ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ

" ΟΜΙΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟ ΕΠΙΣΗΜΟ ΑΡΧΙΕΡΑΤΙΚΟ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ ΣΤΗΝ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ  27 ΜΑΐΟΥ 1990 "

  " Θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία " ( Κάλβου:Ωδή εις Σάμον ) 

 Με την σκέψη αυτή του Κάλβου ,Παναγιώτατε* Πάτερ και Δέσποτα,Ποιμενάρχα της Αγιωτάτης και Θεοστηρίκτου Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης κ.Ευστάθιε και αγαπητοί εν Χριστώ Πατέρες και Αδελφοί,με την σκέψη αυτή ,καταθέτω τον στέφανο των λογισμών μου,προ του Μεγάλου και ,δυστυχώς ,τελευταίου Αυτοκράτορα του Βυζαντίου Κωνσταντίνου ΙΑ΄του Παλαιολόγου,εντός του πανιέρου τούτου χώρου, εις τον οποίο γονυπετής εδέχθη υπό μακαριστού Προκατόχου της Υμετέρας Παναγιότητος το χρυσοποίκιλτο διάδημα της Αυτοκρατορικής εξουσίας και τιμής,το οποίο έμελλε επί της κεφαλής αυτού να μεταβληθεί εις ακάνθινο κατ΄αρχή , εις φωτεινό μετέπειτα,στέφανο θυσίας αλλά και δόξης αιωνίου. 

 Η αρετή και η τόλμη αποτελούσαν τα κοσμήματα του Αυτοκράτορα. 

Γεννημένος το 1405 στην Βασιλεύουσα,τέταρτος κατά σειρά υιός του Αυτοκράτορα Μανουήλ Β Παλαιολόγου και της Αυτοκράτειρας Ελένης Δραγάση-Παλαιολογίνας ,νυν δε Οσίας Υπομονής,διακρίνεται γρήγορα για τις ικανότητες του.Δραστήριος και εκ φύσεως ανήσυχος,εξελίσσεται σταδιακά σε μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα,σ ένα γενναίο πολεμιστή και άφοβο στρατιώτη,όπως ταιριάζει σε Βυζαντινό πρίγκιπα.

 Από νεαρά ηλικία θα γευθεί και θα γνωρίσει τον πόλεμο μπαίνοντας αδίστακτα στην μάχη,με όνειρό του την παλινόρθωση της αίγλης της Βυζαντινής Αγίας Αυτοκρατορίας,που στην εποχή της νιότης του περνούσε τις δυσκολότερες στιγμές της ιστορίας της,ρακένδυτος και ταπεινωμένη από τους Δυτικούς,περιφερόμενη,δίκην επαίτου ανά τάς αυλάς της Ευρώπης,ζητώντας οβολόν ελεημοσύνης από τα ίδια τα παιδιά της.Ο Κωνσταντίνος δεν σπούδασε  ούτε Φιλοσοφία ούτε Θεολογία.Δεν έμαθε να είναι διπλωμάτης και κοσμικός,αλλά, συνειδητοποίησε γρήγορα πως ήταν απόγονος του Μεγάλου Ιουστινιανού,του αγίου Νικηφόρου Φωκά,του Βασιλείου του Βουλγαροκτόνου,του Ρωμανού του Διογένη ,του Μιχαήλ Παλαιολόγου και αυτή η συνειδητοποίηση ήταν που τον έκαμε ακόμα πιο δυνατό,του έδωσε φτερά και ρομφαία δίστομο με την οποία,γίνεται ο απελευθερωτής της Πελοποννήσου,εκ διώκοντας τούς κάθε λογής κατακτητές της και διαλύοντας τα σχέδια των Βενετών,που την ήθελαν φέουδο για τις διακοπές τους και "παιχνίδι" για τα πριγκιποπούλα τους. Ο πρίγκιπας , τότε, Κωνσταντίνος είχε την ευλογία και τιμή να εκδιώξει τους Λατίνους από την Πάτρα,ύστερα από 200 χρόνων σκλαβιάς και να παραλάβει από τον κατακτητή τα κλειδιά της Πόλεως του Πρωτοκλήτου των Αποστόλων Αγίου Ανδρέα . 

 Η Κόρινθος,η Ηλεία,η Βαστίτσα( Αίγιο),τα Καλάβρυτα , τ' Ανάπλι (Ναύπλιο ), η Αργολίδα , η Αρκαδία, η Μεσσηνία ,νέο ,τώρα,αναπνέουν αέρα.Αέρα λεβεντιάς και ελευθερίας που τον κρατούσαν στους ασκούς οι κατακτητές.Γρήγορα το όνομα του Κωνσταντίνου γίνεται θρύλος στον Μωριά και οι Μωραίτες,αναθαρεμένοι και περήφανοι,καταγίνονται τώρα σε έργα ειρηνικά.Αλλά,πέρα από την ελευθερία που έφερε στην Πελοπόννησο, ο Κωνσταντίνος προσέφερε και άλλη,μεγαλύτερη,υπηρεσία στον Τόπο η οποία,άνετα μπορεί να συγκριθεί με την αξία της μεγάλης θυσίας του. 

 Ο Κωνσταντίνος  Παλαιολόγος ,κατέθεσε την πρώτη σημαντική καταβολή για την αναγέννηση της Ελλάδος,επιβάλλοντας να αποκαλούνται οι κάτοικοι των περιοχών του ΕΛΛΗΝΕΣ και ΟΧΙ Ρωμαίοι .Η γενναία αυτή πράξη ,θύμισε στους Μωραίτες  πώς δεν είναι ένας τυχαίος Λαός αλλά κληρονόμος αρχαιότάτης δόξης.Με το τρίπτυχο των αρετών " Πίστη στον Θεό-Αλήθεια-Δικαιοσύνη ",διοίκησε ο Δεσπότης τον Λαό του.Και ,παράλληλα,έχοντας κατά νου τούς λόγους του Κυρίου " Όταν ο ισχυρός καθωπλισμέμος φυλάσση την εαυτού αυλήν. εν ειρήνη εστι τα υπάρχοντα αυτού"(Λουκ.ια΄-21),ιδιαιτέρα έδειξε μέριμνα για τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση του στρατού. 

 Και ενώ αυτά διαδραματίζονται στον Μυστρά, στην Κωνσταντινούπολη γίνεται μέρα με την ημέρα πολύ δύσκολη.Ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος έχει φύγει από τον μάταιο τούτο κόσμο με την πίκρα της αδιαφορίας των Δυτικών Ηγεμόνων απέναντι στην συμφορά που έρχεται.Ο Διάδοχός του,αυτοκράτορας Ιωάννης Η Παλαιολόγος ,συνεχίζοντας τις διαβουλεύσεις του πατέρα του,πηγαίνει στην Ρώμη και ύστερα από τρομερές πιέσεις υπογράφει το διάταγμα της "Ενώσεως των Εκκλησιών",που προήλθε από την ψευδό-σύνοδο της Φεράρα-Φλωρεντίας του 1438 και που αποτελούσε το αντάλλαγμα για την βοήθεια των Δυτικών στον Βυζαντινό Αυτοκράτορα.Μια βοήθεια όμως που ποτέ δεν έφθασε,όπως και ποτέ δεν έγινε αποδεκτό και δεν εφαρμόσθηκε από την συνείδηση των Ορθοδόξων το περί της "Ενώσεως των Εκκλησιών"διάταγμα.Η ενέργεια όμως αυτή του Αυτοκράτορα Ιωάννη διαιρεί τον Λαό σε ενωτικούς και ανθενωτικούς και η Βασιλεύουσα γρήγορα μεταβάλλεται σε" στρατόπεδο" εμφυλίου σπαραγμού που οδηγεί σε πλήρη οικονομική και ηθική πανωλεθρία.Και όλα αυτά σε αντίθεση με την Οθωμανική αυτοκρατορία,που ανθούσε κάτω από την δυναμική διοίκηση του εικοσάχρονου Σουλτάνου Μεχμέτ Β,γνωστού και ως Μωάμεθ του Πορθητού,ο οποίος είχε ορίσει σκοπό της ζωής του την κατάκτηση της Πόλης του Κωνσταντίνου.

 Στην κρίσιμη  αυτή καμπή της Βυζαντινής Ιστορίας ζητείται Κυρηναίος! 

 Ο αυτοκρατορικός Θρόνος χηρεύει και τα βλέμματα όλων στρέφονται στον Μυστρά,ο Δεσπότης του οποίου,Κωνσταντίνος Παλαιολόγος,απελπιστικά μόνος αναλαμβάνει τον μαρτυρικό Θρόνο  γνωρίζοντας καλύτερα από κάθε άλλον πως αυτή η πορεία θα είχε τέρμα τον Γολγοθά.

Η στέψη του,ανήμερα των Θεοφανείων του 1449 πραγματοποιείται απέριττα στην Μητρόπολη του Μυστρα ,τον ΄Αγιο Δημήτριο και με τρία ενοικιασμένα Καταλανικά καράβια ξεκινά για την Βασιλεύουσα .Ναι,η άλλοτε πανίσχυρη Βυζαντινή Αυτοκρατορία που απλωνόταν από τις Ινδίες μέχρι τις ΄Αλπεις,είχε τόσο πολύ καταρρεύσει ώστε δεν διέθετε δικά της πολεμικά πλοία να στείλει να παραλάβει τον Βασιλέα της! Στην Πόλη του Κωνσταντίνου ο Παλαιολόγος μπήκε μόνος! ΄Ισως και να δάκρυσε ο σκληρός στρατιώτης βλέποντας το κατάντημα της,μα δεν απελπίστηκε.Αμέσως άρχισε εργασία,έχοντας ελπίδα ζωντανή την παρουσία του Θεού στα βήματά του.Συχνά έλεγε στον πιστό φίλο,υπασπιστή και βιογράφο του Γεώργιο Φραντζή πως:"..θα γίνει μέχρι τέλους το θέλημα του Θεού" .

 Είναι αρκετά βαρύ να ισχυριστεί κανείς πως "ήταν θέλημα Θεού η Πόλη να τουρκέψει".Μάλλον θέλημα των Δυτικών ήταν αλλά και της διχόνοιας που σαν "σαράκι"έρχεται και ροκανίζει τον κορμό του Γένους μας αιώνες τώρα.

 Στα χρόνια που βασίλευσε ο Κωνσταντίνος έδωσε όλες του τις δυνάμεις για να περισώσει ότι ήταν δυνατόν.΄Εφερε την ειρήνη στον Λαό της Πόλης και ταπεινώθηκε στους Ηγεμόνες της Δύσεως ζητώντας απελπισμένα βοήθεια για τον μεγάλο κίνδυνο που πλησιάζε και που δεν άργησε να φανεί.

Στις 2 Απριλίου του 1453,Δευτέρα του Πάσχα,φάνηκαν τα πρώτα Τουρκικά φουσάτα.Ογδόντα χιλιάδες στρατιώτες Τούρκοι εξαγριωμένοι στρατοπέδευσαν γύρω από την Επτάλοφο Πόλη.Επτά χιλιάδες άνδρες,αποφασισμένους να πέσουν "για του Χριστού την Πίστη την Αγία και τον Αυτοκράτορα",διέθετε ο Κωνσταντίνος και η πολιορκία διήρκεσε πενήντα οκτώ ημέρες που,έμειναν στην Ιστορία για να διδάσκουν τους Λαούς της Γης πως :" Θέλει αρετή και τόλμη η Ελευθερία",γιατί μπορεί την μαύρη εκείνη Τρίτη της 29ης Μαΐου του 1453 να έπεσε η προδομένη Πόλη,αλλά ΔΕΝ ΕΠΕΣΕ ΤΟ ΕΘΝΟΣ!

Μπορεί να βεβηλώθηκε η Μεγάλη Εκκλησία αλλά ΕΖΗΣΕ Η ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ!

Μπορεί να λαβώθηκε ο Αυτοκράτορας αλλά ΔΕΝ ΠΈΘΑΝΕ!

Ατρόμητος στάθηκε ως την τελευταία στιγμή στις επάλξεις και όταν έπαψε το σώμα να παλεύει από λαβωματιά απίστου,ο Λαός,ο Ελληνικός Λαός,που ΔΕΝ ΤΟΝ ΝΤΡΟΠΙΑΣΕ ΜΕ ΤΗΝ ΦΥΓΉ Ο ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑΣ ΤΟΥ,τον Ανέστησε στους Θρύλους και στα όνειρά του,στις προσδοκίες και στους ξεσηκωμούς του.

Κανένας άλλος Λαός στην Γη ΔΕΝ ΔΙΑΤΗΡΕΊ τον ΜΑΡΜΑΡΩΜΈΝΟ ΒΑΣΙΛΙΆ ΤΟΥ,που "τον φρουρούν Αρχάγγελοι ώσπου με χρόνια με καιρούς πάλι δικά μας θάναι.."

Ο μαρμαρωμένος του Γένους Αυτοκράτορας ήταν και θα είναι ο Πρώτος που ξεσηκωνόταν σε όλες τις Επαναστάσεις της Φυλής μας και ο αρχιστράτηγος των απανταχού της Ελλάδος μαχητών που θα έμπαιναν στην Πόλη. Βυζαντινές σημαίες ύψωναν οι Κρητικοί σε κάθε εξ έγερσή τους κατά των κατακτητών.Με Βυζαντινές σημαίες ο Κλαδάς αντιμετώπιζε τους Τούρκους.Οι αυτοσχέδιες σημαίες κατά φλάμπουρο και μπαϊράκι των κλεφτών και αρματωλών έφεραν τον δικέφαλο για να υποδηλώνουν τον στρατιωτικό τους δεσμό με τον Αυτοκράτορα. Παρεμφερή με τόν δικέφαλο σημαία ύψωσαν οι Υψηλάντηδες το ' 21 και με το όραμα της απελευθερώσεως της Πόλης ξεκίνησαν οι Κολοκοτρωναίοι τον αγώνα.Ο "Μαρμαρωμένος Βασιλιάς" και ο λαμπρός θόλος της Αγίας Σοφίας ήταν η Εθνική Κιβωτός το ΄12-΄13 , το 20΄-22΄,το 40'-44' αλλά και το 1974 κατά την εισβολή των Τούρκων στην μαρτυρική Κύπρο.

 Οι τελευταίες στιγμές του Αυτοκράτορα που μετουσιώθηκε στην Λειτουργία που ΔΕΝ τελείωσε ποτέ,έγιναν παρακαταθήκη ιερή για κάθε΄Ελληνα.Κι απ΄άκρο σ΄άκρο της σκλαβωμένης ΄Ελλάδος ακουγόταν το παραπονεμένο μοιρολόι :" Τον είδες με τα μάτια σου γιαγιά τον Βασιλέα;τον πρόμαχο του Λαού,τον στρατιώτη κι αυτοκράτορα του Γένους;- ΄Αγγελοι τον παρέλαβαν, τον έλουσαν και τις πληγές του έπλυναν με μόσχο και με μύρο,του έστρωσαν να κοιμηθεί σε κλίνη από βύσο,κι Αρχάγγελοι με πύρινες ρομφαίες τον φυλάνε μέχρι ναρθή η ώρα του για να τον εξυπνήσουν...".

 Παναγιώτατε,Πατέρες και Αδελφοί, περαίνοντας τις πενιχρές μου σκέψεις επιθυμώ παράκληση θερμή να υποβάλλω:Επιτελούν τες σήμερον καθήκον Ιερόν και Εθνικόν έναντι του Αυτοκράτορος μας,ας δεηθώμεν όπως,Κύριος ο Θεός ημών διατηρεί πάντοτε ζωντανή την μνήμη και την θυσία του εις τας ψυχάς των Ελλήνων.Και ακόμη,ας μου επιτραπεί η προσθήκη εις τον προτρέξαντα των λογισμών μου στίχο" Θέλει αρετή και τόλμη η Ελευθερία". αλλά,μεγαλύτερη αρετή και ικανότερη τόλμη απαιτεί η διατήρηση της Εθνικής συνειδήσεως,διότι,ΑΛΛΟΙΜΟΝΟ ΕΙΣ ΤΟΝ ΛΑΟ ΠΟΥ ΞΕΧΝΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ !                           Αρχιμ .Τιμόθεος Ηλιάκης

-----------------------------------------------------------------------------------------  

ΜΗΤΡΟΠΟΛΗ ΤΟΥ ΜΥΣΤΡΑ ΑΓΙΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΜΝΗΜΟΣΥΝΟ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ ΕΥΣΤΑΘΙΟΣ ΚΑΙ Ο ΑΡΧΙΜ.ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΗΛΙΑΚΗΣ

Η ΚΟΙΜΗΣΗ ΤΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΥ

*Ο Μητροπολίτης Μονεμβασίας προσφωνείται " Παναγιώτατος " από του έτους 1301,σύμφωνα με χρυσόβουλο του Αυτοκράτορα Ανδρονίκου του πρεσβυτέρου.

ΒΟΗΘΗΜΑΤΑ 
Στήβεν Ράνσιμαν " Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΌΛΕΩΣ" εκδόσεις Μπεργαδή Αθήνα 1979 
Χρήστου Π.Ζαλοκώστα ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ εκδ.Γ΄εκδόσεις ΕΣΤΙΑΣ Αθήναι 1982 
Κώστα Κυριαζή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΟΣ εκδόσεις ΕΣΤΙΑΣ Αθήναι 1987
Γεωργίου Φραντζή Η ΠΟΛΙΣ ΕΑΛΩ Εκδόσεις Λιβάνη Αθήνα 1993 
Αρχιμ.Θεοφίλου Σιμοπούλου " Ο τίτλος Παναγιώτατος" Αθήναι 1964