Το ηρωικό και πανέμορφο νησί των Σπετσών ειναι η γενέτειρα των Αγίων Νεομαρτύρων ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ,ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΟΥ.
Οι δυο πρώτοι ήταν αδελφοί κατά σάρκα και ο πατέρας τους ονομαζόταν Θεόδωρος Γκίνης ενώ η μητέρα τους Ανεζώ. Νέοι στην ηλικία 18 χρονών ο Σταμάτιος και 22 ο Ιωάννης,δούλευαν στο μικρο εμπορικό τους πλοίο, όπως σχεδόν οι περισσότεροι κάτοικοι του νησιού, μεταφέροντας διάφορα εμπορεύματα σε διαφόρους τόπους της Μεσογείου ΘαλάσσηςΈτσι και τότε, το έτος 1822 και ενώ είχε ξεσπάσει η Επανάσταση του 1821, ξεκίνησαν από το νησί τους με το πλοιάριο τους που είχε πλοίαρχο τον Νικόλαο και πλήρωμα άλλους οκτώ ναύτες για να μεταφέρουν λάδι στην περιοχή της Μικράς Ασίας.
Ενώ ταξίδευαν στο Αιγαίο ανάμεσα στη Χίο και την Μ. Ασία στα Αλάτσατα, φύσηξε δυνατός άνεμος και το πλοίο προσάραξε στη στεριά με σοβαρές ζημιές. Εκεί συνάντησαν έναν Χριστιανό που προθυμοποιήθηκε να τους βοηθήσει αλλά αποδείχθηκε προδότης γιατί ,αφού πίρε χρήματα για να πάει να αγοράσει τα υλικά που έπρεπε για να επισκευασθεί το πλοίο , αυτός πήγε και τους πρόδωσε στον Τούρκο αγά , που λόγω της Επαναστάσεως, τους θεώρησε κατασκόπους και έστειλε να τους συλλάβουν. Από το πλήρωμα οι δυο φονεύθηκαν οι τρεις έπεσαν στην θάλασσα και οι άλλοι τρεις συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν στον πασά της Χίου.Ο πασάς μετά την ανάκριση έδωσε εντολή να εκτελέσουν τον γεροντότερο,τον Νικόλαο, εκτός αν δεχόταν ν αλλάξει την πίστη του,κάτι που βέβαια ο σοφός Νικόλαος δεν έκανε.Τα δυο αδέλφια διέταξε να τα φυλακίσουν και στην συνέχεια προσπάθησε να τα κάνει να αλλάξουν την πίστη τους και να γίνουν Τούρκοι.
Τα δυο παλληκάρια , έχοντας παρακαταθήκη την διδασκαλία της Ορθοδόξου
Πίστεως που είχαν λάβει από τους γονείς τους αλλά και το παράδειγμα της ηρωίδας καπετάνισσας Λασκαρίνας Μπουμπουλίνας της πατριώτισσάς τους,
έμειναν σταθερά στην Πίστη τους. Κατάφεραν και έστειλαν με μια γυναίκα που έμπαινε στη φυλακή την έγγραφη εξομολόγησή τους στον Μητροπολίτη Χίου και του ζήτησαν να βρεθεί τρόπος να μεταλάβουν των Αχράντων Μυστηρίων πριν μαρτυρήσουν για του Χριστού την πίστη την Αγία. Ο Επίσκοπος κατά παραχώρηση έδωσε τα Άχραντα Μυστήρια στην γυναίκα αυτή να τα μεταφέρει στην φυλακή αφού ήταν αδύνατον να πάει κάποιος άλλος. Τα αδέλφια μετάλαβαν με ευλάβεια καιστη συνέχεια μοίρασαν τα ρούχα τους στους υπολοίπους κρατούμενους.
Στις 3 Φεβρουαρίου 1822 τα αποκεφάλισαν παρουσία πλήθους Χριστιανών που τους υποχρέωσαν να παραστούν για να δειλιάσουν λόγω της Επαναστάσεως. Τα τελευταία λόγια των Αγίων ήταν, "ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΣ. " Τα μαρτυρικά τους Σώματα τα πέταξαν στην θάλασσα που όμως μετά από 3 ημέρες τα έβγαλε με σεβασμό στη στεριά και τα παρέδωσε στους Χριστιανούς να τα θάψουν.
Λίγες εβδομάδες μετά ο αιμοβόρος πασάς της Χίου,ο Βαχιτ πασάς,θα παραδώσει το ηρωικό νησί της Χίου στις φλόγες προσπαθώντας καταστείλει την Επανάσταση. Όμως ο Θεός είχε υπογράψει την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΗΕΛΛΑΔΟΣ. Για μελάνι είχε πάρει τα αίματα των ηρώων και Αγίων της Πίστεώς μας όπως οι Νεομάρτυρες Άγιοι ΣΤΑΜΑΤΙΟΣ,ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΙ ΝΙΚΟΛΑΟΣ!
Οι τρεις Σπετσιώτες Νεομάρτυρες αποτελούν το καύχημα και τους πολιούχους των Σπετσών, οι οποίες κοσμούνται από τον περικαλλή ναό τους. Επίσης είναι οι προστάτες άγιοι του εμπορικού κόσμου καθότι έχουν ανακηρυχθεί προστάτες των εμπορικών συλλόγων Σπετσών, Πειραιά και Βόλου. -
Αρχιμ.Τιμόθεος Ηλιάκης
Ἀπολυτίκιον. Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Νομίμως ἀθλήσαντες, ὑπὲρ Χριστοῦ τοῦ Θεοῦ, παμμάκαρ Σταμάτιε, σὺν Ἰωάννῃ ὁμοῦ, αὐτάδελφοι ἔνδοξοι, σύναθλον δὲ ἐν πᾶσι, τὸν Νικόλαον σχόντες, δόξης τῆς τῶν Μαρτύρων, ἠξιώθητε ἅμα, πρεσβεύοντες τῇ Τριάδι, ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.
( Ποίημα Μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτου)
Κοντάκιον. Ἦχος γ’. Ἡ Παρθένος σήμερον.
Οἱ στερροὶ αὐτάδελφοι, μιᾷ ἀθλήσαντες γνώμῃ, ὁ κλεινὸς Σταμάτιος, σὺν Ἰωάννῃ ἐνθέως, τέτμηνται, σὺν Νικολάῳ, τῷ ὁμοψύχῳ, χαίροντες αὐτῶν τὰς κάρας πίστει Κυρίου· διὰ τοῦτο μαρτυρίου, τὸ θεῖον γέρας θεόθεν ἔλαβον.
Μεγαλυνάριον.
Χαίροις αὐταδέλφων ἡ ξυνωρίς, Ἰωάννη μάκαρ, καὶ Σταμάτιε καρτερέ, σὺν τῷ Νικολάῳ, ὑμῶν τῷ συνοδίτῃ, Σπετσῶν οἱ πολιοῦχοι, Χίου σεμνώματα.
