ ανέβω σε βουνό, πέρδικα, μαρή πέρδικα
γιε μ’ τους κάμπους ν΄ αγναντέψω,
πέρδικα, μαρή πέδικά μου.
Βρίσκω μια πετροπέρδικα, πέρδικα, μαρή πέρδικα
Γιε μ’ μια πετροπεριστέρα
Πέρδικα, πετροπέρδικά μου.
Να λέει τραγούδι θλιβερό, πέρδικα, μαρή πέρδικα
Γιε μ’ να λέει μοιρολόγι
Πέρδικα, μαρή πέρδικά μου.
Μοιρολογούσε κι έλεγε, πέρδικα, μαρή πέρδικα
Γιε μ’ μοιρολογάει και λέει,
Πέρδικα, μαρή πέρδικά μου.
Οι Τούρκοι επήραν τη Σοφιά, πέρδικα, μαρή πέρδικα
Γιε μ’ το Μέγα Μαναστήρι
Πέρδικα, πετροπέρδικά μου
Πήραν άσπρα, πήραν φλωριά
Πήραν μανάδες και παιδιά μου…» (Ανατ. Στερεάς Ελλάδας)

12. «Θρήνος κλαυθμός και οδυρμός και στεναγμός και λύπη,
Θλίψις απαραμύθητος έπεσεν τοις Ρωμαίοις.
Εχάσασιν το σπίτιν τους, την Πόλιν την αγία,
το θάρρος και το καύχημα και την απαντοχήν τους.
Τις το 'πεν; Τις το μήνυσε; Πότε 'λθεν το μαντάτο;
Καράβιν εκατέβαινε στα μέρη της Τενέδου
και κάτεργον το υπάντησε, στέκει και αναρωτά το:
-"Καράβιν, πόθεν έρκεσαι και πόθεν κατεβαίνεις;"
-"Ερκομαι ακ τα' ανάθεμα κι εκ το βαρύν το σκότος,
ακ την αστραποχάλαζην, ακ την ανεμοζάλην°
απέ την Πόλην έρχομαι την αστραποκαμένην.
Εγώ γομάριν Δε βαστώ, αμέ μαντάτα φέρνω
κακά δια τους χριστιανούς, πικρά και δολωμένα.»

13.«Στην Πόλη γράφουν τα χαρτιά, στη Σαλλονικ’ τα στέλνουν
Κανάς δεν πάει να τα δει, κανάς δεν τα διαβάζει
Μόνο της χήρας το παιδί πααιν΄ και τα διαβάζει
Η μάνα του τον ρώτησι κι η μάνα του του λέει
Παιδί μ’ τι γράφουν τα χαρτιά, τι μολογάει το γράμμα
Αυτό που γράφουν τα χαρτιά ο Θιός να μην το δώσει
Θέλει να γίνει πόλεμος, η Πόλη να τουρκέψει» (Σαγιάδες Τρικάλων)

14.«Σημαίνει ο Θιός, σημαίνει η γης, σημαίνουν τα επουράνια (…)
(Θράκης)
(Βλέπε πρώτο τραγούδι: «Σώπασε κυρά Δέσποινα»)

15.«Τρεις καλογέροι κρητικοί και τρεις απ’ τ’ Άγον Όρος
Καράβιν αρματώνουνε και καλοσυγυρίζουν
Στην πρύμνη βάζουν το σταυρό, στη μεσ’ τον Πατριάρχη
Και ψάλλαν το χερουβικό και τ’ άξιον εστίν ως
Φωνή ηκούσθη εξ ουρανού, εκ στόματος αγγέλου
Ας πάψει το χερουβικό και τ’ άξιον εστίν ως
Πήραν οι Τούρκοι τη Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι
Πώ ΄χει τριακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες» (Μακεδονίας)

16.«Τρεις καλογέροι κρητικοί, ωρέ και τρεις Αγιονορείτες
καράβι ν’ α – κι αμάν αμάν, καράβι ν’ αρματώνανε
Καράβι αναματώσανε σ’ ένα βαθύ λιμάνι
Φωνή ακόυστη εξ ουρανού κι απ’ αρχαγγέλου στόμα:
«Πήραν την Πόλη, πήραν την , πήραν τη Σαλλονίκη
πήραν και την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι…»(Πελοποννήσου)

17.«Σήμερα ψέλνουν εκκλησιές κι όλα τα μοναστήρια
Ψέλνει και η Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι,
Με τετρακόσια σήμαντρα κι εξήντα δυο καμπάνες
Κάθε καμπάνα και παπάς
Ψιλή φωνή εξέβγηκε μέσα απού τα ουράνια:
«Αγία Σοφία πάρθηκε σ’ Αγαρηνών τα χέρια 
να κόψουνε οι ψαλμωδιές» (Μ. Ασίας, Βιθυνίας)

«…ΤΟ ΄ΝΑ ΦΩΡΤΩΝΕΙ ΤΟ ΣΤΑΥΡΟ ΚΑΙ Τ’ ΑΛΛΟ ΤΟ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟ…»

Μετά την άλωση οι πιστοί έτρεξαν να περισώσουν τα ιερά τους, την άγια τράπεζα, το σταυρό, το ευαγγέλιο, τα εικονίσματα. Τα καράβια ετοιμάζονται για το έργο της μεταφοράς. Το μοτίβο γνωστό και κοινό σε πολλά τραγούδια του τόπου μας.

18.«Τρία καράβια – βόηθα Παναγιά – τρία καράβια φεύγουνε
που μέσα που την Πόλη, κλαίει καρδιά μ’ κλαίει
καρδιά μ’ κι αναστενάζει
Το ΄να φουρτώ – βόηθα Παναγιά – το ’να φουρτώνει το σταυρό
Κι τα’ άλλου του Βαγγέλιου κλαίει καρδιά μου κλαίει
καρδιά μ’ κι αναστενάζει
Το τρίτο το – βοήθα Παναγιά – το τρίτο το καλύτερο
Την ¨Αγια Τράπεζά μας, κλαίει καρδιά μου κλαίει
καρδιά μ’ κι αναστενάζει
Μη μας τα πά – βόηθα Παναγιά – μη μας τα πάρουν οι άπιστοι
Και μας τα μαγαρίσουν, κλαίει καρδιά μου κλαίει
καρδιά μ’ κι αναστενάζει
Η Παναγιά αναστέναξι κι δάκρυσαν οι κόνις….» (Ανατ. Θράκης)

19«Μον’ δώστε λόγο στη Φραγκιά, να’ ρθουν τρία καράβια
Το ΄να να πάρει το σταυρό και τ’ άλλο το ευαγγέλιο
Το τρίτο το τρανίτερο την άγια τράπεζά μας
Μη μας τα πάρουν οι άπιστοι και μας τα μαγαρίσουν
Κι η Δέσποινα ως τα’ άκουσε, τα μάθια τσε δακρύσαν
Κι ο Μιχαήλ κι ο Γαβριήλ την επαρηγορούσαν
Σώπασ’ αφέντρα μ’ και κυρά και μην πολύ δακρύζεις
Πάλαι με χρόνια με καιρούς, πάλαι δικά μας θα ’ναι» (Βορείου Αιγαίου)

«…ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΣΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ, ΤΟ ΜΕΓΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙ…»

Η ελπίδα της απελευθέρωσης της Πόλης, συνόδευε τα τραγούδια και τους θρήνους των «ρωμιών» από τα πρώτες κι όλες εκείνες μέρες της άλωσης. Ονειρεύονταν το χτίσιμο ξανά της Πόλης και το «ξαναλειτούργημα» στην Αγια Σοφιά, όνειρο που αποτύπωνεται στους στίχους των θρήνων τους…

20. «Ανάμεσα τρεις θάλασσες, τριανταφυλλάκι μ’ κόκκινο
Ανάμεσα τρεις θάλασσες, καράβι κινδυνεύει
Με τ’ άργανα κιντύνευε, τριαναταφυλλάκι μ’ κόκκινο,
Με τ’ άργανα κιντύνευε, με τον αέρα σειώταν
Και με τα χαλκοτύμπανα, μαζώνοντ’ αντρειωμένες.
Μαζώνουνταν, συνάζουνταν, πύργον θέλουν να στήσουν,
Να στήσουν την Αγια Σοφιά, το Μέγα Μοναστήρι.
Τα περιστέρια κουβαλούν, τα χελιδόνια χτίζουν
Κι οι Άγγελοι απ’ τον ουρανό βάζουν τα κεραμίδια» (Θεσσαλίας (Πηλιορείτικο))

  

( πηγές http://www.sakketosaggelos.gr/Article/426/ και http://panagiotisandriopoulos.blogspot.gr/2008/05/blog-post_3951.html)

Περισσότερα: http://www.musicheaven.gr/html/modules.php?name=News&file=article&sid=148#ixzz1Nk8IwQAs