Συνέντευξη Μητροπολίτου Ν. Ιωνίας Γαβριήλ στα ΝΕΑ 10 -2-2019

Συνέντευξη Μητροπολίτου Ν. Ιωνίας Γαβριήλ στα ΝΕΑ
«Η Εκκλησία θα πρέπει να γίνει πιο ανθρώπινη»
Του Μάνου Χαραλαμπάκη
Μητροπολίτης Νέας Ιωνίας Γαβριήλ

Ο 43χρονος ιεράρχης με τις καινοτόμες ιδέες, μιλάει για όσα πρέπει να αλλάξουν στην Εκκλησία και την Παιδεία, αλλά και για την αγάπη που έχει στο τσίπουρο, το σινεμά και τους Pink Floyd.

Καθώς πίνουμε τις τελευταίες γουλιές από τον εσπρέσο που παραγγείλαμε στο τέλος της συνάντησής μας συνειδητοποιώ ότι ήρθαμε στο εστιατόριο μεσημέρι και πλέον έχει σχεδόν σουρουπώσει και το γεύμα κινδυνεύει να μετατραπεί σε… δείπνο.{ARX}

Συζητάμε δυόμισι ώρες γεμάτες με τον μητροπολίτη Νέας Ιωνίας, Φιλαδελφείας, Ηρακλείου και Χαλκηδόνος Γαβριήλ και σίγουρα θα μπορούσαμε να μιλάμε πολλές ακόμη. Κι αυτό δεν το λέω επειδή ο Γαβριήλ είναι μία από τις πιο νηφάλιες φωνές της Ιεραρχίας, και επομένως, χαίρεσαι να τον ακούς. Ομολογώ ότι δεν έχω συναντήσει άλλον επίσκοπο που να συνδυάζει με μοναδικό τρόπο αυτά τα δύο στοιχεία: την πνευματικότητα που συνήθως διαθέτει ένας ιερωμένος, και την όρεξη για ζωή· τη σφοδρή επιθυμία να είναι μέσα στα πράγματα και να πιάνει τον σφυγμό και τις ανάγκες της κοινωνίας. Συνεπώς νομίζω ότι δεν θα χρειαστεί μεγάλη προσπάθεια να σας πείσω ότι η κουβέντα ήταν…ορεξάτη και χορταστική. Ισως να βοήθησε λίγο και το τσίπουρο που μου πρότεινε να πιούμε - «χωρίς γλυκάνισο πάντα», έτσι το προτιμάει - για να συνοδέψουμε το φαγητό. Σας συνιστώ, από αυτές τις πρώτες γραμμές, να ξεχάσετε για λίγο όποια άποψη έχετε σχηματίσει για αυτό που στην Εκκλησία αποκαλούμε «δεσποτάδες». Ο 43χρονος Γαβριήλ δεν έχει απολύτως καμία σχέση με το βαρύ, εσωστρεφές και συνήθως απόμακρο προφίλ που χαρακτηρίζει τη μεγάλη μερίδα των μητροπολιτών. Απέναντί μου έχω έναν ιεράρχη ανθρώπινο, προσιτό, έξω καρδιά. Γι’ αυτό πολλές στιγμές αναρωτιόμουν «συνομιλώ μ’ έναν επίσκοπο ή μ’ έναν φίλο από τα παλιά;».

Πότε μιλούσε ως δάσκαλος - θεολόγος και εξηγούσε πώς έχει καταφέρει με «ντομπροσύνη» να προσεγγίσει τη νεολαία και σήμερα η ιστοσελίδα της Μητρόπολης να έχει 46.000 followers. Πότε, ως ενεργός πολίτης καυτηρίαζε την αδράνεια για το προσφυγικό. Πότε ως κλασικός εκπρόσωπος της Ιεραρχίας που λέει «όχι» στην καθιέρωση της θρησκευτικής ουδετερότητας. Πότε μιλούσε ως 40άρης που μεγάλωσε με Pink Floyd. Και να’ ταν μόνο αυτά. Η κουβέντα πήγε από την Παιδεία, τα θρησκευτικά και το προσύμφωνο Εκκλησίας - Πολιτείας μέχρι τον Τσόρτσιλ τον Βενιζέλο, τον Καζαντζίδη και την ταινία «Μatrix».

Μόλις πήρατε μία πρώτη γεύση από το μενού. Καλή σας όρεξη!

Η κουβέντα μας ξεκίνησε χαλαρά, μαζί με την ελαφριά και δροσερή πράσινη σαλάτα που έφτασε στο τραπέζι μας. Το ραντεβού μας (στο εστιατόριο Θέα Δηλαβέρη, δική του επιλογή, στα όρια Ν.Φιλαδέλφειας - Μεταμόρφωσης) έγινε λίγες μέρες μετά τη γιορτή των Τριών Ιεραρχών. Και έτσι τον ρωτάω πώς πήγε η αγρυπνία που είχε προγραμματίσει την παραμονή, προσκαλώντας και νέους. «Ξέρεις πόσα νέα παιδιά ήρθαν; Τρελάθηκα. Δεν το φανταζόμουν. Πρέπει να είχε γύρω στα 150, κυρίως μαθητές Λυκείου. Αλλά και φοιτητές. Μείναμε στον ναό του Αγ. Γεωργίου, στη Ν.Ιωνία, έως τη 1 παρά μετά τα μεσάνυχτα». Ανήμερα των Τριών Ιεραρχών είχε διοργανώσει και μία βραδινή θεία λειτουργία για τους γονείς των νηπίων στους παιδικούς σταθμούς της Μητρόπολης. Επιπλέον έχει καθιερώσει κάθε δεύτερη Δευτέρα βράδυ τη «συνάντηση νέων». Συναντιέται με νέους, ενώ προσκαλούνται και ειδικοί που κάνουν ομιλίες. «Έρχονται γύρω στα 250 άτομα και οι 180 είναι κάτω των 35 ετών. Ο Θεός έχει ευλογήσει και έχουμε μία καλή ομάδα με παιδιά που δεν είναι «παιδιά της Εκκλησίας» με τη στενή έννοια του όρου, αλλά νέοι με ανησυχίες και διάθεση ν’ ανοίξουν το μυαλό τους» εξηγεί. Αλλά και η σελίδα της Μητρόπολης Nέας Ιωνίας στο facebook σκίζει: έχει 46.000 followers. «Θεωρώ ότι στα social media είμαστε οι πρώτοι στην Ελλάδα σε εκκλησιαστικό επίπεδο» τονίζει με σιγουριά. Μία επιτυχία που του πιστώνεται καθώς όταν ανέλαβε τη Μητρόπολη δεν είχε ούτε site…

Επικοινωνία στη γλώσσα των νέων
Οι φρέσκιες ιδέες του και στα πεδία της ποιμαντικής και της αλληλεγγύης σχολιάζω πως είναι πάρα πολλές. Αλλά από την απάντησή του καταλαβαίνω ότι είναι αποτέλεσμα μελέτης και σχεδιασμού. Βασική επιδίωξή του είναι να επικοινωνεί στη γλώσσα των νέων. «Θα πρέπει η Εκκλησία να γίνει πιο ανθρώπινη. Να αποκτήσει πιο ανθρώπινο λόγο, όπως μιλούσε ο Χριστός. Ο Χριστός μιλούσε με παραβολές για να τον καταλαβαίνουν οι άνθρωποι της εποχής του. Αυτό πρέπει να κάνουμε και τώρα. Γι’ αυτό και χρησιμοποιώ και τα social media. Και θα χρησιμοποιήσω ό,τι μέθοδο νόμιμη έχω στα χέρια μου για να δώσω στον άλλον να καταλάβει πως η αποστολή μου είναι να σπείρω το χωράφι». Την ίδια συνταγή ακολουθούσε και όταν δίδασκε 10 χρόνια ως θεολόγος στο Κολλέγιο Αθηνών. «Κέρδισα τα παιδιά και με κέρδισαν κι εκείνα διότι είχα μία σχέση μαζί τους ντόμπρα και ειλικρινή».

Τα καλά αποτελέσματα στην προσέγγιση των νέων τον γεμίζουν ικανοποίηση, όμως δεν θεωρεί ότι το έργο του ολοκληρώθηκε. «Αν όταν ήρθα εδώ και έρχονταν στην Εκκλησία 10 νέοι και τώρα είναι 200 είναι ένα καλό βήμα. Ομως έχω πιάσει όλο το πράγμα; Όχι έχω πολύ δρόμο ακόμη».

Οι θέσεις «κλειδιά» της Εκκλησίας που είχε προτού γίνει μητροπολίτης, το 2014 - ήταν Αρχιγραμματέας τη Ιεράς Συνόδου αλλά και Πρωτοσύγκελλος της Αρχιεπισκοπής - διεύρυναν σημαντικά τον κύκλο γνωριμιών του με πολιτικούς, επιχειρηματίες, επιστήμονες. Τέτοιες επαφές συχνά επηρεάζουν έναν χαρακτήρα. Τον κάνουν πιο «κλειστό», ενίοτε σνομπ. Κάτι τέτοιο όμως δεν συνέβη σ’ εκείνον. Επιμένει και τα λέει… λαϊκά, που λέει και η διαφήμιση. Μεγάλωσε στη λαϊκή γειτονιά του Μοσχάτου και βρέθηκε ξανά σε περιοχές με αντίστοιχα χαρακτηριστικά, στις προσφυγικές συνοικίες της Ν. Ιωνίας και της Φιλαδέλφειας. Και το απολαμβάνει. «Είναι σαν να έχω γεννηθεί εδώ. Εγινε το σπίτι μου. Μ’ αρέσει. Το ζω ρε παιδί μου. Βγαίνω στον δρόμο, πετάγονται από τα μαγαζιά, μου λένε «που είσαι δέσποτα τι κάνεις; Ελα να πιούμε κανα τσίπουρο». Το τι μπουκάλια έχω στη Μητρόπολη δεν μπορείς να φανταστείς. Έχουν μάθει τη λατρεία μου για το τσίπουρο και όποιος έρχεται μού φέρνει και από ένα. Υπάρχει μία πολύ ανθρώπινη σχέση. Η Ποιμαντική πρέπει να γίνει αρχικώς πολύ πιο ανθρώπινη. Να καταλάβεις τον άλλον ως άνθρωπο. Τι προβλήματα ζει».

Η συζήτηση αφού πήγε στη νεολαία μοιραία με οδηγεί και στα θρησκευτικά. Του επισημαίνω πως και εντός της Ιεραρχίας αλλά και στις τάξεις των θεολόγων υπάρχουν ακόμη ενστάσεις για τις αλλαγές στο μάθημα. Απ’ όσα λέει και γι’ αυτό το θέμα επιβεβαιώνει την άποψη που πολλοί έχουν για εκείνον πως είναι ένας ιεράρχης υπέρ τη συνεννόησης και του διαλόγου.«Η κατεύθυνση του μαθήματος είναι λάθος να μπει στη διαδικασία που την έχουν βάλει μερικοί, δηλαδή «ή ομολογιακό ή θρησκειολογικό». Το μάθημα πρέπει να τα έχει όλα μέσα. Και πολλοί θεολόγοι και πολλοί εκπρόσωποι της Πολιτείας έχουν ιδεοληψίες. Είναι τελείως λάθος το άσπρο μαύρο. Σκεφτείτε λίγο, όλα αυτά τα χρόνια που λέγανε ότι το μάθημα ήταν ομολογιακό, ήρθαν περισσότεροι άνθρωποι στην Εκκλησία; Μαθαίνανε απ’ έξω το «Πιστεύω», και τι έγινε;».

Αλλαγές πάντως απαιτούνται γενικότερα στην Παιδεία, επισημαίνει. «Ολο το σχολείο πρέπει να αλλάξει. Να φύγει η παπαγαλία. Να δοθεί η δυνατότητα στον μαθητή διαλογικά να μαθαίνει πράγματα, να μάθει πού μπορεί να βρει τη βιβλιογραφία του γι αυτό που ψάχνει. Η Παιδεία για μένα είναι “must”. Προτεραιότητα. Η Ελλάδα πρέπει να επενδύσει σ’ αυτήν και να το κάνει χθες».

Τον πηγαίνω στον μητροπολίτη Καλαβρύτων Αμβρόσιο και στην καταδίκη για την ακραία δήλωσή του «φτύστε τους ομοφυλόφιλους». Η γνώμη του είναι πως η Εκκλησία θα είναι πάντα εναντίον της αμαρτίας. Αλλά δεν μπορεί να δεχθεί τη βία εναντίον ομοφυλόφιλων. «Σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να γίνει αντικείμενο βίας, οποιοσδήποτε έχει διαφορετική σεξουαλική ταυτότητα. Όπως και δεν έχει δικαίωμα ένας αλλόθρησκος να σκοτώσει έναν χριστιανό επειδή είναι χριστιανός. Δεν μπορεί η θρησκεία στον 21ο αιώνα να είναι αντικείμενο διωγμού». Για τέτοια μεγάλα θέματα σημειώνει πρέπει η ΕΡΤ να ξεκινήσει ένα δημόσιο διάλογο και να καταθέσει και η Εκκλησία την άποψή της. Οσο για τον Αμβρόσιο θα πει πως δεν εκφράζει την επίσημη θέση της Εκκλησίας που είναι η Συνοδική.

Δεν μιλάει κανένας για το Προσφυγικό...

Υπάρχουν όμως και άλλα σοβαρά κοινωνικά ζητήματα, σημειώνει, τα οποία η Εκκλησία οφείλει να θίξει. «Το Προσφυγικό. Τεράστιο ζήτημα. Παιδιά τα εμπορεύονται για το κορμάκι ή για τα όργανά τους. Έχουμε μία κυβέρνηση Αριστεράς που θα έπρεπε αυτό να το έχει κάνει σημαία. Και δεν μιλάει κανένας…»

Εχοντας απέναντί μου έναν ιεράρχη – φορέα καινοτόμων ιδεών δεν χάνω την ευκαιρία να τον ρωτήσω αν η Ορθόδοξη Εκκλησία μετά από περίπου 2.000 χρόνια ύπαρξης, πρέπει να αναθεωρήσει κανόνες. Για παράδειγμα να ξαναδεί το θέμα της χειροτονίας γυναικών. «Για μένα θα ήταν πολύ ελπιδοφόρο να αρχίσει να τα συζητάει. Μιλάμε όλοι για υπογεννητικότητα. Δεν πρέπει να πάρει εκεί η Εκκλησία μία άλλη θέση; Να βοηθήσει τα νέα ζευγάρια τα οποία δεν μπορούν να τεκνοποιήσουν και να υπάρχουν πιο εύκολοι τρόποι έτσι ώστε η τεχνητή γονιμοποίηση να γίνεται πιο εύκολη;» αναρωτιέται.
Εχουμε μπει πλέον για τα καλά στο ψητό και κυριολεκτικά – γευόμαστε ένα νοστιμότατο λαβράκι με χόρτα – και μεταφορικά. Συζητάμε για τη συμφωνία Εκκλησίας - Πολιτείας που προ μηνών απασχόλησε την επικαιρότητα και τον ξεσηκωμό των κληρικών για το ενδεχόμενο εξόδου τους από το Δημόσιο. – Γιατί υπάρχει αυτό «φρενάρισμα»; (ρωτάω). «Δεν υπάρχει. Κατ’ αρχάς είναι μία προτεινόμενη συμφωνία», υποστηρίζει και είναι σε εξέλιξη ο διάλογος. Στέκεται δε σε δύο θετικά για την Εκκλησία. «Είναι επίτευγμα που έβαλε ο Αρχιεπίσκοπος το θέμα της περιουσίας στο «κάδρο», ενώ για πρώτη φορά κάνουμε ένα δημόσιο διάλογο με την Πολιτεία χωρίς να έχει προηγηθεί ένα σκάνδαλο για την Εκκλησία, όπως συνήθως συνέβαινε παλαιότερα όταν άνοιγαν το θέμα της εκκλησιαστικής περιουσίας». Ταυτόχρονα, διαβεβαιώνει κατηγορηματικά πως η Ιεραρχία «δεν θα αφήσει οικογένειες ιερέων να μείνουν στον αέρα».

Διαλλακτικός αλλά στο θέμα της αναθεώρησης του Συντάγματος, της αλλαγής του άρθρου 3 και της καθιέρωσης θρησκευτικής ουδετερότητας συμπλέει με την Ιεραρχία. «Διαφωνώ κάθετα με τη θρησκευτική ουδετερότητα. Το άρθρο 13 που μιλάει για τη θρησκευτική ελευθερία είναι απολύτως επαρκές».

Αλήθεια τι κάνει ένας μητροπολίτης στον ελεύθερο χρόνο του; Αν έχει βέβαια. «Θέλεις να δεις το πρόγραμμά μου;». Ανοίγει το ημερολόγιο του κινητού του και μου δείχνει μία ημέρα φορτωμένη ραντεβού. «Θα σου πω τι με ξεκουράζει. Μ’ αρέσει να περπατάω. Ό,τι δουλειά έχω να κάνω την κάνω περπατώντας. Όπως με ξεκουράζει όταν βρίσκω την παρέα μου την παλιά και παίζω μπάσκετ» (αν δεν είχε γίνει παπάς θα μπορούσε κάλλιστα να ακολουθήσει καριέρα μπασκετμπολίστα αφού έχει ύψος 1,95).

Pink Floyd και «The Matrix»
Αλλά η μεγάλη του αγάπη είναι η μουσική. «Το αγαπημένο μου συγκρότημα είναι οι Pink Floydκαι όποτε έχω τις μαύρες μου θα ακούσω το “Shine on you crazy diamond”, ένα από τα καλύτερα τραγούδια που έχω ακούσει». Άλλες στιγμές πάλι προτιμάει τα Μικρασιάτικα. Και από τους Ελληνες καλλιτέχνες του αρέσει η Βιτάλη. Μου εκμυστηρεύεται πάντως πως ετοιμάζει, στη μνήμη της εμβληματικής προσωπικότητας της Ν.Ιωνίας, του Στέλιου Καζαντζίδη, κάτι μεγάλο, περισσότερα όμως δεν μπορώ να αποκαλύψω.

Του αρέσει και το θέατρο αλλά η λατρεία του είναι το σινεμά. Οι ταινίες. «Οι ταινίες σου δίνουν πολλά πράγματα. Και μία ταινία που άλλαξε τον κινηματογράφο, το 1999, και τον πήγε αλλού είναι το “The Matrix”. Αυτό που τώρα ανακαλύπτεται και το λένε το artificial intelligenceτότε βγήκε». Ξεχωρίζει ακόμη το «Νησί», το «Κύμα» – «επίσης φοβερή» – το «Ανάμεσα στους τοίχους» «που μιλάει για το γαλλικό σχολείο πως είναι σήμερα. «Και μία ταινία που είπα “αυτή είναι ταινία” είναι για τη ζωή του Τσόρτσιλ, “Η πιο σκοτεινή ώρα”. Αυτός ο άνθρωπος ήταν ηγέτης. Σαν κι αυτόν ή σαν τον Βενιζέλο δεν ξαναβγαίνουν…».

Για το τέλος κλείνω με την ερώτηση πώς εισπράττει τις προβλέψεις πολλών ότι στο μέλλον μπορεί να φτάσει πολύ ψηλά μέσα στην Εκκλησία. «Είναι πάρα πολύ νωρίς ακόμη και να το συζητάμε αυτό το πράγμα. Αυτό που μπορώ να πω σε όσους έχουν αυτές τις προσδοκίες είναι να προσεύχονται να έχω υγεία. Με αξίωσε ο Θεός, έγινα παπάς και παπάς θέλω πάντα να αισθάνομαι. Αυτό είναι το σημαντικότερο πράγμα. Να έχεις την αίσθηση του Ποιμένα μέσα στην Εκκλησία». 

Η Ιστορική ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαίου στον Άγιο Χαράλαμπο Τσεσμέ (10-02-2016)

Ἱερώτατοι ἅγιοι ἀδελφοί, Ἐντιμότατε κύριε Γενικὲ Πρόξενε τῆς Ἑλλάδος ἐν Σμύρνῃ, Ὁσιολογιώτατε Ἱερατικῶς Προϊστάμενε τῆς Κοινότητος Σμύρνης κ. Κύριλλε, Τέκνα ἡμῶν ἐν Κυρίῳ ἀγαπητά,«Ὁ τόπος ἐν ᾧ ἱστάμεθα, ἀδελφοί, ἅγιός ἐστι», διὸ καὶ ἡμεῖς ὁ Πατριάρχης τοῦ Γένους καὶ συγχρόνως Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης, ὡς ἄλλος θεόπτης Μωϋσῆς, κατὰ ἀτελῆ ἀνθρωπίνην ἀσφαλῶς ἔκφρασιν καὶ ἀναλογίαν, συνοδευόμενοι ὑπὸ ἐκλεκτῶν καὶ προσφιλῶν ἀδελφῶν ἀρχιερέων, τοῦ περιουσίου λαοῦ, καὶ πάντων τῶν μακαρίᾳ τῇ λήξει γενομένων, εἰρηνικῶς καὶ ἐν μαρτυρίῳ, Τσεσμελήδων καὶ τῶν ἐν ζωῇ ἀπογόνων αὐτῶν καὶ πάντων τῶν, ἀνεξαρτήτως τόπου καταγωγῆς, ὀρθοδόξων πιστῶν τῶν προσελθόντων σήμερον ἐνταῦθα, ἐν χαρᾷ καὶ ἐν συγκινήσει ἀνεκφράστῳ «λύομεν (μεταφορικῶς πάντοτε) τὸν ἱμάντα τῶν ὑποδημάτων ἡμῶν» καὶ μετὰ αἰῶνα περίπου εἰσερχόμεθα εἰς τὸν ἱερὸν οἶκον τοῦτον τοῦ ἑορταζομένου Ἱερομάρτυρος Χαραλάμπους, διὰ νὰ τελεσιουργήσωμεν «τὰ ἄρρητα καὶ τὰ φοβερά». Νὰ προσφέρωμεν τὴν Θείαν Εὐχαριστίαν, καὶ συγχρόνως νὰ μοιρασθῶμεν τὴν μνήμην καὶ τὸν πόνον -πρόσκαιρον προσφορὰν ἀλλὰ αἰωνίαν παρουσίαν- ὅσων διῆλθον ἐκ τοῦ ἱεροῦ τούτου χώρου, καὶ νὰ ὁμολογήσωμεν μετ᾿ αὐτῶν καὶ μετὰ πάντων ὅτι «Ἰησοῦς Χριστὸς χθὲς καὶ σήμερον ὁ αὐτὸς καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας», «ὁ ὢν εὐλογητὸς εἰς τοὺς αἰῶνας».

Ἡ Χάρις τοῦ Κυρίου μᾶς ἀξιώνει, λοιπόν, σήμερον νὰ τελῶμεν τὴν Θείαν Λειτουργίαν «ὑπὲρ τῆς τοῦ κόσμου ζωῆς καὶ σωτηρίας», ἀλλὰ καὶ ὑπὲρ τῶν ψυχῶν τῶν ἀειμνήστων πατέρων καὶ ἀδελφῶν ἡμῶν, τῶν Τσεσμελήδων, οἱ ὁποῖοι τραγουδοῦσαν μὲ νοσταλγίαν, ἐντὸς τῆς περιπετείας τῆς προσφυγιᾶς καὶ τῆς ἐπιβιώσεώς των, δι᾿ αὐτὸν ἐδῶ τὸν τόπον: «Καρσί μου εἶν᾿ ἡ θάλασσα, καρσί μου εἶν᾿ ἡ ἄμμο· καρσί μου εἶναι κι᾿ ὁ Τσεσμές, μὰ τί μπορῶ νὰ κάμω; Πότες θὰ κάνομε πανιά, νὰ κάτσω στὸ τεμόνι· νὰ βλέπω τὸ Ραῒς Ντερέ, νὰ μοῦ διαβοῦν οἱ πόνοι; Νὰ χαμηλώναν τὰ βουνά, νά βλεπα τὸ Λεβάντι· νά βλεπα καὶ τ᾿ Ἀλάτσατα ποὺ λάμπουν σὰ διαμάντι».

Ἱστάμεθα, λοιπόν, εἰς τὸν ἅγιον τοῦτον τόπον, ὅπου ἐν μιᾷ ροπῇ τῆς ἱστορικῆς πορείας τοῦ Ὀρθοδόξου Ρωμαίηκου Γένους μας «ὅλα βυθίστηκαν μονομιᾶς στὸ παρελθὸν», ὅπως θὰ ἔλεγε καὶ ὁ Σμυρνιὸς ποιητὴς Γιῶργος Σεφέρης. Ὅμως, «ἰδοὺ ζῶμεν» καὶ ἱερουργοῦμεν καὶ πάλιν εἰς τὸν Ἱερὸν Ναὸν τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους τῆς Κρήνης, ἕνα τῶν λαμπροτέρων Ναῶν τῆς καθ᾿ ἡμᾶς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς, ἐν τῷ ὁποίῳ ἀπὸ τοῦ ἔτους 1832, ὅταν ἀνηγέρθη, χάρις εἰς τὴν εὐλάβειαν καὶ τὴν θεοσέβειαν τῶν πιστῶν Κρηναίων, μ έχρι τοῦ Σεπτεμβρίου τοῦ 1922, ἐπὶ 90 συναπτὰ ἔτη, προσέφερετο ἀνελλιπῶς, κάθε ἡμέραν, κατὰ τὰς ἱστορικὰς μαρτυρίας, «τὸ μυστήριον τῆς ζωῆς» καὶ τὸ «μυστήριον τῆς πίστεως» ὑπὸ τῶν ἀειμνήστων πατέρων μας.

Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Ὅταν συναθροίζωνται δύο ἢ τρεῖς ἐπὶ τὸ αὐτό, ἐν ὀνόματι τοῦ Κυρίου (Ματθ. ιη΄, 20), διὰ τὴν τέλεσιν τῆς Θείας Λειτουργίας ἢ διὰ πᾶσανἄλλην λατρευτικὴν σύναξιν, δὲν εἶναι παρὼν μόνον ὁ Χριστός, ἀλλὰ μετ᾿ Αὐτοῦ πᾶσα ἡ οὐρανία συναγωγὴ τῶν Ἁγίων καὶ τῶν Ἀγγέλων, τὰ «ἐπίγεια καὶ τὰ ἐπουράνια», καθ᾿ ὅτι «ὅπου Βασιλέως παρουσία καὶ ἡ τάξις παραγίνεται» (Ἑσπερινὸς Θεοφανείων).

Ἑκάστη Θεία Λειτουργία τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τελεῖται «ἐν τόπῳ ἁγίῳ» καὶ «σὺν πᾶσι τοῖς Ἁγίοις». Μαζί μας σήμερον εἶναιπαρόντες, λοιπόν, ὁ μιμηθεὶς τὸ πάθος τοῦ Κυρίου διὰ τοῦ αἵματος, διὰ τοῦ ἱδρῶτος, διὰ τῆς ὑπομονῆς τῶν βασάνων καὶ διὰ τῶν κατορθωμάτων αὐτοῦ Ἱερομάρτυς Χαραλάμπης, μέχρι τοῦ σημείου νὰ γίνῃ ἀκτὶς τῆς δόξης τοῦ Ἡλίου τῆς δικαιοσύνης. Παρόντες οἱ Ἅγιοι Πάντες, ὁ Ἅγιος Ἀπόστολος Ἰωάννης ὁ Θεολόγος, οἱ Ἅγιοι Βουκόλος καὶ Πολύκαρπος, ἀργότερον ὁ Ἐφέσου Διονύσιος Καλλιάρχης, μὲ πρότασιν τοῦ ὁποίου ἱδρύθη, ἐπὶ Πατριάρχου Γρηγορίου τοῦ Ε΄, ἐπὶ τῆς δευτέρας Πατριαρχίας αὐτοῦ, τὸ ἔτος 1806, ἡ Ἐπισκοπὴ Κρήνης καὶ Ἀνέων (Σωκίων), μετονομασθείσης τῆς πόλεως αὐτῆς ἀπὸ Τσεσμὲ εἰς Κρήνην. Εἶναι ἐδῶ παρὼν ὁ πρῶτος Μητροπολίτης Κρήνης Θεόκλητος ὁ Κυδωνυεὺς (1902), μαζὶ μὲ τοὺς 60.000 Ὀρθοδόξων ρωμηῶν πιστῶν τῆς Κρήνης, τῆς Ἁγίας Παρασκευῆς, τῆς Κάτω Παναγιᾶς, τοῦ Λυθρί, τοῦ Μελί, τοῦ Ρεΐς – Ντερέ, τοῦ Μουρντουβάνι, τοῦ Ἀχιρλὶ κ. ἄ.

Μαζί μας εἶναι οἱ δημογέροντες, ὁ Γιαννούλης Χαλεπᾶς, ὁ ὁποῖος ἱστόρησε τὸ τέμπλον τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Εὐαγγελιστρίας Κρήνης, καὶ οἱ κατασκευασταὶ τῆς «Καρυάτιδος», δηλαδὴ τοῦ ὑψηλοτέρου κωδωνοστασίου (41 μέτρων) ἐν τῇ Ἀνατολῇ, τὸ ὁποῖον κατεστράφη ἀτυχῶς τὸ 1922. Ἀοράτως παρίστανται οἱ μακάριοι κληρικοὶ καὶ οἱ πιστοὶ τῶν πέντε Ναῶν τῆς Κρήνης, τοῦ Μητροπολιτικοῦ τούτου Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Χαραλάμπους (1832), τῆς Εὐαγγελιστρίας (1835), τοῦ Ἁγίου Παντελεήμονος (1840), τῆς Παναγίας Ψαριανῆς (1873) καὶ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς (1881). Ἐδῶ ἀοράτως περιίπτανται οἱ ἡγούμενοι καὶ οἱ μοναχοὶ καὶ αἱ μοναχαὶ τῶν δύο ἀνδρῴων καὶ τῶν τεσσάρων γυναικείων Ἱερῶν Μονῶν, ἐδῶ καὶ οἱ προσκυνηταὶ τῶν 34 ἐκκλησιδίων τῆς Κρήνης, ἐδῶ οἱ πάντες, ἡ «ἐκκλησία πᾶσα, ἡ ἐν στρατείᾳ καὶ ἡ ἐν θριάμβῳ» τῶν Κρηναίων. Ἐδῶ καὶ ἡμεῖς, μετὰ 93 χρόνια, οἱ ζῶντες καὶ οἱ περιλειπόμενοι, συνεχίζοντες, παρὰ τὰς ἱστορικὰς περιπετείας, κατὰ τὴν διάρκειαν τῶν ὁποίων, οἱ πατέρες μας καὶ ἡμεῖς, «ἐξηπορήθημεν καὶ αὐτοῦ τοῦ ζῆν», τὴν ἀένναον παρουσίαν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως, ταυτότητος καὶ λατρείας μας. Ὡς ἀκτῖνες τῆς δόξης τοῦ Σωτῆρος Χριστοῦ, οἱ Ἅγιοι καὶ οἱ πιστοὶ ὀρθόδοξοι Κρηναῖοι, λάμπουν, πάντοτε, ἰδίως σήμερον ἐδῶ, μὲ τὸ θεῖον φῶς των, ὡς «θεοὶ κατὰ χάριν» τῆς ὀρθοδόξου μαρτυρίας, βιοτῆς καὶ πολιτείας καὶ τοῦ μαρτυρικοῦ «ἐκκωφαντικῶς σιωπηλοῦ τυμπανισμοῦ». Ἀπαρνησάμενοι ἑαυτούς, ἠκολούθησαν τὸν Χριστὸν καὶ ἐβάστασαν τὸν σταυρὸν Αὐτοῦ κατὰ διαφόρους τρόπους. Ἐσταύρωσαν ἐν ἑαυτοῖς τὸν παλαιὸν ἄνθρωπον μὲ τὰ πάθη καὶ τὰς ἐπιθυμίας του, διὰ νὰ νικήσουν ἐν Χριστῷ καὶ διὰ τοῦ Χριστοῦ τὸν θάνατον καὶ νὰ μετάσχουν εἰς τὴν Ἀνάστασίν Του. Εἶναι πλέον οἱ ζῶντες ἐν Θεῷ. Καὶ κράζουν πρὸς ἡμᾶς: «Χριστῷ συνεσταύρωμαι· ζῶ δὲ οὐκέτι ἐγώ, ζῇ δὲ ἐν ἐμοὶ Χριστός» (Γαλ. β΄, 20).

Ὁμολογοῦμεν, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, ὅτι κατὰ τὴν ἱστορικὴν καὶ μοναδικὴν αὐτὴν στιγμὴν ἔρχεται εἰς τὸν νοῦν μας μέσῳ τῆς αἰωνιότητος ἡ σεβασμία μορφὴ τοῦ Ἱερομάρτυρος Χαραλάμπους καὶ ὅλων ἐκείνων, ὧν ἀνωτέρω ἐμνημονεύσαμεν, τοὺς ὁποίους δὲν ἐγνωρίσαμεν ἐν ζωῇ, οἱ ὁποῖοι «ᾄδουσιν ᾠδὴν καινὴν ἐνώπιον τοῦ θρόνου τοῦ Θεοῦ καὶ τοῦ Ἀρνίου» (πρβλ. Ἀποκ. ιδ΄, 3) καὶ παραμένουν «εἰς τὸν αἰῶνα» σύμβολα καὶ ὁδηγοί. Τιμῶντες σήμερον τὸν ἅγιον Χαραλάμπη, τιμῶμεν τὸ νέφος τῶν μαρτύρων (Ἑβρ. ιβ΄, 1), οἱ ὁποῖοι ἡγίασαν μὲ τὸ αἷμα των τὸ χῶμα τῆς Μικρασιατικῆς γῆς, ἀπ᾿ ἀρχῆς τῆς ἱδρύσεως τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ μέχρι σήμερον. Ὅταν δέ, κατὰ τὴν ἐσχάτην ἡμέραν, θὰ τελεσθῇ ὁ μυστικὸς γάμος τοῦ Ἀρνίου καὶ τῆς Νύμφης Του, αὐτὴ ἡ «τότε στρατευομένη καὶ θριαμβεύουσα» Ἐκκλησία θὰ εἶναι περιβεβλημένη μέ «πορφύραν καὶ βύσσον», καὶ αὐτὰ εἶναι τὸ αἷμα καὶ τὰ κατορθώματα τῶν Ἁγίων (πρβλ. Ἀποκ. 19, 8). Τὰ κατορθώματα αὐτά, ἡ μαρτυρία καὶ τὸ μαρτύριον, εἶναι ἡ δόξα τῆς Μητρός μας Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, δι᾿ αὐτῶν καὶ μόνον πορεύεται «ἐν ἱματισμῷ διαχρύσῳ περιβεβλημένη, πεποικιλμένη» (Ψαλμ. 44, 10).

Λοιπόν, Ἀδελφοὶ καὶ τέκνα ἐν Κυρίῳ, Δοξολογοῦμεν «ἐν ἑνὶ στὸματι καὶ μιᾷ καρδίᾳ» τὸ Ὄνομα τοῦ Κυρίου καὶ εὐχαριστοῦμεν, ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους, διὰ τὴν σημερινὴν «ἑορτὴν ἑορτῶν καὶ πανήγυριν πανηγύρεων», παραλληλιζομένην καὶ βιουμένην ὡς χαρὰν ἀναστάσιμον, κατὰ τὴν ὁποίαν «κλεῖθρα ᾅδου καὶ πῦλαι θανάτου διερράγησαν» καὶ ἡμεῖς ἑστῶτες, πραγματικῶς καὶ μεταφορικῶς, ἐπὶ τοῦ «καινοῦ μνημείου», μιμνῃσκόμεθα «πάντων τῶν ὑπὲρ ἡμῶν γεγενημένων», καὶ ἀναφωνοῦμεν ὅτι «ἀληθῶς ἀνέστη Χριστὸς καὶ ζωὴ πολιτεύεται». Εὐχαριστοῦμεν πάντας διὰ τὴν ἱστορικὴν στιγμὴν -ἀκτῖνα καὶ ἀτμῖδα αἰωνιότητος-. Ἰδιαιτέρως εὐχαριστοῦμεν τὸν ἀνακαινίσαντα τὸ ἱερὸν τοῦτο σέβασμα τῶν πατέρων μας Δήμαρχον τοῦ Τσεσμὲ κύριον Muhittin Dalgıç, καὶ «εὐπρεπίσαντα» αὐτό, καὶ διὰ τήν, ὡς ἐκ τούτου, χαρὰν νὰ προσευχηθῶμεν ἐν αὐτῷ ἐν πληθούσῃ ἐκκλησίᾳ ἐξ ἁπάσης τῆς οἰκουμένης. Τὸ Οἰκουμενικὸν Πατριαρχεῖον, φυσικὸς κληρονόμος τοῦ Ὀρθοδόξου Ἀνατολικοῦ Ρωμαϊκοῦ Πολιτισμοῦ, δίδει πάντοτε ἰδιαιτέραν βαρύτητα εἰς τὴν παρουσίαν του εἰς τὴν ἱδρωπότιστον καὶ αἱματοπότιστον γῆν τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, εἰς τὴν ὁποίαν ἐπραγματοποιήθησαντοσαῦτα ἱστορικὰ γεγονότα ἀπὸ τῆς πρώτης στιγμῆς τῆς ἱδρύσεως τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας. Δύναται ἀσφαλῶς νὰ ὁμολογηθῇ, ὅτι ἡ ΜικρὰἈσία εἶναι οἱ δεύτεροι «ἅγιοι Τόποι» τοῦ Χριστιανισμοῦ, διότι ὑπῆρξε καὶ ὁ πρῶτος φυσικὸς χῶρος εἰς τὸν ὁποῖον ἦλθον καὶ διῆλθον οἱ ἀποσταλέντες ὑπὸ τοῦ Κυρίου «εὐαγγελίσασθαι πάντα τὰ ἔθνη» αὐτόπται τῆς ἐπὶ γῆς παρουσίας Του Ἅγιοι Ἀπόστολοι καὶ Μαθηταὶ Του.Ἀποτελεῖ, λοιπόν, ἡ περιοχὴ αὐτὴ τῆς Μ. Ἀσίας ἱστορικὴν κοιτίδα τοῦ Ὀρθοδόξου καὶ σύμπαντος τοῦ Χριστιανισμοῦ, εἰς τὴν ὁποίαν οἱ ὅπου γῆς στρεφόμεθα μὲ πολλὴν νοσταλγίαν.Πρὸς τούτοις, μαρτυροῦμεν ὅτι ἡ Μικρασιατικὴ γῆ ἀποτελεῖ γέφυραν ἀγάπης, ἑνότητος καὶ συνεργασίας τῶν δύο γειτονικῶν λαῶν, τοῦ Τουρκικοῦ καὶ τοῦ Ἑλληνικοῦ, ἀλλά καὶ ὅλων τῶν λαῶν τῆς ὑφηλίου διὰ τῆς ἀναδείξεως τῶν ἱερῶν προσκυνημάτων αὐτῆς, τὰ ὁποῖα ἀποτελοῦν πόλον ἕλξεως τῶν χριστιανῶν ὅλου τοῦ κόσμου. Ἡ πολιτιστικὴ καὶ πνευματικὴ κληρονομία τῆς Μικρασιατικῆς γῆς ἀμβλύνει τὰς ἀντιθέσεις, γαληνεύει τὰς καρδίας καὶ γίνεται σημεῖον συναντήσεως καὶ ἐπικοινωνίας τῶν λαῶν τῆς περιοχῆς, οἱ ὁποῖοι ἀναζητοῦν εἰς τὰβάθη τῶν αἰώνων τὴν ταυτότητά των. Μίαν ταυτότητα προσδιοριζομένην ὑπὸ κοινῶν αἰσθημάτων καὶ τοποθετήσεων, στόχων καὶ σκοποῦ, ἐλπίδων καὶ προσδοκιῶν.

Διὰ τοῦτο καὶ θὰ ἐρχώμεθα εἰς τὴν Μικρασιατικὴν γῆν διὰ νὰ ποτίζωμεν τὸ δένδρον τῆς πίστεως καὶ νὰ δίδωμεν χαρὰν εἰς τὴν Παναγίαν Μητέρα τοῦ Κυρίου μας, τὴν ὁποίαν Αὐτὸς ἐπὶ τοῦ Σταυροῦ ἐνεπιστεύθη εἰς τὸν πολιοῦχον τῆς περιοχῆς ταύτης Ἰωάννην τὸν Θεολόγον, τὸν μαθητὴν τῆς ἀγάπης, τὸν ἐπιπεσόντα ἐπὶ τῷ στήθει τοῦ Ἰησοῦ, καθὼς καὶ εἰς τοὺς Ἁγίους μας· εἰς τοὺς ἀναπαυομένους εἰς τὰ ἱερὰ αὐτὰ χώματα πατέρας καὶ προγόνους μας· ἀλλὰ καὶ εἰς τοὺς ἀπογόνους των· θὰ ἐρχώμεθα νὰ ποτίζωμεν τὸ δένδρον τῆς πίστεως καὶ νὰ λιβανίζωμεν τὰ ἐδῶ σεβάσματα τοῦ Γένους μας, συμμορφούμενοι πρὸς τοὺς σοφοὺς καὶ συγχρόνως νοσταλγικοὺς λαϊκοὺς στίχους διὰ τὸν Ἱερὸν Ναὸν τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου τῶν πλησιοχώρων Ἀλατσάτων: «Στ᾿ Ἀλάτσατα, στὴν Παναγιά, στ᾿ ἁγιόβημ᾿ ἀπὸ πίσω, ἔχω φυτέψει λεμονιά, καὶ πὰ νὰ τὴν ποτίσω. Ὦ Παναγιὰ Ἀλατσατιανή, Ἐσὲ Σοῦ πρέπει πένθος, γιατὶ δὲ λειτουργήθηκες στὴ Χάρη σου καὶ φέτος» (Μ.Κορομηλᾶ, Θ. Κοντάρας, «Ἐρυθαία», Ἀθήνα 1997, σελ. 192).

Θὰ ἐρχώμεθα, λοιπόν, πατέρες, ἀδελφοὶ καὶ τέκνα, μετὰ Μωϋσ έως καὶ Ἀαρὼν καὶ πάντων τῶν Προφητῶν, μετὰ τῶν Ἁγίων Ἀποστό λωνκαὶ τῶν εὐαγγελιστῶν καὶ τῶν ἐγκρατευτῶν καὶ τῶν ἁγίων καὶ δ ικαὶων, εἰς τούς ἱερούς τούτους τόπους, λύοντες πάντοτε τὸν ἱμάντα τῶνὑποδημάτων καὶ τῶν καρδιῶν μας ἐνώπιον τοῦ «ἀρρήτου μυστηρ ίου» τῆς Θείας Προνοίας. Θὰ ἐρχώμεθα, διὰ νὰ ποτίζωμεν τὶς λεμονι ὲς καὶ τὶςμυρτιὲς ποὺ εἶναι φυτεμένες ἀπὸ τοὺς προγόνους μας ὀπίσ ω ἀπὸ τὶς Ἐκκλησιὲς τῆς Σμύρνης, τοῦ Τσεσμέ, τοῦ Κιρκιντζέ, τῶν Ἀλ ατσάτων. Θὰἐρχώμεθα, τέλος, διὰ νὰ τραγουδοῦμε νοσταλγικὰ μετὰ πάντων, ζώντων καὶ τεθνεώτων, τὸν «ὕμνο τῶν Τσεσμελήδων» τοῦ Κρηναίου ἰατροῦ,μουσουργοῦ καὶ ποιητοῦ Δημητρίου Ἀρχιγένους «Π ατρίδα μου Τσεσμέ»: «Λιμάνι τοῦ Αἰγαίου, σμαράγδι Ἰωνικό· τὴ Χίο π᾿ ἀντικρύζεις μὲτρόπ ο μυστικό· προσμένεις νὰ γυρίσουν ὀπίσω τὰ παιδιά σου· μὲς τὴν ἀγκ αλιά σου, στὸ χῶμα τὸ πατρικό… Ἐκεῖ στὴν Ἐρυθραία βασίλευεςἐσύ· πατρίδα τῶν προγόνων μας, Τσεσμέ, θὰ σὲ κρατῶ· παντοτινὰ μὲς τὴ ν καρδιὰ σὰν τίμιο φυλακτό». Τῷ δὲ χορηγῷ πάντων τῶν ἀγαθῶν Θεῷ Χάρις. Ἀμήν.

Τιμόθεος Ηλιάκης : Τη νύχτα της μεγάλης κρίσης των Ιμίων στο Ωνάσειο

Ο Ανδρέας Παπανδρέου την περίοδο της λεγόμενης " κρίσης των Ιμίων " βρισκόταν στο Ωνάσειο και λίγες ημέρες πριν το αποκορύφωμα της είχε παραιτηθεί από Πρωθυπουργός της Χώρας με την Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ να εκλέγει στη θέση του τον Κώστα Σημίτη . Τις εξελίξεις γύρω από το θέμα της κρίσης και των κυβερνητικών χειρισμών τις παρακολουθούσε από κοντά . Είχε και ενημέρωση από τους Κάρολο Παπούλια και τον Γεράσιμο Αρσένη. Τη βραδιά των γεγονότων έμεινε ξύπνιος μέχρι αργά παρακολουθώντας από την τηλεόραση τις δραματικές εξελίξεις. Κοντά του ήταν η σύζυγός του Δήμητρα και εγώ. Τον θυμάμαι καθισμένο στην πολυθρόνα να κοιτάει πολύ προσεκτικά τα διαδραματιζόμενα επαναλαμβάνοντας τη φράση " κάτι μου λείπει, κάτι δεν πάει καλά, μου λείπουν κομμάτια από το παζλ ". Τον είχε ενοχλήσει ότι ο νέος Πρωθυπουργός δεν ζήτησε και την άποψη του για τις εξελίξεις αν και του είχε υποσχεθεί πως ειδικά για τα Εθνικά θέματα θα είχαν στενή συνεργασία.Ένιωθε σαν λιοντάρι στο κλουβί, γιατί βρισκόταν σε εξέλιξη μια κρίση για την οποία ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητος και ανήσυχος χωρίς να μπορεί να συμμετάσχει ούτε άμεσα ούτε έμμεσα. Καθώς περνούσε η ώρα το ενδιαφέρον διαδεχόταν η λύπη και ο αρνητικός σχολιασμός. Πήγε να κοιμηθεί βαθιά ανήσυχος δίνοντας εντολή αν τηλεφωνούσε ο Σημίτης να τον ξυπνούσαν αμέσως, κάτι βέβαια που δεν έγινε. Το επόμενο πρωί ξύπνησε ανήσυχος και αμέσως ζήτησε να μάθει τις εξελίξεις, όταν έμαθε τι είχε συμβεί έκανε το εξής σχόλιο:
 "Ήταν τραγικό αυτό που συνέβη. Ποτέ δεν υποστέλλεις σημαία ". 
Τον ρωτούσαμε να μας πει την άποψη του, να μας εξηγήσει κάποια πράγματα. Του είχε προκαλέσει αρνητική έκπληξη η υποστολή της σημαίας. Τον είχε πειράξει, τον είχε ενοχλήσει ιδιαίτερα αυτό το σημείο. Έλεγε και ξανάλεγε διαρκώς, " Ποτέ δεν υποστέλλεις σημαία ". 
Στα στελέχη που άρχισαν να καταφθάνουν  επαναλάμβανε προς όλους: " Είμαι πολύ ανήσυχος για τις εξελίξεις μετά τα όσα συνέβησαν. Ποτέ δεν υποστέλλεις σημαία. Δεν έπρεπε να γίνει αυτό. Δώσαμε το δικαίωμα στην Τουρκία να αμφισβητήσει τα δικαιώματα μας . Φοβάμαι για το τι θα ακολουθήσει. Τι είναι αυτό που έγινε; Θα το πληρώσουμε ακριβά, Έγινε ένας  συμβιβασμός που δεν έπρεπε να γίνει. Στο εξής θα έχουμε μόνιμη αμφισβήτηση της Ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο. Αναλάβετε όλοι τις ιστορικές σας ευθύνες".
 Όταν μετά από ώρες μείναμε μόνοι κρατώντας του το χέρι τον ρώτησα: "Θα φτάνετε μέχρι τον πόλεμο κ. Πρόεδρε; Mου απάντησε με τα λόγια του Νομπελίστα Ποιητή του Αιγαίου :"«Βαρύς ο κόσμος να τον ζήσεις, όμως για λίγη περηφάνια το άξιζε».
Λίγες μέρες μετά το πέρασμα στην Ιστορία του μεγάλου ηγέτη Ανδρέα Παπανδρέου, που έφυγε ξημερώματα της 23ης Ιουνίου του 1996, πάνω στο κρεβάτι όπου κατέληξε, μαζί με την ελληνική σημαία, μαζί με τη σημαία της Κύπρου και του ΠΑΣΟΚ,  βρίσκονταν κι ένα μπουκαλάκι με νερό απ’ το Αιγαίο, μαζί με ένα μήνυμα ενός ανθρώπου του λαού: «Μια χούφτα θάλασσα απ’ το Αιγαίο, που αγάπησες, ταξίδεψες και υπερασπίστηκες, για συντροφιά στο στερνό σου ταξίδι…» 

π. Τιμόθεος Ηλιάκης 

Ἰωάννης Μ. Φουντούλης : Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι

Οἱ Τρεῖς Ἱεράρχαι  Ἰωάννης Μ. Φουντούλης

Τὴν 30η Ἰανουαρίου ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία τὴν μνήμη τῶν τριῶν μεγάλων Ἱεραρχῶν, Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Γρηγορίου τοῦ Θεολόγου καὶ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Δὲν πρόκειται περὶ «μνήμης» μὲ τὴν κυρία ἔννοια τῆς λέξεως, δηλαδὴ ἐπετείου τοῦ θανάτου τῶν Πατέρων αὐτῶν, ἀλλὰ περὶ κοινῆς ἑορτῆς, «συνάξεως» κατὰ τὴν λειτουργικὴ ὁρολογία. Ὁ Μέγας Βασίλειος ἀπέθανε τὴν 1η Ἰανουαρίου τοῦ ἔτους 379 μ.Χ. καὶ ἡ μνήμη τοῦ ἑορτάζεται, ὡς γνωστὸν , τὴν 1η Ἰανουαρίου. Ὁ Γρηγόριος ὁ Θεολόγος τὴν 25η Ἰανουαρίου τοῦ ἔτους 389 μ.Χ, καὶ τὴν 25η Ἰανουαρίου ἐωρτάσαμε τὴν μνήμη του. Τέλος ὁ Χρυσόστομος ἀπέθανε στὴν ἐξορία τὴν 14η Σεπτεμβρίου τοῦ ἔτους 407 μ.Χ, κατὰ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ, ἡ μνήμη τοῦ ὅμως μετετέθη, λόγω τοῦ ὕψους τῆς δεσποτικῆς ἑορτῆς τῆς ἡμέρας αὐτῆς, καὶ ἑορτάζεται τὴν 13ην Νοεμβρίου.
Ἡ ἑορτὴ τῆς 30ης Ἰανουαρίου εἶναι μεταγενεστέρα, γι’ αὐτὸ καὶ δὲν τὴν συναντοῦμε στὰ παλαιὰ ἑορτολόγια. Καθιερώθη κατὰ τὸν ΙΑ΄ αἰώνα ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Ἀλεξίου Κομνηνοῦ (1081 -1118 μ.Χ). Τὴν αἰτία τῆς συστάσεως τῆς κοινῆς καὶ γιὰ τοὺς τρεῖς ἑορτῆς μᾶς ἀφηγεῖται ἐκτενῶς τὸ συναξάριο τῆς ἡμέρας. «Στάσις», διένεξις, ὑπῆρχε στὴν Κωνσταντινούπολι μεταξὺ «τῶν ἐλλογίμων καὶ ἐναρέτων ἀνδρῶν». Ἀπὸ τοὺς τρεῖς Ἱεράρχας ἄλλοι ἐθεωροῦσαν σπουδαιότερο τὸν Χρυσόστομο, ἄλλοι τὸν Βασίλειο, καὶ ἄλλοι τὸν Γρηγόριο, καὶ ὑποτιμοῦσαν τοὺς ἄλλους δύο. Ἔτσι δημιουργήθηκαν τρεῖς διαμαχόμενες παρατάξεις: τῶν Ἰωαννιτῶν, τῶν Βασιλειτῶν καὶ τῶν Γρηγοριτῶν.
Στὴν ἔριδα ἔθεσε τέλος ὁ μητροπολίτης Εὐχαΐτων Ἰωάννης ὁ Μαυρόπους, λόγιος καὶ εὐλαβὴς κληρικός. Αὐτός, κατὰ τὴν διήγησι τοῦ συναξαριστοῦ, εἶδε σὲ ὀπτασία τοὺς τρεῖς ἁγίους, πρῶτα τὸν καθένα χωριστὰ καὶ ὕστερα καὶ τοὺς τρεῖς μαζί. Αὐτοὶ τοῦ εἶπαν μὲ ἕνα στόμα:«Ἡμεῖς οἱ τρεῖς εἴμεθα ἕνα, καθὼς βλέπεις, κοντὰ στὸν Θεὸ καὶ τίποτε δὲν ὑπάρχει ποὺ νὰ μᾶς χωρίζη ἢ νὰ μᾶς κάνη νὰ ἀντιδικοῦμε… Πρῶτος δὲν ὑπάρχει μεταξὺ μας οὔτε δεύτερος… Σήκω λοιπὸν καὶ εἰπὲ σ’ ἐκείνους ποὺ μαλώνουν, νὰ μὴ χωρίζωνται σὲ παρατάξεις γιὰ ἡμᾶς. Γιατί ἡμεῖς καὶ στὴν ζωή μας καὶ μετὰ τὸν θάνατό μας δὲν ἔχομε ἄλλη ἐπιθυμία, παρὰ νὰ εἰρηνεύη καὶ νὰ ὁμονοῆ ὅλος ὁ κόσμος». Σὰν σύμβολο καὶ ἔκφρασι τῆς ἑνότητος τῶν τοῦ συνέστησαν νὰ συστήση κοινὴ ἑορτὴ καὶ τῶν τριῶν. Ἔτσι ὁ Εὐχαΐτων ἀνέλαβε τὴν συμφιλίωσι τῶν διαμαχομένων μερίδων καὶ συνέστησε τὴν ἑορτὴ τῆς 30ης Ἰανουαρίου. Ἔκρινε τὸν Ἰανουάριο ὡς καταλληλότερο μήνα γιὰ τὸν ἑορτασμὸ των, ἀφοῦ κατ’ αὐτὸν ἑώρταζαν καὶ οἱ τρεῖς σὲ διάφορες ἡμέρες, τὴν 1η ὁ Βασίλειος, τὴν 25η ὁ Γρηγόριος καὶ τὴν 27η ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων τοῦ Χρυσοστόμου.
Ἡ σύστασις τῆς ἑορτῆς ἐπέτυχε τοῦ σκοποῦ της. Ἀπετέλεσε τὸ ὁρατὸ σύμβολο τῆς ἰσότητος καὶ τῆς ἑνότητος τῶν μεγάλων διδασκάλων καὶ τῆς συμφιλιώσεως τῶν διισταμένων πρὶν μερίδων. Κοινὴ ἀκολουθία καὶ γιὰ τοὺς τρεῖς συνέθεσε ὁ Εὐχαΐτων, ἀνταξία τῶν τριῶν μεγάλων Πατέρων. Ἀπὸ τότε σὲ κοινὴ εἰκονογραφικὴ παράστασι περιλαμβάνονται καὶ οἱ τρεῖς, ντυμένοι τὰ ἀρχιερατικὰ τῶν ἄμφια, μὲ τὸ Ἱερὸ Εὐαγγέλιο στὸ ἕνα χέρι, εὐλογοῦν μὲ τὸ ἄλλο, σὰν νὰ παρευρίσκωνται ὄχι μόνον ἐν πνεύματι, ἀλλὰ καὶ ἐν σώματι μεταξύ μας. Καὶ εἶναι πράγματι οἱ αἰώνιοι καὶ ἀθάνατοι διδάσκαλοι τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἐδίδαξαν μὲ τὸν ἅγιο βίο των, μὲ τὴν ἔξοχο δράσι των, μὲ τὰ σοφὰ των συγγράμματα. Σ’ αὐτοὺς ἐνεσαρκώθη τὸ τέλειο χριστιανικὸ ἰδεῶδες τοῦ «κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁμοίωσιν Θεοῦ» πλασμένου καὶ ἐν Χριστῷ ἀναγεννημένου ἀνθρώπου. Καὶ πρὸ πάντων στὰ πρόσωπα αὐτῶν τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν συνηντήθη ἡ παιδεία, ἡ μόρφωσις καὶ ἡ ἑλληνικὴ φιλοσοφικὴ κατάρτισις μὲ τὴν χριστιανικὴ ἀλήθεια. Ἦσαν οἱ σοφοὶ κατὰ κόσμον καὶ σοφοὶ κατὰ Θεόν. Ἁρμονικωτέρα σύζευξις ἑλληνισμοῦ καὶ χριστιανισμοῦ σ’ ὅλη τῶν τὴν τελειότητα δὲν παρουσιάσθηκε ποτὲ στὸν κόσμο. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἑορτὴ τῶν ἀπέβη ἑορτὴ τῆς ἑλληνοχριστιανικῆς παιδείας, τῆς ὁποίας διδάσκαλοι καὶ πρότυπα ὑπῆρξαν οἱ τρεῖς Ἱεράρχαι.
Καὶ τῆς χριστιανικῆς ὅμως λατρείας ὑπῆρξαν δημιουργικὰ στοιχεῖα οἱ τρεῖς Ἱεράρχαι. Ὄχι μόνο τὴν ἐτέλεσαν, ὡς ἱερεῖς καὶ ἀρχιερεῖς, ἀλλὰ καὶ συνέβαλαν στὴν διαμόρφωσι καὶ ἐξέλιξί της. Δὲν εἶναι χωρὶς σημασία τὸ γεγονός, ὅτι μὲ τὰ ὀνόματα καὶ τῶν τριῶν ἡ ἐκκλησιαστικὴ παράδοσις συνέδεσε τὴν συγγραφὴ τριῶν λειτουργιῶν: τῶν δύο γνωστῶν βυζαντινῶν λειτουργιῶν τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καὶ τοῦ Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου καὶ μίας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἀλεξανδρείας ποὺ φέρεται ὑπὸ τὸ ὄνομα τοῦ Γρηγορίου. Ἐξ ἄλλου καὶ στοὺς τρεῖς, καὶ ἰδιαιτέρως στὸν Μέγα Βασίλειο, ἀποδίδονται σειρὲς ὁλόκληρες εὐχῶν, ποὺ κοσμοῦν τὰ λειτουργικά μας βιβλία. Εἶναι γνωστὴ καὶ ἀπὸ τὶς ἱστορικὲς πηγὲς ἡ συμβολὴ τοῦ Μεγάλου Βασιλείου στὴν διαμόρφωσι τῶν «εὐκοσμιῶν τοῦ βήματος» καὶ τῶν διατάξεων τῶν εὐχῶν, καθὼς καὶ ἡ προσπάθεια τοῦ Χρυσοστόμου γιὰ τὴν ἀναζωογόνησι τῆς λειτουργικῆς ζωῆς μεταξύ τοῦ ποιμνίου του στὴν Κωνσταντινούπολι. Ὁ Γρηγόριος ἦταν καὶ ποιητὴς καὶ οἱ ὕμνοι του, ἂν καὶ δὲν ἔχουν εἰσαχθῆ στὴν λατρεία μας, μποροῦν νὰ καταταγοῦν μεταξὺ τῶν καλλιτέρων καὶ ὡραιοτέρων προϊόντων τῆς ἐκκλησιαστικῆς μας ποιήσεως.
Μπορεῖτε νὰ ἰδῆτε στοὺς βυζαντινούς μας ναοὺς νὰ εἰκονίζωνται οἱ τρεῖς ἱεράρχαι στὴν κόγχη τοῦ ἁγίου βήματος, μὲ τὰ εἰλητάρια τῆς Θείας Λειτουργίας στὰ χέρια, νὰ περιβάλλουν τὸ θυσιαστήριο σὰν νὰ λειτουργοῦν ἀδιαλείπτως, ὄχι μόνο στὸ ὑπερουράνιο, ἀλλὰ καὶ στὸ ἐπίγειο θυσιαστήριο τοῦ Θεοῦ, μαζὶ μὲ τοὺς ἱερεῖς ποὺ τελοῦν τὰ μυστήρια σήμερα. Σὰν νὰ παρακάθηνται μαζὶ μὲ ἡμᾶς στὴν ἴδια κοινὴ ἱερὰ τράπεζα καὶ νὰ μετέχουν τῆς ἰδίας πνευματικῆς τροφῆς.
Καὶ σὲ μία ἄλλη εἰκονογραφικὴ παράστασι θὰ συναντήσετε τοὺς τρεῖς Ἱεράρχας. Στὴν μεγάλη ἐξεικόνησι τῆς δευτέρας παρουσίας τοῦ Κυρίου, ποὺ ζωγραφεῖται ἀπὸ τοὺς βυζαντινοὺς ζωγράφους στοὺς νάρθηκας τῶν ναῶν ἐπάνω καὶ γύρω ἀπὸ τὴν κυρία πύλη τοῦ ναοῦ. Στὴν ὁμάδα τῶν σεσωσμένων, ποὺ εἰσέρχονται στὸν Παράδεισο τοῦ Θεοῦ, θὰ διακρίνετε εὔκολα τὶς τρεῖς σεβάσμιες μορφὲς των, ὅπως μᾶς τὶς διέσωσε ἡ εἰκονογραφικὴ παράδοσις τῆς Ἐκκλησίας μας καὶ ὅπως περιγράφονται στὸ συναξάριο τῆς ἑορτῆς των: «Ἦσαν δὲ τὴν θέσιν τοῦ σώματος καὶ τὴν μορφὴν οἱ ἅγιοι οὗτοι, ἔχοντες οὕτως: Ὁ μὲν θεῖος Χρυσόστομος, τὴν ἰδέαν τοῦ σώματος ἦν βραχὺς πάνυ τὴν ἡλικίαν, μεγάλην κεφαλὴν τοῖς ὤμοις αἰωρῶν, ἰσχνὸς εἰς τὸ ἀκριβέστατον, ἐπίρρινος, εὐρύς τούς μυκτήρας, ὠχρότατος μετὰ τοῦ λευκοῦ, κοίλους τούς κόχλους τῶν ὀφθαλμῶν ἔχων καὶ βολβοῖς τούτων κεχρημένος μεγάλοις, ἐφ’ οἷς καὶ συνέβαινε, χαριέστερον, ταῖς ὄψεσιν ἀποστίλβειν, εἰ καὶ τῷ λοιπῷ χαρακτήρι τὸν ἀχθόμενον παρεδήλου· ψιλὸς καὶ μέγας τὸ μέτωπον καὶ πολλαῖς ταῖς βολίσι κεχαραγμένος· ὦτα περικείμενος μεγάλα καὶ τὸ γένειον μικρὸν καὶ ἀραιότατον, ὑποπολιαῖς ταῖς θριξὶν ἐξανθῶν, τὰς σιαγόνας πεπιεσμένας εἴσω ἔχων τῇ νηστείᾳ εἰς τὸν ἀκρότατον… Ὁ δὲ μέγας Βασίλειος ἦν τὴν θέσιν τοῦ σώματος εἰς πολὺ μῆκος ἐπὶ τοῦ ὀρθίου σχήματος ἀναδραμῶν· ξηρὸς καὶ λιπόσαρκος, μέλας τὸ χρῶμα, ὠχρότητι τὸ πρόσωπον σύγκρατος· ἐπίρρινος, εἰς κύκλον τὰς ὀφρὺς περιηγμένος· τὸ ἐπισκύνιον συνεσπακῶς, φροντιστικῷ ἐοικῶς, ὀλίγαις τὸ πρόσωπον ἁμαρυγαῖς ρυτιδούμενος· ἐπιμήκης τὰς παρειᾶς· κοῖλος τούς κροτάφους, ἠρέμα ἔχων ἐν χρῷ κουρίας· τὴν ὑπήνην ἀρκούντως καθειμένος καὶ μεσαιπόλιος… Ὁ δὲ γὲ ἱερὸς Γρηγόριος ὁ Θεολόγος, κατὰ τὸν τύπον τῆς ἡλικίας τοῦ σώματος ἐτύγχανε μέτριος· ὑπωχρὸς βραχὺ μετὰ τοῦ χαρίεντος· σιμός, ἐπ’ εὐθείας τὰς ὀφρὺς ἔχων· ἥμερον βλέπων καὶ προσηνὲς θάτερον, τῶν ὀφθαλμῶν, ὃς ἦν δεξιός, στυγνότερον κεκτημένος,ὅν καὶ οὐλὴ κατὰ τὸν κανθὸν συνῆγε· τὸν πώγωνα οὐ βαθύς, δασὺς δὲ ἐπ’ εὐθείας, ἱκανῶς φαλακρὸς ταῖς θριξί, τὰ ἄκρα τῆς γενειάδος ὡς περικεκαπνισμένα ὑποφαίνων».
Ἔτσι ἀκριβῶς μᾶς παρουσιάζει ἡ Ἐκκλησία μας τὰ τρία μεγάλα αὐτὰ τέκνα της. Σοφοὺς διδασκάλους καὶ Πατέρας, ποὺ μᾶς ἐδίδαξαν καὶ μᾶς διδάσκουν διαρκῶς μὲ τὴν θεία σοφία τῶν λόγων καὶ τῶν παραδειγμάτων τῶν· ἱερουργοὺς ἐνθέους τῶν μυστηρίων τῆς Ἐκκλησίας μας, συλλειτουργοῦντας μαζί μας καὶ συνδοξολογοῦντας τὸν Θεό· πολίτας τοῦ οὐρανοῦ καὶ οἰκήτορας τοῦ Παραδείσου τῆς τρυφῆς. Καὶ πρὸς τὸν σκοπὸ αὐτὸν ὑπηρετοῦν ὅλα τὰ στοιχεῖα τῆς λατρείας μας. Τὸ ἑορτολόγιο, ποὺ φέρνει στὴν μνήμη μας τὰ ἱερὰ αὐτὰ πρόσωπα κατ’ ἔτος. Ἡ ὑμνογραφία, ποὺ μὲ τοὺς ὕμνους τῆς ἐγκωμιάζει τοὺς ἀγώνας καὶ τὴν δόξαν των. Τὰ συναξάρια, ποὺ μᾶς περιγράφουν τὸν βίο καὶ τὰς ἀρετᾶς των. Ἡ εἰκονογραφία ποὺ ἀνιστορεῖ τὶς ἱερὲς μορφὲς των καὶ μᾶς δίδει τὴν δυνατότητα νὰ βλέπωμε σὰν ζωντανὰ τὰ πνευματικὰ αὐτὰ ἀναστήματα.
Αὐτὸ εἶναι τὸ νόημα καὶ ὁ σκοπὸς τῆς τιμῆς τῶν ἁγίων στὴν Ἐκκλησία μας. Νὰ δείξη αὐτὴ τὴν ἀδιάλειπτο καὶ ἀδιάσπαστο κοινωνία τῶν μελῶν τῆς Ἐκκλησίας. Κοινωνία ζώντων ἐν Χριστῷ πιστῶν, εἴτε στὴ γῆ αὐτὴ εἴτε στὴν μακαρία κατάστασι τοῦ οὐρανοῦ. Κοινωνία γιὰ τὴν ὁποία δὲν ὑπάρχουν νεκροί, ἀλλὰ μόνο ζῶντες, ἐφ’ ὅσον ὅλοι ὅσοι ἀποτελοῦν μέλη τῆς ἡνώθησαν διὰ τῶν μυστηρίων μὲ τὸν αἰώνιο καὶ ἀθάνατο χορηγό τῆς ζωῆς, τὸν Χριστό. Ὅλοι μαζὶ συνδοξολογοῦν καὶ συνυμνοῦν τὸν Θεὸ καὶ δέονται οἱ ζῶντες γιὰ τοὺς κεκοιμημένους καὶ οἱ κεκοιμημένοι γιὰ τοὺς ζώντας. Ὅλοι εἶναι πολίται τῆς Βασιλείας, μὲ τὴν σφραγίδα τῆς ἀθανασίας, μὲ τὰ ὀνόματα τῶν γραμμένα στὸ βιβλίο τῆς ζωῆς.
Ἡ ἀκολουθία τῶν τριῶν Ἱεραρχῶν ἀποδίδεται ἀπὸ τὸν συντάκτη τοῦ συναξαρίου τῆς ἑορτῆς τῶν στὸν Ἰωάννη τὸν Μαυρόποδα, μητροπολίτη Εὐχαΐτων, ποὺ «τὴν ἑορτὴν ταύτην παρέδωκε τὴ Ἐκκλησία ἑορτάζειν Θεῷ» καὶ συνέταξε γι’ αὐτὴν κανόνες, τροπάρια καὶ ἐγκώμια. Ἐκτὸς ὅμως ἀπὸ τὸν Μαυρόποδα συνέβαλαν καὶ ἄλλοι ὑμνογράφοι στὴν ὁλοκλήρωσι τῆς ὑμνογραφίας τῆς ἑορτῆς. Τὰ ἰδιόμελα τῆς λιτῆς καὶ τὰ στιχηρὰ τῶν ἀποστίχων τοῦ ἑσπερινοῦ ἀποδίδονται στὸν Νεῖλο Ξανθόπουλο, τὸ δὲ ἰδιόμελο στὸ «Καὶ νῦν» τῶν ἀποστίχων εἶναι ποίημα τοῦ πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Γερμανοῦ. Ρητῶς στὸν Ἰωάννη ἀποδίδονται οἱ τρεῖς κανόνες. Θὰ παρατεθοῦν τὸ πρῶτο στιχηρὸ τοῦ ἑσπερινοῦ του δ΄ ἤχου, προσόμιό του «Ὡς γενναῖον ἐν μάρτυσι», «Τὰ τῆς χάριτος ὄργανα…». Τὸ πρῶτο τῶν ἀποστίχων τοῦ πλ. Α΄ ἤχου, προσόμοιό του «Χαίροις ἀσκητικῶν», «Χαίροις Ἱεραρχῶν ἡ τριάς…». Τὸ πρῶτο τῶν στιχηρῶν τῶν αἴνων τοῦ β΄ ἤχου, προσόμοιό του «Ποίοις εὐφημιῶν», «Ποίοις εὐφημιῶν στέμμασι στεφανώσωμεν τοὺς διδασκάλους…» καὶ τὸ δοξαστικὸ τῶν στιχηρῶν τοῦ ἑσπερινοῦ, ἰδιόμελο τοῦ πλ. Α΄ ἤχου, «Σαλπίσωμεν ἐν σάλπιγγι ἀσμάτων…». Εἶναι ἀπὸ τὰ πιὸ χαρακτηριστικὰ τροπάρια τῆς ἑορτῆς.  

Ο ΤΟΜΟΣ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Ο ΤΟΜΟΣ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΙΑΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΟΥΚΡΑΝΙΑΣ

Βαρθολομαῖος, ἐλέῳ Θεοῦ, Ἀρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, Νέας Ρώμης καὶ Οἰκουμενικὸς Πατριάρχης.

«Προσεληλύθατε Σιὼν ὄρει … καὶ Ἐκκλησίᾳ πρωτοτόκων» (Ἑβρ. ιβ´, 22-23), ὁ μακάριος τῶν ἐθνῶν Ἀπόστολος Παῦλός φησι πᾶσι πιστοῖς, εἰκότως δὲ ὄρος ἡ Ἐκκλησία, διὰ τὸ βέβαιον καὶ πάγιον καὶ ἀσάλευτον καὶ ἄσειστον. Κἂν δὲ μία ποίμνη καὶ ἓν σῶμα Χριστοῦ καὶ ἔστι καὶ λέγεται ἡ τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησία, ἔχουσα πανταχοῦ τὴν τῆς ὀρθοδόξου πίστεως ὁμολογίαν, τὴν ἐν Πνεύματι Ἁγίῳ ἐν τοῖς μυστηρίοις κοινωνίαν καὶ τὸ τῆς ἀποστολικῆς διαδοχῆς καὶ κανονικῆς τάξεως ἀδιασάλευτον, συνίσταται ἀπό τῶν ἀποστολικῶν ἤδη χρόνων, ἐκ κατὰ τόπους καὶ χώρας Ἐκκλησιῶν, ἐσωτερικῶς αὐτοδιοικουμένων ὑπὸ ἰδίους ποιμένας καὶ διδασκάλους καὶ διακόνους τοῦ Εὐαγγελίου τοῦ Χριστοῦ, ἤτοι τοὺς ἑκασταχοῦ Ἐπισκόπους, ἐπὶ τῷ λόγῳ οὐ μόνον τῆς ἱστορικῆς ἐν τῷ κόσμῳ σημασίας τῶν πόλεων καὶ χωρῶν, ἀλλὰ καὶ τῶν ἐν αὐταῖς ἰδιαζουσῶν ποιμαντικῶν ἀναγκῶν.
Τοιγαροῦν, τῆς εὐσεβεστάτης καὶ θεοφρουρήτου χώρας τῆς Οὐκρανίας, τῇ ἄνωθεν προνοίᾳ κρατυνθείσης καὶ μεγαλυνθείσης καὶ τὴν ὁλοτελῆ πολιτικὴν αὐτῆς ἀνεξαρτησίαν ἀπολαβούσης, τῶν δὲ πολιτειακῶν καὶ ἐκκλησιαστικῶν αὐτῆς ἀρχόντων ἐπὶ τριακονταετίαν ὅλην διακαῶς αἰτουμένων τὴν ἐκκλησιαστικὴν αὐτῆς αὐτοδιοίκησιν, συστοιχούντων καὶ εἰς παλαιὰ συναφῆ αἰτήματα τοῦ λαοῦ αὐτῆς κατὰ καιροὺς διατυπωθέντα πρὸς τὸν ἁγιώτατον Ἀποστολικὸν Θρόνον τῆς Κωνσταντινουπόλεως, τὸν ὑπὸ τῆς μακρᾶς κανονικῆς παραδόσεως ὑποχρεωμένον προνοεῖν περὶ τῶν ἐν ἀνάγκαις εὑρισκομένων Ἁγίων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, μάλιστα δὲ τῶν μετ᾽ αὐτοῦ διὰ κανονικῶν δεσμῶν ἀείποτε συνδεδεμένων τοιούτων, ὡς ἡ ἱστορική Μητρόπολις Κιέβου, ἡ Μετριότης ἡμῶν μετὰ τῶν περὶ ἡμᾶς Ἱερωτάτων Μητροπολιτῶν καὶ ὑπερτίμων, τῶν ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀγαπητῶν ἀδελφῶν καὶ συλλειτουργῶν, ἐν τῇ ὀφειλετικῇ μερίμνῃ τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας πρὸς τὸν Ὀρθόδοξον κόσμον, ἐπὶ θεραπείᾳ τῶν χρονίως σοβούντων σχισμάτων καὶ μερισμῶν εἰς τὰς κατὰ τόπους Ἐκκλησίας, ὁμογνωμόνως, ὁρίζομέν τε καὶ ἀνακηρύττομεν, ἵνα σύμπασα ἡ ἐν τοῖς ὁρίοις τοῦ πολιτικῶς συγκροτηθέντος καὶ τέλεον ἀνεξαρτητοποιηθέντος Κράτους τῆς Οὐκρανίας περιλαμβανομένη Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, μετὰ τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων, Ἀρχιεπι-σκοπῶν, Ἐπισκοπῶν, μοναστηρίων τε καὶ ἐνοριῶν καὶ πάντων τῶν ἐν αὐταῖς ἐκκλησιαστικῶν καθιδρυμάτων, τελοῦσα ὑπὸ τὸν Δομήτορα τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας θεάνθρωπον Κύριον καὶ Σωτῆρα ἡμῶν Ἰησοῦν Χριστόν, ὑπάρχῃ τοῦ λοιποῦ κανονικῶς αὐτοκέφαλος, ἀνεξάρτητος καὶ αὐτοδιοίκητος, Πρῶτον ἐν τοῖς ἐκκλησιαστικοῖς πράγμασιν ἔχουσα καὶ ἐπιγιγνώσκουσα τὸν ἑκάστοτε κανονικὸν Προκαθήμενον αὐτῆς, φέροντα τὸν τίτλον «Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας», μὴ ἐπιτρεπομένης προσθήκης τινὸς ἢ ἀφαιρέσεως τῷ αὐτοῦ τίτλῳ, δίχα τῆς ἀδείας τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως· πρόεδρον ὄντα Ἱερᾶς Συνόδου, συγκροτουμένης κατ’ ἔτος ἐξ Ἀρχιερέων, προσκαλουμένων ἐκ περιτροπῆς κατὰ τὰ πρεσβεῖα αὐτῶν, ἐκ τῶν ἀρχιερατευόντων ἐν τοῖς γεωγραφικοῖς ὁρίοις τῆς Οὐκρανίας. Οὕτω γὰρ διακυβερνηθήσονται τὰ τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ χώρᾳ ταύτῃ, ὡς οἱ θεῖοι καὶ ἱεροὶ διακηρύττουσι Κανόνες, ἐλευθέρως τε καὶ ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι καὶ ἀκωλύτως, μακρὰν πάσης ἄλλης ἔξωθεν ἐπεμβάσεως.
Πρὸς τούτοις δὲ τὴν καθισταμένην διὰ τοῦδε τοῦ ἐνυπογράφου Πατριαρχικοῦ καὶ Συνοδικοῦ Τόμου, ἐν τοῖς ὁρίοις τῆς ἐπικρατείας τῆς Οὐκρανίας, Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν ἐπιγιγνώσκομεν καὶ ἀνακηρύττομεν πνευματικὴν ἡμῶν θυγατέρα καὶ πάσαις ταῖς ἀνὰ τὴν οἰκουμένην Ὀρθοδόξοις Ἐκκλησίαις συνιστῶμεν ὡς ἀδελφὴν ἀναγνωρίζεσθαι καὶ μνημονεύεσθαι τῷ ὀνόματι «Ἁγιωτάτη Ἐκκλησία τῆς Οὐκρανίας», ἔχουσαν ἕδραν αὐτῆς τὴν τοῦ Κιέβου ἱστορικὴν πόλιν, μὴ δυναμένην καθιστάναι ἐπισκόπους ἢ πηγνύειν ὑπερόρια θυσιαστήρια, τῶν ἤδη ὑφισταμένων ὑπαγομένων τοὐντεῦθεν, κατὰ τὴν τάξιν, τῷ Οἰκουμενικῷ Θρόνῳ, τῷ ἔχοντι τὴν κανονικὴν ἁρμοδιότητα ἐπὶ τῆς Διασπορᾶς, περιοριζομένης τῷ ὄντι τῆς δικαιοδοσίας αὐτῆς ἐντὸς τῶν ἐδαφῶν τοῦ Οὐκρανικοῦ Κράτους. Καὶ δὴ καὶ τὰς προνομίας καὶ πάντα τὰ κυριαρχικὰ δικαιώματα τὰ τῇ αὐτοκεφάλῳ ἐκκλησιαστικῇ Ἀρχῇ παρομαρτοῦντα παρέχομεν αὐτῇ, ὥστε τοῦ λοιποῦ τὸν μὲν Μητροπολίτην Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας ἱερουργοῦντα μνημονεύειν «Πάσης Ἐπισκοπῆς Ὀρθοδόξων», τὴν δὲ περὶ αὐτὸν χορείαν τῶν ἁγιωτάτων Ἀρχιερέων τοῦ ὀνόματος αὐτοῦ, ὡς Πρώτου καὶ Προκαθημένου τῆς ἐν Οὐκρανίᾳ Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας. Τὰ δὲ πρὸς τὴν ἐσωτερικὴν ἐκκλησιαστικὴν διοίκησιν ἀφορῶντα ἀνακρίνεσθαι, ἐκδικάζεσθαι καὶ καθορίζεσθαι ἀπολύτως ὑπ’ αὐτοῦ καὶ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἀκολούθως τῇ εὐαγγελικῇ καὶ τῇ λοιπῇ, κατὰ τὴν ἱερὰν Παράδοσιν καὶ τὰς σεβασμίας κανονικὰς διατάξεις τῆς Ἁγίας Ὀρθοδόξου ἡμῶν Ἐκκλησίας, διδασκαλίᾳ καὶ τῇ προτροπῇ τοῦ ς´ κανόνος τῆς Α´ ἐν Νικαίᾳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τῆς ὁριζούσης ὅτι, «ἐὰν μέντοι τῇ κοινῇ πάντων ψήφῳ, εὐλόγῳ οὔσῃ, καὶ κατὰ κανόνα ἐκκλησιαστικόν, δύο ἢ τρεῖς δι’ οἰκείαν φιλονικείαν ἀντιλέγωσι, κρατείτω ἡ τῶν πλειόνων ψῆφος», διατηρουμένου προσέτι καὶ τοῦ δικαιώματος πάντων τῶν Ἀρχιερέων καὶ τῶν λοιπῶν κληρικῶν ἐκκλήτου προσφυγῆς τῷ Οἰκουμενικῷ Πατριάρχῃ, κατέχοντι τὴν κανονικὴν εὐθύνην τοῦ λαμβάνειν ἀμετακλήτως ἀποφάσεις ἐπὶ τῶν κρίσεων δι’ ἐπισκόπους καὶ λοιποὺς κληρικοὺς τῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, συμφώνως τοῖς θ΄ καὶ ιζ´ ἱεροῖς κανόσι τῆς Δ´ ἐν Χαλκηδόνι Οἰκουμενικῆς Συνόδου.
Προσεπιδηλοῦμεν τοῖς ἀνωτέρω ὅτι ἡ ἐν Οὐκρανίᾳ Αὐτοκέφαλος Ἐκκλησία γινώσκει ὡς κεφαλὴν τὸν Ἁγιώτατον Ἀποστολικὸν καὶ Πατριαρχικὸν Οἰκουμενικὸν Θρόνον, ὡς καὶ οἱ λοιποὶ Πατριάρχαι καὶ Προκαθήμενοι, ἔχει δέ, σὺν ταῖς ἄλλαις κανονικαῖς ὑποχρεώσεσι καὶ εὐθύναις, πρωτίστην ἀποστολὴν τὴν τήρησιν τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν Πίστεως ἀδιαλωβήτου καὶ τῆς κανονικῆς ἑνότητος καὶ κοινωνίας μετὰ τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τῶν λοιπῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν ἀπαρασαλεύτου. Προσέτι δέ, ὁ Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας, ὡς καὶ οἱ Ἀρχιερεῖς τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας, ἐκλέγονται ἀπὸ τοῦ νῦν κατὰ τὰς προβλέψεις τῶν θείων καὶ ἱερῶν Κανόνων καὶ κατὰ τὰς σχετικὰς διατάξεις τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου αὐτῆς, συμφωνοῦντος ἀπαραιτήτως ἐν πᾶσι πρὸς τὰς διατάξεις τοῦ παρόντος Πατριαρχικοῦ καὶ Συνοδικοῦ Τόμου. Ὀφείλουσι πάντες οἱ Ἀρχιερεῖς ἵνα ποιμαίνωσι τὸν λαὸν τοῦ Θεοῦ θεοφιλῶς, προάγοντες, ἐν φόβῳ Θεοῦ, τὴν εἰρήνην καὶ τὴν ὁμόνοιαν ἐν τῇ χώρᾳ καὶ τῇ Ἐκκλησίᾳ αὐτῶν.
Ἀλλ’ ἵνα ὁ τῆς πνευματικῆς ἑνότητος καὶ συναφείας τῶν ἁγίων τοῦ Θεοῦ Ἐκκλησιῶν ἀπαραμείωτος ἐν ἅπασι παραμένῃ σύνδεσμος, καὶ γὰρ ἐδιδάχθημεν «τηρεῖν τὴν ἑνότητα τοῦ πνεύματος ἐν τῷ συνδέσμῳ τῆς εἰρήνης» (Ἐφεσ. δ΄, 3), ὁ κατὰ καιροὺς Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας ὀφείλει μνημονεύειν, κατὰ τὰ παλαιόθεν ὑπὸ τῶν ἁγίων Πατέρων ἡμῶν παραδεδομένα, τοῦ τε Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου, τῶν Μακαριωτάτων Πατριαρχῶν καὶ τῶν λοιπῶν Προέδρων τῶν κατὰ τόπους Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, ἐν τῇ σειρᾷ τῶν Διπτύχων, κατὰ τὴν κανονικὴν τάξιν, τοῦ ἰδίου λαμβάνοντος τὸν τόπον μετὰ τὸν Προκαθήμενον τῆς κατὰ Τσεχίαν καὶ Σλοβακίαν Ἐκκλησίας ἔν τε τοῖς ἱεροῖς Διπτύχοις καὶ ἐν ταῖς ἐκκλησιαστικαῖς συνελεύσεσιν.
Ὡσαύτως, ἡ ἐν Οὐκρανίᾳ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία, διὰ τοῦ Πρώτου αὐτῆς ἢ τοῦ κανονικοῦ τοποτηρητοῦ τοῦ Θρόνου τοῦ Κιέβου, ὑποχρεοῦται μετέχειν, ἐπὶ σπουδαίων κανονικῶν, δογματικῶν καὶ λοιπῶν ζητημάτων, τῶν κατὰ καιροὺς Διορθοδόξων διασκέψεων, κατὰ τὴν ἀπ’ ἀρχῆς κρατήσασαν ἱερὰν τῶν Πατέρων συνήθειαν. Ὀφείλει δὲ ὁ Πρῶτος, ἐγκαθιστάμενος, ἀποστέλλειν ἐξάπαντος τὰ ἀναγκαῖα Εἰρηνικὰ Γράμματα καταστάσεως πρός τε τὸν Οἰκουμενικὸν Πατριάρχην καὶ πρὸς τοὺς λοιποὺς Προκαθημένους, τοῦθ’ ὅπερ καὶ αὐτὸς δικαιοῦται παρὰ τούτων ἀποδέχεσθαι, ἀρχομένης τῆς εἰρηνικῆς περιοδείας αὐτοῦ ἐκ τῆς Πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως κατὰ τὰ εἰωθότα, λαμβάνων καὶ τὸ Ἅγιον Μύρον παρ᾽ αὐτῆς, εἰς δήλωσιν τῆς πνευματικῆς μετ’ αὐτῆς ἑνότητος. Προκειμένου δὲ περὶ μειζόνων ζητημάτων ἐκκλησιαστικῆς, δογματικῆς καὶ κανονικῆς φύσεως, ὁ Μακαριώτατος Μητροπολίτης Κιέβου καὶ πάσης Οὐκρανίας, ἐκ μέρους τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας αὐτοῦ, δέον ὅπως ἀπευθύνηται πρὸς τὸν καθ’ ἡμᾶς Ἁγιώτατον Πατριαρχικὸν καὶ Οἰκουμενικὸν Θρόνον, ἐκζητῶν τὴν ἔγκυρον γνώμην καὶ βεβαίαν συναντίληψιν αὐτοῦ, τῶν δικαιωμάτων τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου ἐπὶ τῆς ἐν Οὐκρανίᾳ Ἐξαρχίας καὶ τῶν Ἱερῶν Σταυροπηγίων σῳζομένων ἀπαραμειώτων.
Ἐπὶ πᾶσιν οὖν τούτοις καὶ ἐπ’ αὐτοῖς τοῖς ὅροις, ἡ καθ’ ἡμᾶς Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία εὐλογεῖ καὶ ἀνακηρύσσει τὴν ἐν Οὐκρανίᾳ Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν ὡς Αὐτοκέφαλον καὶ δαψιλεῖς ἐπικαλεῖται ἐπὶ τὴν ἀνὰ τὴν Οὐκρανικὴν χώραν σεβασμίαν Ἱεραρχίαν, τὸν εὐαγῆ κλῆρον καὶ τὸν εὐσεβῆ λαὸν αὐτῆς, ἐκ τῶν ἀκενώτων θησαυρῶν τοῦ Παναγίου Πνεύματος, τὰς θείας δωρεάς, ἐπευχομένη ὅπως, ὁ Πρῶτος καὶ Μέγας Ἀρχιερεὺς Ἰησοῦς Χριστός, πρεσβείαις τῆς παναχράντου καὶ ὑπερευλογημένης δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρθένου Μαρίας, τοῦ ἁγίου ἐνδόξου καὶ ἰσαποστόλου πρίγκηπος Βλαδιμήρου καὶ τῆς ἁγίας ἐνδόξου βασιλίσσης Ὄλγας, τῶν ὁσίων καὶ θεοφόρων Πατέρων ἡμῶν ἀσκητῶν καὶ μοναχῶν τῆς Λαύρας τοῦ Κιέβου καὶ τῶν λοιπῶν Μονῶν, στηρίζῃ ἐσαεὶ τὴν οὕτως ἐν τῷ σώματι τῆς Μιᾶς, Ἁγίας, Καθολικῆς καὶ Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας συναριθμηθεῖσαν Αὐτοκέφαλον Ἐκκλησίαν τῆς Οὐκρανίας καὶ παρέχῃ αὐτῇ εὐστάθειαν, ἑνότητα, εἰρήνην καὶ αὔξησιν, εἰς δόξαν Αὐτοῦ καὶ τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ταῦτα οὕτω δόξαντα καὶ κριθέντα καὶ ἐν χαρᾷ ἐξαγγελλόμενα ὑμῖν ἀπὸ τοῦ σεπτοῦ τῆς Ὀρθοδοξίας Κέντρου, ἐκυρώθησαν συνοδικῶς, εἰς μόνιμον δὲ τούτων παραφυλακὴν ἐκδίδοται ὁ Πατριαρχικὸς καὶ Συνοδικὸς οὗτος Τόμος, καταστρωθεὶς μὲν καὶ ὑπογραφεὶς ἐν τῷ Κώδικι τῆς καθ᾽ ἡμᾶς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἐγχειρισθεὶς δὲ ἐν ἴσῳ καὶ ἀπαραλλάκτῳ τῷ Μακαριωτάτῳ Προκαθημένῳ τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας τῆς Οὐκρανίας κυρίῳ Ἐπιφανίῳ καὶ τῷ ἐξοχωτάτῳ Προέδρῳ τῆς χώρας κυρίῳ Πέτρῳ Ποροσένκο, εἰς διηνεκῆ ἔνδειξιν καὶ μόνιμον παράστασιν.
Ἐν ἔτει δισχιλιοστῷ καὶ δεκάτῳ ἐνάτῳ, κατὰ μῆνα Ἰανουάριον ϛ´,
Ἐπινεμήσεως ΙΒ’
† Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος, ἐν Χριστῷ τῷ Θεῷ ἀποφαίνεται
† Ὁ Βρυούλων Παντελεήμων
† Ὁ Ἰταλίας καὶ Μελίτης Γεννάδιος
† Ὁ Γερμανίας Αὐγουστῖνος
† Ὁ Τρανουπόλεως Γερμανός
† Ὁ Νέας Ἰερσέης Εὐάγγελος
† Ὁ Ρόδου Κύριλλος
† Ὁ Ρεθύμνης καὶ Αὐλοποτάμου Εὐγένιος
† Ὁ Κορέας Ἀμβρόσιος
† Ὁ Σιγκαπούρης Κωνσταντῖνος
† Ὁ Αὐστρίας Ἀρσένιος
† Ὁ Σύμης Χρυσόστομος
† Ὁ Σικάγου Ναθαναήλ 

Η ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΗΣ ΜΟΣΧΑΣ

Γράφει ο Θεολόγος –Εκκλησιαστικός Ιστορικός- Νομικός κ. Ιωάννης Ελ. Σιδηράς
Η ΥΠΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΛΗΤΟΥ ΚΑΙ ΠΡΩΤΟΘΡΟΝΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΥ ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΤΟΥ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟΥ
ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟΥ ΚΑΘΕΣΤΩΤΟΣ ΣΤΗΝ ΘΥΓΑΤΕΡΑ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΝ
ΠΟΛΩΝΙΑ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΚΑΝΟΝΙΚΕΣ ΙΜΠΕΡΙΑΛΙΣΤΙΚΕΣ
ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΤΩΝ ΤΗΣ ΜΟΣΧΑΣ ΕΘΝΟΦΥΛΕΤΙΣΤΩΝ ΡΑΣΟΦΟΡΩΝ

«Φρίττουσι και τρέμουσιν» οι αδελφοί Ορθόδοξοι εν Μόσχα ρασοφόροι για την
αναληφθείσα υπό της Πρωτοθρόνου Μητρός Αγίας Μεγάλης του Χριστού
Κωνσταντινουπολίτιδος Εκκλησίας φιλόστοργη πρωτοβουλία να ασκήσει το απολύτωςαυτεξούσιο, κυριαρχικό και απαραμειώτως αδιαπραγμάτευτο προνόμιο και δικαίωμα αυτής«του χορηγείν το αυτοκέφαλον και αυτόνομον καθεστώς» σε μία τοπική θυγατέρα Ορθόδοξη Εκκλησία.
Ο καθ’ όλα λογιώτατος εν λογίοις αοίδιμος Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος (Φιλιππίδης) ως ένας των τριών εκπροσώπων του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά την εν έτει 1930 στο Άγιο Όρος συγκληθείσα « Γενική Προκαταρκτική Διορθόδοξη Επιτροπή πασών των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών», ανεκοίνωσε στο διορθόδοξο σώμα πέντε εισηγήσεις επί διαφόρων εκκλησιαστικών ζητημάτων και σε μία εξ αυτών, υπό τον τίτλο: «Καθορισμός των όρων της ανακηρύξεως και αναγνωρίσεως του αυτοκεφάλου Εκκλησίας τινός ωσαύτως καθορισμός των όρων της αναγνωρίσεως Εκκλησίας τινός ως
αυτονόμου», γράφει σχετικώς τα κάτωθι: «κατά ταύτα, όρια προς χορήγησιν του
αυτοκεφάλου είναι: α) η πλήρης πολιτική ανεξαρτησία και αυτοδιοίκησις Ορθοδόξου Έθνους και η συγκρότησις αυτού εις κράτος ομόδοξον, β) η κανονική αίτησις των ενδιαφερομένων εκκλησιαστικών και πολιτικών αρχών προς την Μητέρα Εκκλησίαν περί χορηγίας του Αυτοκεφάλου και γ) συγκατάθεσις και ευλογία της Μητρός Εκκλησίας υπό την δικαιοδοσίαν της οποίας υπέκειτο μέχρι τούδε. Ενώ εις την αρχαίαν Εκκλησίαν το δικαίωμα της ιδρύσεως ή αναγνωρίσεως αυτοκεφάλου Εκκλησίας απέκειτο τη Οικουμενική Συνόδω ως ανωτάτη νομοθετική Αρχή της καθόλου Εκκλησίας.
Ανακηρύττουσα δε ούτω η Μήτηρ Εκκλησία την απ' αυτής χειραφετουμένην Εκκλησίαν αυτοκέφαλον, αναγγέλλει τούτο εις τας λοιπάς αυτοκεφάλους Εκκλησίας ων όμως η συγκατάθεσις δεν είναι όρος προς χορηγίαν του Αυτοκεφάλου».Οι ως άνω τρεις όροι, όπως διετυπώθησαν υπό του Μητροπολίτου Τραπεζούντος Χρυσάνθου ισχύουν κατά πάντα και πληρούνται απολύτως στην περίπτωση της θυγατρός Ορθοδόξου εν Ουκρανία Εκκλησίας, η οποία υπάρχουσα πλέον σε έδαφος του ανεξαρτήτου κράτους της Ουκρανίας, ουδέποτε εξεχωρήθη ή παρεχωρήθη στον Μόσχας, παραμένουσα και διατελούσα διαχρονικώς έδαφος της κανονικής εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας του
Οικουμενικού Πατριαρχείου, παρά την αντικανονική υπερόρια εισπήδηση της τοπικής Ορθοδόξου εν Ρωσία Εκκλησίας επ' αυτής, καίτοι ουδέποτε η Μόσχα υπήρξε «Μητέρα Εκκλησία» της Ορθοδόξου εν Ουκρανία Εκκλησίας, όπως προανεφέρθη κατά την μνημόνευση του σχετικού αποσπάσματος από τον Πατριαρχικό και Συνοδικό Τόμο διά του οποίου παρεχωρήθη, εν έτει 1924, υπό του Πρωτοθρόνου Οικουμενικού Πατριαρχείου το αυτοκέφαλο εκκλησιαστικό διοικητικό καθεστώς στην Ορθόδοξη εν Πολωνία Εκκλησία.
Άξιον ιδιαιτέρας μνείας είναι εν προκειμένω το γεγονός ότι ο Μητροπολίτης
Τραπεζούντος Χρύσανθος ετοποθετήθη τοιουτοτρόπως απαντώντας «expressis verbis» στον εκπρόσωπο της Ορθοδόξου εν Σερβία Εκκλησίας, η οποία αναφορικώς με την εν έτει 1924 χορήγηση του Αυτοκεφάλου εκκλησιαστικού διοικητικού καθεστώτος στην Ορθόδοξη εν Πολωνία Εκκλησία υπό του Πρωτοθρόνου Οικουμενικού Πατριαρχείου εθεωρούσε -παντελώς αβασίμως και αντικανονικώς- ότι αυτό θα έπρεπε να χορηγηθεί υπό της Ορθοδόξου εν Ρωσία Εκκλησίας «…αφ’ης απεχωρίσθη διά της ανακηρύξεως της Πολωνίας ως κράτος ανεξάρτητον». Ουδόλως όμως ο πολύς Μητροπολίτης Τραπεζούντος Χρύσανθος αφήκε αναπάντητη την μετέωρη και σαθρή τοποθέτηση του εκπροσώπου της Ορθοδόξου εν Σερβία Εκκλησίας, η οποία ατυχώς και αστόχως μέχρι τότε δεν είχε αναγνωρίσει το χορηγηθέν Αυτοκέφαλο, επισημαίνοντας άνευ λεκτικών διπλωματικών περιστροφών ότι : «…Η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως φρονεί ότι κανονικώς εχορήγησε το Αυτοκέφαλον εις την Πολωνικήν Εκκλησίαν, διότι αυτή υπαγομένη άλλοτε κανονικώς εις την Εκκλησίαν Κωνσταντινουπόλεως, όλως αυθαιρέτως και άνευ της συγκαταθέσεως και ευλογίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπήχθη εις την Ρωσσικήν Εκκλησίαν, όταν διαμελισθείσης της Πολωνίας μέγα μέρος αυτής προσηρτήθη εις το Ρωσσικόν Κράτος. Κανόνες ειδικοί, περί συστάσεως Αυτοκεφάλων Εκκλησιών δεν υπάρχουν. Εκ τινων όμως κανόνων εξάγεται ότι ευρείαι πολιτικαί διοικήσεις είχον το δικαίωμα να αποτελώσιν Αυτοκέφαλον εκκλησιαστικήν διοίκησιν. Εκ της αρχής ταύτης απέρρευσε το Αυτοκέφαλον των
αρχαίων Εκκλησιών Ρώμης, Αλεξανδρείας, Αντιοχείας, Ιεροσολύμων, Κύπρου και η αρχή αύτη καθιερώθη διά της κατόπιν Πράξεως της Εκκλησίας, ήτις ανεγνώρισε το Αυτοκέφαλον της Ιβηρίας και Ρωσσίας εις αρχαιοτέρους χρόνους, Ελλάδος, Σερβίας, Ρουμανίας και Πολωνίας κατά τους νεωτέρους χρόνους».
Επειδή δε πάσα αντικανονική, αντιεκκλησιαστική, εθνοφυλετική, ιμπεριαλιστικώς επεκτατική μετά πλήρους αντορθοδόξου, παπακαισαρικόφρονος βατικανείου νοσηρού και μωροφιλοδόξου φρονήματος πράξη και ενέργεια εκπηγάζει από τα τέλη του 19ου αιώνος και μέχρι σήμερον από τους εν Μόσχα Ρώσους ρασοφόρους της ως «ανυπάκουου ταραξίου και
υπονομευτού της Πανορθοδόξου Ενότητος» δρώσης τοπικής Ορθοδόξου εν Ρωσία Εκκλησίας, όπως στις περιπτώσεις καταπατήσεως του ΚΗ΄ (28) Κανόνος της εν Χαλκηδόνι Δ’ Αγίας και Ιεράς Οικουμενικής Συνόδου (451 μ.Χ.) περί της λεγομένης «Ορθοδόξου Διασποράς», καθώς και στα ακανθώδη ζητήματα χορηγήσεως ή αναγνωρίσεως του Αυτοκεφάλου εκκλησιαστικού διοικητικού καθεστώτος της Ορθοδόξου εν Γεωργία Εκκλησίας, της Ορθοδόξου εν Πολωνία Εκκλησίας, της Ορθοδόξου εν Τσεχοσλοβακία Εκκλησίας, νυν δε της Ορθοδόξου εν Ουκρανία Εκκλησίας, και ακόμη στην περίπτωση της υπό του Πρωτοθρόνου Οικουμενικού Πατριαρχείου επανενεργοποιήσεως του Αυτονόμου εκκλησιαστικού καθεστώτος στην Ορθόδοξη εν Εσθονία Εκκλησία, αλλά και στις περιπτώσεις εξοργιστικώς αντικανονικής υπερορίου δράσεως αυτής διά της χορηγήσεως δήθεν αυτοκεφαλίας στην εν Αμερική ανυπόστατη και αντικανονική λεγομένη «Ορθόδοξη Ρωσική  Εκκλησία» (Metropolia), και φυσικά στην υπερόρια αντικανονική εκκλησιαστική δράση αυτής στην Κίνα και την Ιαπωνία, άξια ιδιαιτέρας μνείας εν προκειμένω είναι τα όσα γράφει, τεκμηριωμένη γραφή, ο αοίδιμος λόγιος Μητροπολίτης Κίτρους και Κατερίνης Βαρνάβας
 ( Τζωρτζάτος ) περί της όλως και ευθέως αντικανονικής και εξοφθάλμως
υπερορίου εισπηδήσεως του Μόσχας στα interna corporis της υπό την απόλυτη 
εκκλησιαστική δικαιοδοσία του Πρωτοθρόνου Οικουμενικού Πατριαρχείου διατελούσης Ορθοδόξου εν Πολωνία Εκκλησίας, διά της αυθαιρέτου υπ΄ αυτού χορηγήσεως σε Αυτήν του Αυτοκεφάλου εκκλησιαστικού διοικητικού καθεστώτος, ο οποίος ως περί τα ιστορικά και νομοκανονικά άριστος γνώστης αναφέρει σχετικώς τα κάτωθι: «Διά την υπό του Οικουμενικού Πατριαρχείου ανακήρυξιν εις αυτοκέφαλον της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Πολωνίας διεμαρτυρήθη το 1927 ο τότε Τοποτηρητής του Ρωσικού Πατριαρχικού
Θρόνου και από του 1943 Πατριάρχης Μόσχας Σέργιος, φρονών, ότι το τοιούτο απετέλει αποκλειστικόν δικαίωμα του Πατριαρχείου της Ρωσίας, ανανεώσας το 1930 τας ενστάσεις αυτού, το δε 1948, μετά την εκ του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου προσάρτησιν εις την Σοβιετικήν Ένωσιν των ανατολικών εδαφών της Πολωνίας, ένεκα της οποίας το πλείστον του Ορθοδόξου πληθυσμού ευρέθη υπό την εκκλησιαστικήν δικαιοδοσίαν της Εκκλησίας τη Ρωσίας, και την καθεστωτικήν εν Πολωνία μεταβολήν, του Μητροπολίτου Διονυσίου εξαναγκασθέντος εις περιορισμόν μέχρι του θανάτου του, ο Πατριάρχης Ρωσίας Αλέξιος, θεωρών το δοθέν αυτοκέφαλον ως μη υφιστάμενον, εχορήγησε διά Πράξεως της Ιεράς Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ρωσίας, από 22ας Ιουνίου 1948, επικυρωθείσης υπό της Ιεραρχίας αυτής, νέον αυτοκέφαλον, ανακοινώσας την
πράξιν ταύτην διά Γράμματος αυτού προς το Οικουμενικόν Πατριαρχείον.
Εις την ήκιστα προς το Ορθόδοξον κανονικόν πνεύμα, αλλά και προς την αδελφικήν συνεργασίαν μεταξύ των Ορθοδόξων Εκκλησιών και την προς την Πρωτόθρονον Μητέρα Εκκλησίαν προσοχήν και ευλάβειαν συμβιβαζομένην ταύτην ενέργειαν σαφώς αντετάχθη, ότι η εν Πολωνία Ορθόδοξος Εκκλησία απολαύει του παρά του Οικουμενικού Πατριαρχείου χορηγηθέντος εν έτει 1924 και υπό πασών των Εκκλησιών αναγνωρισθέντος Αυτοκεφάλου και ότι κανονικώς ηγείται αυτής ο Μακ. Μητροπολίτης Βαρσοβίας και πάσης Πολωνίας Διονύσιος… της επί του θέματος τούτου αμφισβητήσεως και διενέξεως συνεχισθείσης, τελικώς οι δεσμοί της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Πολωνίας μετά του Οικουμενικού Πατριαρχείου αποκατεστάθησαν επί του Μητροπολίτου Τιμοθέου (1961- 1962) και έκτοτε διατηρούνται αδιατάρακτοι εν αδελφική συνεργασία των δύο Εκκλησιών». Για τα ως άνω γραφέντα υπό του μεγάλου εν
Ιεράρχαις Μητροπολίτου Κίτρους και Κατερίνης Βαρνάβα περί των αντικανονικών και αντιεκκλησιαστικών ιμπεριαλιστικών, ανίερων και ανόμων, ατοπημάτων των εκάστοτε εν Μόσχα εκκλησιαστικών ηγητόρων και οι λίθοι κεκράξονται…