Γράμμα τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Φιλαδελφείας κυρίου Μελίτωνος, Ἀρχιγραμματεύοντος τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου, πρός τόν Σεβ. Μητροπολίτην Σμολένσκ καί Καλλίνινγκραντ κύριον Κύριλλον, Πρόεδρον τοῦ Τμήματος ἐξωτερικῶν ἐκκλησιαστικῶν σχέσεων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας, σχετικῶς πρός τήν σύγκλησιν τῆς 8ης Παγκοσμίου Συνάξεως τῶν Ρώσσων μέ θέμα «Ἡ Ρωσσία καί ὁ Ὀρθόδοξος κόσμος» (27/05/2004).
Ἀριθμ. Πρωτ. 238
Τῷ Σεβασμιωτάτῳ Μητροπολίτῃ Σμολένσκ καί Καλλίνινγκραντ κυρίῳ Κυρίλλῳ, Προέδρῳ τοῦ Τμήματος ἐξωτερικῶν ἐκκλησιαστικῶν σχέσεων τοῦ Πατριαρχείου Μόσχας,
Εἰς Μόσχαν.
Σεβασμιώτατε,
Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον μετά πολλῆς χαρᾶς ἐχαιρέτισε τήν σύγκλησιν τῆς 8ης Παγκοσμίου Συνάξεως τῶν Ρώσσων μέ θέμα «Ἡ Ρωσσία καί ὁ Ὀρθόδοξος κόσμος», ἀποστεῖλαν καί ἐπίσημον ἀντιπροσωπείαν εἰς αὐτήν. Ἡ ἐν Κωνσταντινουπόλει Μήτηρ -καί ὑμῶν- Ἐκκλησία πάντοτε ἐσεμνύνετο διά τήν ἁγίαν θυγατέρα καί ἀδελφήν Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας, ἥν ἐθεώρει καί θεωρεῖ πάντοτε ὡς ὀστοῦν ἐκ τῶν ὀστέων αὐτῆς καί σάρκα ἐκ τῆς σαρκός αὐτῆς καί στέφανον αὐτῆς ἐν Κυρίῳ καί καύχημα τίμιον, καθ᾽ ὅσον αὕτη αὐτήν διά τοῦ Εὐαγγελίου -ὡς γνωρίζετε- ἐγέννησεν. Ἐτίμησε δέ ταύτην ὅλως ἰδιαιτέρως, χορηγήσασα αὐτῇ ἐνωρίτατα, καί πρό Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τό Αὐτοκέφαλον καί δή καί τήν Πατριαρχικήν περιωπήν καί ἀξίαν, προκειμένου μέ ἀνάλογον κῦρος νά καλλιεργήσῃ ἐν Χριστῷ τούς περί αὐτήν λαούς, εὐαγγελιζομένη αὐτοῖς ἅ παρά τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως ἔμαθε καί ἐπιστώθη καί ἐκληρονόμησεν.
Οὐδέν ἐπιθυμεῖ ἡ Ἐκκλησία ἡμῶν περισσότερον τῆς προόδου καί αὐξήσεως κατά Θεόν τῆς ὑμετέρας Ἐκκλησίας. Ἡ πρόοδος ὑμῶν εἶναι καί ἡμετέρα. Ἡ αὔξησις ὑμῶν καί ἡμετέρα. Ὁ ἁγιασμός ὑμῶν καί ἡμέτερος. Ἡ εἰρήνη ὑμῶν καί ἡμετέρα. Ἡ χαρά ὑμῶν καί ἡμετέρα. Καί ὁ σταυρός καί ἡ ὀδύνη καί ὁ διωγμός ὑμῶν ὑπῆρξαν καί ἡμέτερα. Οὕτω πως αἰσθανόμεθα περί ὑμῶν, ἅγιε ἀδελφέ, ἐν ἁπλότητι καρδίας καί κατενώπιον Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Παρά ταῦτα καί μετά πολλῆς ὀδύνης εἴδομεν καί ἠκούσαμεν ξενίζοντά τινα κατά τήν προαναφερθεῖσαν Σύναξιν ὑμῶν, ἥκιστα οἰκοδομοῦντα τήν ἐκκλησιαστικήν εἰρήνην καί τήν μεταξύ ἡμῶν ἀγάπην, ἀθεολόγητα ὅλως καί κανονικῶς ἀπαράδεκτα καί ἀστήρικτα, μηδεμίαν δικαίωσιν εὑρίσκοντα οὔτε ἐν τῇ ἱστορίᾳ, οὔτε ἐν τῷ δόγματι, οὔτε ἐν τῇ ἱερᾷ παραδόσει, οὔτε ἐν τῇ συγχρόνῳ πραγματικότητι, οὔτε κἄν ἐν τῇ κοινῇ λογικῇ.
Ἠκούσθησαν ἐν τῇ Συνάξει ὑμῶν πολλά περί ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος. Ἡ ἑνότης βεβαίως τῆς Ἐκκλησίας, ἀπαίτησις αὐτοῦ τοῦ Θείου αὐτῆς Δομήτορος οὖσα, καί σεβαστή καί ἐπιθυμητή παρά πάντων τυγχάνει, μάλιστα δέ παρά τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου, τό ὁποῖον ἀνέκαθεν ὑπῆρξεν ὁ ἱστορικός ἐγγυητής καί θεματοφύλαξ αὐτῆς ἐν καιροῖς χαλεποῖς καί δυσχειμέροις. Ἐν τούτοις, τά ἀκουσθέντα περί ἑνότητος εἰς τήν Σύναξιν ὑμῶν, ἀπηχοῦν, ἀτυχῶς, ἐξ ὁλοκλήρου Βατικάνειον πνεῦμα, μή ἀποδεκτάς ἀπόψεις τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία ἐκλαμβάνει τήν ἑνότητα ὡς ἑνιαίαν ὀργανωτικήν δομήν μᾶλλον, παρά ὡς ἑνότητα πνεύματος καί ψυχῆς καί καρδίας, ὡς ἐγνώριζεν αὐτήν ἀνέκαθεν ἡ Ἐκκλησία.
Ὁ Μακαριώτατος Πατριάρχης κ. Ἀλέξιος εἰς τήν εἰσαγωγικήν αὐτοῦ ὁμιλίαν ὑπεγράμμισε τήν ἡγετικήν θέσιν τῆς Ρωσσικῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ὡς «Κέντρου τῆς Παγκοσμίου Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας», ὑπῃνίχθη τήν διάσπασιν τῆς Ὀρθοδοξίας καί τήν θέλησιν τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας νά ἀναλάβῃ τό ἔργον τῆς ἑνότητος τῆς παγκοσμίου Ὀρθοδοξίας. Εἶπε δέ ὅτι ἡ ἔλλειψις τῆς ἑνότητος τῆς Ὀρθοδοξίας ὑπηγόρευσε τήν ὀργάνωσιν τῆς περί ἧς ὁ λόγος Συνάξεως, πρός συζήτησιν τῆς Ὀρθοδόξου ἑνότητος.
Εἰς ἀνάλογον τόνον ὡμίλησαν καί οἱ παραστάντες ἐκπρόσωποι τῶν Κρατικῶν Ἀρχῶν, ἐνῷ ὁ Ὑπουργός κ. Vladimir Zorin, ἐκπροσωπῶν τήν Ρωσσικήν Κυβέρνησιν, ὑπεγράμμισε τήν ἀνάγκην τῆς συνενώσεως πάντων τῶν Ὀρθοδόξων ἐθνῶν «ὑπό τήν ἡγεσίαν τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία εἶναι καί ἡ μεγαλυτέρα, καί ὡς ἐκ τούτου κατέχει de facto ἡγετικήν θέσιν μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων». Ἀνάλογα εἶπε καί ὁ Ὑπουργός Ἐξωτερικῶν κ. Ivanov, προσθείς ὅτι «ἡ διπλωματία ἡμῶν συνεργάζεται μέ τήν Ρωσσικήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ... ἡ ὁποία εἶναι ὁ ἑνωτικός κρίκος ὅλων τῶν Ὀρθοδόξων Σλαβικῶν Ἐκκλησιῶν».
Ὑμεῖς προσωπικῶς, ἅγιε Σμολένσκ, μόλις ἐλάβετε τόν λόγον ἐτονίσατε ἀπεριφράστως ὅτι «ἡ Ρωσσική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία κατέχει de facto ἡγετικήν θέσιν μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν λόγῳ μεγέθους, πνευματικότητος, ἠθικῶν ἀρχῶν, παραδόσεως καί πολιτικῆς ἐπιρροῆς». Ἀκόμη ὅτι ἡ Ἐκκλησία ὑμῶν «ἐκφράζει ὅλους τούς Ρώσσους εἰς ὅλον τόν κόσμον, περί τά 350 ἑκατομμύρια (sic)».Ἀκόμη ὅτι «ἀσκεῖ ἐπιρροήν εἰς ὅλας τάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας τῶν Βαλκανίων, καθώς καί εἰς ὅλας τάς Ὀρθοδόξους Ἐκκλησίας, αἱ ὁποῖαι εἶναι μειονότητες εἰς ἄλλας χώρας (sic)». Προσέτι ὅτι ὑμεῖς εἶσθε «οἱ κληρονόμοι τῆς πνευματικότητος τοῦ Βυζαντίου».
Ἡ Ἀντιπρόεδρος τῆς Κοινοβουλευτικῆς Ἐπιτροπῆς ἐτόνισεν ὅτι «μόνον ἡ Ρωσσική Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία δύναται νά ἡγηθῇ τῆς πανορθοδόξου ἑνότητος λόγῳ τοῦ πολυεθνικοῦ χαρακτῆρος τῆς Ρωσσίας. Δι᾽ αὐτόν τόν σκοπόν χρειάζεται ἡ 3η Ὀρθόδοξος Πρωτεύουσα, τήν ὁποίαν εἶχε προφητεύσει ὁ ἅγιος Σεραφείμ τοῦ Σαρώφ». Ὁ κ. Tubin, περαιτέρω, παρά τῶν προηγουμένων χωρῶν, ἤ μᾶλλον τό παρά πάντων ὑπαινισσόμενον ἀποκαλύπτων, εἶπεν ὅτι πρέπει νά προχωρήσητε «εἰς τήν ἐγκαθίδρυσιν τῆς Γ´ Ρώμης, ἡ ὁποία εἶναι ἱστορική ἀναγκαιότης» (sic), ἐνῷ ὁ ἐκπρόσωπος τῆς Palestinian Emperial Society ἐτόνισεν ὅτι «ἡ Γ´ Ρώμη-Μόσχα εἶναι ἤδη ἱστορική πραγματικότης» (sic). Ὁ ἐκπρόσωπος τοῦ Μητροπολίτου Ὀδησσοῦ, τέλος, π. Milan Gerkas, δέν ἐδίστασε νά τονίσῃ «Ἡ Ρωσσία εἶναι ἡ Γ´ Ρώμη ... Ἡμεῖς εἴμεθα οἱ ἡγέται τῆς Ὀρθοδοξίας καί πρέπει νά τό δείξωμεν».
Πάντα τά ἀνωτέρω, ἅγιε ἀδελφέ, εἶναι καταπληκτικώτερα τῶν καταπληκτικωτάτων! Ὥστε ἡ ἑνότης τῆς Ὀρθοδοξίας εἶναι ὑπόθεσις ἀριθμῶν καί πολιτικῆς ἰσχύος καί κοσμικῆς δυνάμεως καί διπλωματικῶν δυνατοτήτων καί «Γ´ Ρώμης-Μόσχας»; Εἰς ποῖον σημεῖον τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας, Παραδόσεως, Κανονικῆς Τάξεως ἤ λοιπῆς Ἁγιοπνευματικῆς ἐμπειρίας στηρίζεται τό τοιοῦτον; Ποίαν δικαίωσιν εὑρίσκουν τοιαῦται ὑψηλαί καί μετέωροι καί ἐν ταυτῷ γῆς καί σποδοῦ ἀπόζουσαι ἰδέαι καί ἀντιλήψεις εἰς τό Εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ, εἰς τό προσωπικόν παράδειγμα τοῦ Κυρίου ἤ εἰς ἐκεῖνο τῶν Ἀποστόλων, τῶν Μαρτύρων, τῶν Ὁμολογητῶν καί τῶν Θεοφόρων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας;
Ἀλλά καί ἡ ἀναφανδόν ἀνάμιξις τοῦ ἐπισήμου Κράτους, διά τῶν ἐκπροσώπων αὐτοῦ, εἰς ζητήματα ἀφορῶντα εἰς αὐτά ταῦτα τά sacra interna τῆς Ἐκκλησίας, ἀπόζει καισαροπαπισμοῦ ἀπαραδέκτου. Καί ὑπῆρχε βεβαίως ἐπί κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος ἀφόρητος Πολιτειοκρατία ἐπί τῆς Ρωσσικῆς Ἐκκλησίας, ἡ ὁποία καί μεγάλως ἐζημίωσεν αὐτήν πνευματικῶς καί ἐμείωσεν αὐτήν εἰς τά ὄμματα τῶν τέκνων αὐτῆς, ἀλλά καί πράγματα ἐδημιούργησεν εἰς τάς μετά τῶν ἀδελφῶν Ἐκκλησιῶν σχέσεις αὐτῆς, ὅμως ἠλπίζομεν ὅτι διά τῆς καταρρεύσεως τοῦ ἀποφωλίου ἐκείνου καθεστῶτος τά πράγματα θά ἀποκαθίσταντο. Ἐν τούτοις, πρός ἔκπληξιν ἡμῶν, βλέπομεν ὅτι καί τό σύγχρονον Ρωσσικόν Κράτος, τῇ ἀνοχῇ (;) ὑμῶν, ἐξακολουθεῖ νά ἐπεμβαίνῃ ἀνενδοιάστως καί δή καί νά «δίδῃ γραμμήν» εἰς καθαρῶς ἐκκλησιαστικά θέματα ἀπροκαλύπτως, ὅπερ εἶναι νομοκανονικῶς ἀπαράδεκτον.
Ἐπιτραπήτω μοι, πρός τούτοις, νά ἐκθέσω ὑμῖν ὡρισμένας βασικάς θέσεις καί ἀρχάς τῆς Ἐκκλησίας ἐπί τῷ τέλει τῆς δυνατότητος νά ἀντιληφθῆτε τούς λόγους τῆς ἱερᾶς ἀγανακτήσεως ἥτις κατέχει τάς καρδίας πάντων τῶν ἐκκλησιολογικῶς ὀρθοδόξως φρονούντων καί ἡμῶν.
Τρίτη Ρώμη, Σεβασμιώτατε, δέν ὑπάρχει ὡς ρητῶς ἐδήλωσεν ὁ Μητροπολίτης Μίνσκ καί Λευκορωσσίας κ. Φιλάρετος ἐνώπιον τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου - τότε Μητροπολίτου Χαλκηδόνος. Ὑπάρχει μόνον ἡ Παλαιά Ρώμη, ἡ ὁποία, κρίμασιν οἷς οἶδεν ὁ Κύριος, ἀπεκόπη τοῦ σώματος τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ ἐπί μίαν σχεδόν ἤδη χιλιετίαν, ἡ ὁποία οὐκ ὀλίγα προβλήματα καί αὐτήν τήν στιγμήν δημιουργεῖ εἰς τήν Ἁγιωτάτην Ἐκκλησίαν τῆς Ρωσσίας, τόσον ἐν Οὐκρανίᾳ, ὅσον καί ἐν
αὐτῇ τῇ κυρίως Ρωσσίᾳ. Μετ᾿ αὐτῆς εὑρισκόμεθα εἰς θεολογικόν διάλογον καί εὐχόμεθα νά εὐλογήσῃ ὁ Κύριος νά ἐπανευρεθῶμεν ὁμοῦ εἰς τήν πρό τοῦ 1054 κατάστασιν τῆς ἑνότητος.
Ὑπάρχει καί ἡ Νέα (οὐχί Δευτέρα!) Ρώμη, ἡ Κωνσταντινούπολις, ἡ ὁποία ὠνομάσθη οὕτως, ὡς γνωρίζουν οἱ μελετῶντες Ἱστορίαν, διότι ὁ Μέγας ἐκεῖνος ἐν Βασιλεῦσι καί Ἅγιος Κωνσταντῖνος δέν μετέφερεν εἰς τό Βυζάντιον μόνον τήν πρωτεύουσαν αὐτοῦ, ἀλλ᾿ αὐτήν τήν πόλιν τῆς Ρώμης: Σύγκλητος, προύχοντες, ἄνθρωποι τῶν γραμμάτων, τῶν τεχνῶν, τοῦ ἐμπορίου, καλλιτέχναι, σοφοί, τό «ἀφρόγαλα» τῆς Ρωμαϊκῆς κοινωνίας, μετεκόμισεν εἰς τήν νέαν Πόλιν. Ἐν τῇ παλαιᾷ Ρώμῃ ἀπέμειναν οἱ τῆς κατωτέρας τάξεως πολῖται, οἱ πένητες, οἱ ἐπαῖται, αἱ ἱερόδουλοι, οἱ φανατικοί τῆς εἰδωλολατρίας, οἱ κατάδικοι καί τινες τοῦ χύδην ὄχλου. Ὁ λαός τῆς Ρώμης μετεκόμισεν ἐνταῦθα. Διά τοῦτο ὠνομάσθη νέα Ρώμη ἡ πόλις ἡμῶν, διότι οἱ Ρωμαῖοι ἦλθον καί ἐγκατεστάθησαν ἐνταῦθα καί ἐρριζώθησαν καί παρήγαγον πολιτισμόν. Παρόμοιόν τι δέν συνέβη μετά ταῦτα. Οἱ Ρωμαῖοι δέν μετεκόμισαν ὁμοθυμαδόν οὐδαμοῦ διά νά δημιουργήσουν μίαν τυχόν νεωτέραν (πολλοῦ γε καί δεῖ Τρίτην!) Ρώμην. Πόθεν, λοιπόν, οἱ λῆροι περί Γ´ Ρώμης-Μόσχας; Φοβούμεθα ὅτι ἡ ἀνόητος θεωρία περί Γ´ Ρώμης εἶναι ἡ ἀντίστοιχος ἔκδοσις τῆς ψευδο-Κωνσταντινείου δωρεᾶς, τήν ὁποίαν ἐπικαλεῖται δι᾿ ἑαυτήν ἡ ἀρχαία Ρώμη καί, ἀσφαλῶς, ἀναλόγου βαθμοῦ ὕβρις (ὑπό τήν ἀρχαιοελληνικήν τῆς λέξεως ἔννοιαν) καί βλασφημία.
Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ἑδρεύει μέν εἰς τήν Νέαν Ρώμην, ἀλλ᾽ οὐδέποτε διεξεδίκησε πρωτεῖον ἐξουσίας, αὐθεντίας καί διοικήσεως τῶν ἄλλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν. Οὐδέποτε δηλαδή κατέστη Δευτέρα Ρώμη κατά τήν νοοτροπίαν. Οὐδέποτε ἐμιμήθη τήν πρώτην Ρώμην. Τοῦ ἀνεγνωρίσθη τό πρωτεῖον τῆς διακονίας τῆς ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν καί αὐτό τό ἀσκεῖ ἐν ταπεινώσει καί ἐν λεντίῳ, οὐχί ὡς ἐξουσίαν ἔχον, ἀλλ᾽ ὡς διακονίαν ἀγάπης ἐκτελοῦν.
Ἐκεῖνοι οἱ ὁποῖοι ὁμιλοῦν περί τρίτης Ρώμης προφανῶς ἔχουν ἐκπέσει τῆς Ὀρθοδόξου ἀντιλήψεως καί πίστεως περί τῆς Ἐκκλησίας ὡς σώματος Χριστοῦ, ἐχούσης κεφαλήν τόν Χριστόν (καί μόνον Αὐτόν) καί εἶναι ἐν ἐπιγνώσει ἤ ἀνεπιγνώστως ἐπηρεασμένοι ἀπό τήν Ρωμαιοκαθολικήν ἀντίληψιν περί Ἐκκλησίας. Ὡς ἐκ τούτου, εἶναι τελείως ἀκατάλληλοι νά καταστοῦν ἡγέται τῆς Ὀρθοδοξίας, διότι θά μετατρέψουν τήν εἰς Χριστόν πίστιν εἰς φεουδαλικήν ἐξουσίαν μεσαιωνικῶν δυτικοευρωπαϊκῶν προτύπων.
Σαφεῖς εἶναι ἄλλωστε αἱ ἐνδείξεις ὅτι ἡ Ὀρθοδοξία θεωρεῖται ὑπ᾿ αὐτῶν ὡς ἰδεολογικόν ὅπλον ἐπηρεασμοῦ συνειδήσεων καί δι᾽ αὐτῶν κοσμικῆς ἐπικρατήσεως, ὡς συνέβη ἐπί τοῦ κομμουνιστικοῦ καθεστῶτος, τό ὁποῖον ἐχρησιμοποιήθη πρός ἰδεολογικόν ἐπηρεασμόν
τῶν λαῶν, μέ συνεπακόλουθον πολιτικήν συνεργασίαν καί ἐν πολλοῖς πολιτικήν ὑποταγήν τῶν ὁμοϊδεατῶν.
Ἡ συσπείρωσις τῶν Ὀρθοδόξων ὑπό ἕνα ἡγέτην ἰσχυρόν, ἐκφράζοντα τάς ἀπόψεις συγκεκριμένου κράτους, θά καταστήσῃ ἀναποδράστως τήν Ὀρθοδοξίαν ὄργανον τοῦ κράτους αὐτοῦ καί ὄχι μέσον σωτηρίας τῶν ἀνθρώπων.
Ἡ ἀνάθεσις εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Νέας (καί ὄχι Δευτέρας) Ρώμης, (νέας καί ὡς πρός τό χριστιανικόν πνεῦμα διακονίας, ὑπό τοῦ ὁποίου ἐνεφορεῖτο καί ἐμφορεῖται, ἐν ἀντιθέσει πρός τό πνεῦμα ἐπηρμένης ὀφρύος, τό ὁποῖον ἐν πολλοῖς διέκρινε τήν παλαιάν Ρώμην), σκοπόν εἶχε τήν καλλιτέραν ἐξυπηρέτησιν τῶν Χριστιανικῶν Ἐκκλησιῶν λόγῳ τῆς ἐγγύτητος τοῦ Ἀρχιεπισκόπου αὐτῆς πρός τήν πολιτικήν ἡγεσίαν τοῦ ἡμίσεος τοῦ τότε κόσμου. Σήμερον ὅτε τά μέσα ἐπικοινωνίας καί ἡ διεθνῶς ἀνεγνωρισμένη θρησκευτική ἐλευθερία ἐπιτρέπουν τήν διακονίαν τῆς ἐξυπηρετήσεως τῶν ἀναγκῶν τῶν Χριστιανικῶν καί δή τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἀπό πάσης ἐπί τῆς γῆς θέσεως καί χώρας, δέν ὑπάρχουν λόγοι συνηγοροῦντες εἰς τήν ἀνάθεσιν πρωτείου τινός διακονίας τῆς ἑνότητος τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν εἰς τήν Ἐκκλησίαν ἡ ὁποία εὑρίσκεται εἰς τήν ἔδραν τῆς Κυβερνήσεως ἑνός ἰσχυροῦ κράτους.
Πέραν ὅμως αὐτοῦ σήμερον ὑπάρχουν πολλά ἰσχυρά κράτη καί ἀσφαλῶς θά ὑπάρξουν διχογνωμίαι ἐπί τοῦ ἐρωτήματος ποίου ἐκ τούτων ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θά πρέπῃ νά ἀναλάβῃ κατ᾽ ἀνάθεσιν ὑπό τῶν λοιπῶν τήν διακονίαν τῆς ἐξυπηρετήσεως αὐτῶν. Ὡς ἐκ τούτου, ἡ ἀνακίνησις συζητήσεως περί ἑνός τοιούτου ἐρωτήματος, συνεπαγομένου μερικήν ἤ ὁλικήν ἀνατροπήν τῆς ὑπό τῶν ἱερῶν κανόνων τεθεσπισμένης κανονικῆς τάξεως καί διανομῆς διακονιῶν, θά συνεπιφέρῃ διάσπασιν μᾶλλον ἤ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν.
Πέραν ὅμως τούτου, οἱ Ἅγιοι Πατέρες, οἱ ὁποῖοι τό 451 μ.Χ. ἀνεγνώρισαν εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως τά ἴσα πρεσβεῖα μέ τά ἀνήκοντα εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Ρώμης, δέν κατήργησαν τά πρεσβεῖα τῆς πρεσβυτέρας Ρώμης. Ἀντιθέτως πρός τήν ἀδελφικήν ταύτην στάσιν τῶν Πατέρων ἐκείνων, τά λεχθέντα ὑφ᾽ ὑμῶν καί ὑπό τῶν ἐκπροσώπων ὑμῶν κατά τό ἐν Μόσχᾳ Συνέδριον σαφῶς διαπνέονται ὑπό τοῦ ἀφιλαδέλφου καί ἀντιχριστιανικοῦ πνεύματος τῆς καταργήσεως τῶν ὑπό τῶν Ἁγίων Οἰκουμενικῶν Συνόδων καί τῆς ὑπερχιλιοχρόνου ἐφαρμογῆς ἀναγνωρισθέντα εἰς τήν Ἐκκλησίαν τῆς Κωνσταντινουπόλεως καθήκοντα καί τῆς αὐτογνώμου ἁρπαγῆς αὐτῶν ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Μόσχας.
Ἀδελφικῶς ἐνεργοῦντες θεωροῦμεν καθῆκον ὅπως ἐπιστήσωμεν τήν προσοχήν ὑμῶν ἐπί τοῦ γεγονότος ὅτι ἀτυχῶς ἡ θεωρητική βάσις τῶν ἐπιδιώξεων τοῦ ἐν Μόσχᾳ Συνεδρίου δέν ἦτο ἡ ὑπάρχουσα καί μή χρήζουσα ἀποκαταστάσεως πνευματική ἑνότης τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἀλλ᾽ ἡ ὑπαγωγή αὐτῶν ὑπό τήν πνευματικήν καί διοικητικήν καθοδήγησιν τῆς ἐν Μόσχᾳ Ἐκκλησίας, κατ᾽ ἀντιγραφήν κακότεχνον τῶν ἐπιδιώξεων τῆς Ρωμαιοκαθολικῆς Ἐκκλησίας.
Εἶναι φανερόν διά πάντα ψύχραιμον παρατηρητήν ὅτι, ἐάν συνεχισθῇ ἡ ἄφρων αὐτή ἐπιδίωξις ὑμῶν, ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία θά διασπασθῇ καί ἕν νέον ἐνδορθόδοξον σχίσμα θά παρουσιασθῇ, ἐξ αἰτίας τῶν ἡγεμονικῶν ἐπί τῆς Ἐκκλησίας βλέψεων ὑμῶν, παρόμοιον πρός τό ἐπί αἰῶνας διαιροῦν τούς φέροντας τό ὄνομα τοῦ Χριστιανοῦ εἰς Ὀρθοδόξους καί Ρωμαιοκαθολικούς καί Διαμαρτυρομένους, τήν δέ εὐθύνην αὐτοῦ θά ἔχῃ ἀκεραίαν ἐκεῖνος ὁ ὁποῖος, ὡς ἄλλοτε ὁ Πάπας, προβάλλει σήμερον ἡγεμονικάς ἀξιώσεις ἐπί τῆς ὅλης Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας κατ᾽ ἀνατροπήν τῆς ὑφισταμένης καί ἀψόγως λειτουργούσης κανονικῆς τάξεως.
Ἡ ἐπίκλησις στοιχείων ἀνθρωπίνης δυνάμεως, πληθυσμιακῶν μεγεθῶν, κρατικῆς ὑποστηρίξεως (ἀσφαλῶς μή προσφερομένης ἄνευ ἀνταλλαγμάτων), οἰκονομικῆς εὐμαρείας καί ἄλλων παρομοίων ἀνθρωπίνων στοιχείων, δύναται μέν νά πλανήσῃ ἐκείνους οἱ ὁποῖοι ἀντιλαμβάνονται τήν Ἐκκλησίαν ὡς καθαρῶς ἐγκόσμιον ἵδρυμα, δέν δύναται ὅμως νά ἐφελκύσῃ τήν σώζουσαν χάριν τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία ἐσκήνωσε πλουσίως ἐπί τόν ταπεινόν Τελώνην καί ἔφυγε μακράν τοῦ αὐτοεπαινουμένου Φαρισαίου.
Ἡ ἐσταυρωμένη Μήτηρ Ἐκκλησία οὐδεμιᾶς τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ὑποβλέπει τήν ἐλευθερίαν. Ἀντιθέτως, αἱ πλεῖσται τῶν κατά καιρούς, διά μικρόν ἤ μακρόν χρονικόν διάστημα, ὑπαχθεισῶν δυναστικῶς (καί δή κατά τό πλεῖστον πρός ἐξυπηρέτησιν κρατικῶν καί ὄχι χριστιανικῶν σκοπῶν) ὑπό τήν Ἐκκλησίαν τῆς Μόσχας Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἤ κοινοτήτων δέν ἐνθυμοῦνται μετ᾿ ἀγαθῶν ἀναμνήσεων τάς συνεπείας, τάς ὁποίας εἶχε δι᾽ αὐτάς ἡ τοιαύτη ὑπαγωγή αὐτῶν.
Ὅθεν παρακαλοῦμεν ὑμᾶς ὅπως, ἀναλογιζόμενοι ὅτι διά τοιούτων λόγων καί ἐνεργειῶν ὁδηγεῖτε ἀφεύκτως τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν εἰς νέον σχίσμα ὀδυνηρότερον τοῦ ἐν ἔτει 1054 συντελεσθέντος, παύσητε τοῦ λοιποῦ σπείροντες ἀνέμους, διότι θά θερίσωμεν ἀναποφεύκτως θυέλλας.
Τό ὅραμα τῆς μεγαλυτέρας συσφίγξεως τῶν δεσμῶν μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν διακατέχει, βεβαίως, καί ἡμᾶς. Ἀλλ᾽ ἡ ὑφ᾽ ὑμῶν χρησιμοποίησις τοῦ ὡραίου ὁράματος τούτου διά τήν ἐπίτευξιν τοῦ ἰδιοτελοῦς σκοποῦ τῆς ἀναδείξεως τῆς ὑμετέρας Ἐκκλησίας εἰς τρίτην Ρώμην (μή ὑπαρξάσης ποτέ δευτέρας), ὁδηγεῖ ἀφεύκτως καί ἀναποδράστως τήν ὑμετέραν Ἐκκλησίαν εἰς κοσμικήν κατάπτωσιν καί τήν ὅλην Ἐκκλησίαν εἰς ἐπικινδύνους περιπετείας. Ἀσφαλῶς ὅλα τά πονηρά πνεύματα ὁμοψύχως θά συνδράμουν ὑμᾶς εἰς τήν ἐπίτευξιν τοῦ μεγίστου τούτου κακοῦ. Ἀλλά τό Πανάγιον Πνεῦμα οὐδόλως θά συνευδοκήσῃ εἰς τήν νέαν ταύτην διάσπασιν τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας.
Ὁ Κύριος ἡμῶν καί Δομήτωρ τῆς Ἐκκλησίας Ἰησοῦς Χριστός ἐπορεύθη πρός τόν Γολγοθᾶν ἵνα ἑνώσῃ τά διεστῶτα καί ἡ ἔνθερμος προσευχή Αὐτοῦ ἵνα ὦσιν ἕν οἱ εἰς Αὐτόν πιστεύοντες ἀνά τούς αἰῶνας ἐξουθενώνεται διά τῆς ἐκζητήσεως πρωτοκαθεδριῶν. Ἡ ἀπάντησις τοῦ Κυρίου ἔχει δοθῆ πρός ὅλους, δι᾽ ὅσων εἶπε πρός τήν μητέρα τῶν υἱῶν Ζεβεδαίου καί τούς υἱούς αὐτῆς. «Οὐκ οἴδατε τί αἰτεῖσθε». (Ματθ. 20,22) Καί «ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν μέγας γενέσθαι, ἔσται ὑμῶν διάκονος. Καί ὅς ἐάν θέλῃ ἐν ὑμῖν εἶναι πρῶτος, ἔσται ὑμῶν δοῦλος» (Ματθ. 20, 26-27).
Ἐπί τούτοις διατελῶ μετ᾿ ἀδελφικῆς ἀγάπης καί τιμῆς.
Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 27ῃ Μαΐου 2004
+ Ὁ Φιλαδελφείας Μελίτων
Ἀρχιγραμματεύων τῆς Ἁγίας καί Ἱερᾶς Συνόδου. |
.jpg)