Κυριακή 5 Ιανουαρίου 2014

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ: "Εἶναι μεγάλη ἡ εὐθύνη, πρωτίστως ἡμῶν τῶν κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐκλήθημεν νά ἀναδεικνυώμεθα Κυρηναῖοι"

 


Προσφώνησις 
τῆς Α. Θ. Παναγιότητος 
τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου 
κ. κ. Βαρθολομαίου 
πρός τά μέλη τῆς Πατριαρχικῆς Αὐλῆς 
ἐπί τῇ εἰσόδῳ εἰς τόν νέον ἐνιαυτόν 
(31-12-2013) 
Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Καλλιουπόλεως καί Μαδύτου κ. Στέφανε,
Ὁμοθυμαδόν, ἐν συνάξει, ἐν χαρᾷ πεπληρωμένῃ, κατακλείομεν, κατά τό ἔθος, τό ἔτος 2013, ἐκεῖ ὅπου τό ἠρχίσαμεν: ἐν τῷ πανσέπτῳ Κέντρῳ τῆς Ὀρθοδοξίας, ἐν τῷ τόπῳ τῆς μαρτυρίας καί τοῦ μαρτυρίου, τῆς προσευχῆς καί τῆς διακονίας.
Ἔρχονται καί παρέρχονται αἱ γενεαί τῶν ἀνθρώπων καί ἐν Φαναρίῳ φυλάσσεται ἀλώβητος ἡ παρακαταθήκη τῶν Πατέρων, ἡ πίστις, τό ἦθος καί ὁ πολιτισμός τῆς Ὀρθοδοξίας, τά ἱερά καί τά ὅσια τοῦ Γένους. Παρελαύνουν ἐνώπιον ἡμῶν αἱ φωτειναί μορφαί τῶν Πατριαρχῶν, τῶν Ἱεραρχῶν, τῶν πρεσβυτέρων καί διακόνων, ὅλων τῶν εὐόρκως διακονησάντων λαϊκῶν ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Ἐν κατανύξει τούς μνηνομεύομεν ὅλους, τούς εὐγνωμονοῦμεν, τούς τιμῶμεν.
Ὁ μακαριστός πνευματικός ἡμῶν πατήρ, Μητροπολίτης Γέρων Χαλκηδόνος Μελίτων, ἀπό τήν γέννησιν τοῦ ὁποίου συνεπληρώθησαν ἐφέτος ἑκατόν ἔτη, εἰς ἕνα βαθυστόχαστον λόγον του (30-11-1971), ἀναφερόμενος εἰς τόν καθ᾽ ἡμᾶς Οἰκουμενικόν Θρόνον, σημειώνει ὅτι αὐτός «ἐπί μᾶλλον καί μᾶλλον ἀναγνωρίζει καί συνειδητοποιεῖ ὅτι ὑπέρ πᾶν ἄλλο, ὑπέρ πᾶσαν ἀξίαν, εἶναι ὡς Ἐκκλησία, μυστήριον Θεοῦ, ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἀναλύσει, εἶναι Σταυρός, εἶναι εὐθύνη καί χρέος, εἶναι συγκατάβασις καί ἐνανθρώπησις, εἶναι καταλλαγή καί ἀγάπη καί εἰρήνη – εἶναι τόπος θεώσεως. Εἶναι σταυρός, οὐχί ὡς αὐτοσκοπός, ἀλλ᾽ ἔξοδος εἰς Ἀνάστασιν. Ὁ σταυρός, ἐφ᾽ οὗ ὁ Ἐσταυρωμένος Θρόνος, εἶναι σταυρός ἀναστάσεως. Καί πλέον τούτου, εἶναι σταυρός, προσδοκῶν τήν τελείαν δικαίωσιν ἐν τοῖς ἐσχάτοις, ἐν τῇ ὅλῃ ἀποκαλύψει τῆς Ἀποκαλύψεως τοῦ Θεοῦ».
Ηὐλογήθημεν ὑπό τοῦ πανοικτίρμονος Υἱοῦ καί Λόγου τοῦ Θεοῦ καί Κυρίου τῶν ὅλων, νά διακονοῦμεν ἐν Φαναρίῳ σεῖς καί ἡμεῖς καί νά εἴμεθα κληρονόμοι πολυτίμων παραδόσεων, τάς ὁποίας ὀφείλομεν νά διασώσωμεν ἀκεραίας. Τό χρέος τοῦτο δημιουργεῖ σοβαράς δεσμεύσεις, ἀπαιτεῖ αὐτοθυσίαν καί ὁλοκληρωτικήν ἀφιέρωσιν καί δή ἐν μέσῳ ἑνός εὐδαιμονοθηρικοῦ πολιτισμοῦ, ὁ ὁποῖος μᾶλλον δέν εὐνοεῖ τήν αὐθυπέρβασιν, τήν προσφοράν καί τήν ἀγάπην.
Ὁ σύγχρονος ἀτομοκεντρισμός καί ὁ εὐδαιμονισμός μετατρέπουν τήν ζωήν τοῦ ἀνθρώπου εἰς ἔρημον, ὅπου τίποτε δέν βλαστάνει. Εἶναι ὄντως μαρτύριον διά τόν ἄνθρωπον, νά περιστρέφεται γύρω ἀπό τόν ἑαυτόν του, καί τό ἐγώ του νά εἶναι ἡ κυρία πηγή νοηματοδοτήσεως τῆς ὑπάρξεώς του. Ὁ εὐδαιμονισμός ὁδηγεῖ πάντοτε εἰς δυστυχίαν, ἀφοῦ παγιδεύει τόν ἄνθρωπον εἰς τόν φαῦλον κύκλον τῶν ἀναγκῶν καί τῶν ἱκανοποιήσεων, ἡ λογική τῶν ὁποίων εἶναι τό «ἀκόρεστον».
Εἶναι μεγάλη ἡ εὐθύνη, πρωτίστως ἡμῶν τῶν κληρικῶν, οἱ ὁποῖοι ἐκλήθημεν νά ἀναδεικνυώμεθα Κυρηναῖοι.Ἕνας σύγχρονος σπουδαῖος θεολόγος διαπιστώνει ὅτι αὐξάνεται, δυστυχῶς, ὁ ἀριθμός τῶν φορέων μιᾶς «εἰκονικῆς ἱερωσύνης», ἡ ὁποία θέλει περισσότερον νά «φαίνεται» παρά νά «εἶναι». Πρόκειται διά μίαν ἱερωσύνην τῶν τύπων, τῶν λαμπερῶν ἀμφίων, τῆς κοινωνικότητος, τῆς ἀδαπάνου εὐλαβείας τῶν καθαρῶν ἤ τοῦ πολυπράγμονος ἀκτιβισμοῦ.
Ἡ ἀλήθεια τῆς ἱερωσύνης, ὅμως, εἶναι ὁ Σταυρός καί ἡ Ἀνάστασις. Εἶναι ἡ Θεία Χάρις, ἡ ὁποία μᾶς ἀπελευθερώνει ἀπό τόν ἑαυτόν μας, διά νά συναντήσωμεν τόν ἀδελφόν. Ὁ ἱερεύς εἶναι πάντοτε ἀγαπητικός, φλεγόμενος, γεμάτος εὐαισθησίαν καί τρυφερότητα διά τό «μέγα τραῦμα» καί τό «μέγα θαῦμα», τόν ἄνθρωπο. Δέν εἶναι ποτέ νωθρός, ράθυμος, κατηφής ἤ ἀπαιδιόδοξος.
Ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ εἶναι «ἐν τῷ κόσμῳ», καί ἐδῶ καλεῖται νά δίδῃ τήν σωστικήν μαρτυρίαν της. Τά συγκλονιστικά λόγια τοῦ Χριστοῦ «Ἡ βασιλεία ἡ ἐμή οὐκ ἔστιν ἐκ τοῦ κόσμου τούτου» (Ἰωάνν. 18, 36) ὑπογραμμίζουν ὅτι ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ δέν ἔχει σχέσιν μέ τόν κόσμον τῆς πτώσεως καί τῆς φθορᾶς. Δέν ἀναφέρεται, ὅμως, ὁ εὐαγγελικός λόγος εἰς μίαν ἄσαρκον, αὐτάρκη, ἀδιάφορον διά τόν ἄνθρωπον καί τόν κόσμον του Ἐκκλησίαν. Ἐν τῷ κόσμῳ, βεβαίως, ἡ παρουσία καί ὁ προσανατολισμός τῆς Ἐκκλησίας τρέφονται ἀπό τόν «οὐκ ἐκ τοῦ κόσμου» χαρακτῆρα της.
Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία ἀφουγκράζεται τήν κραυγήν τῶν κοπιώντων καί πεφορτισμένων, τῶν θυμάτων τῆς ἀδικίας, τῆς πτωχείας καί τῆς βίας. Ἀντιστέκεται εἰς τάς ποικίλας ἀντικειμενοποιήσεις τοῦ ἀνθρώπου εἴτε αὐταί γίνονται εἰς τό ὄνομα τῆς πολιτικῆς καί τῆς οἰκονομίας εἴτε τοῦ πολιτισμοῦ, τοῦ ἔθνους ἤ καί τῆς ἐπιστήμης. Ἀγωνίζεται διά τήν ἐπικράτησιν τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἀλληλεγγύης καί τῆς ἀδελφοσύνης. Εἰς τόν ἀγῶνα αὐτόν, ἡ Ἐκκλησία μᾶς παραπέμπει εἰς τήν ἀληθινήν πηγήν τῆς ἐλευθερίας, τόν Χριστόν, πού εἶναι ἡ ἀλήθεια. «Γνώσεσθε τήν ἀλήθειαν καί ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰωάνν. 8, 32).
Ὁ Χριστός παρεμβαίνει πάντοτε ὑπέρ τοῦ ἀνθρώπου, ἐνδυναμώνει τήν ἰδικήν μας προσπάθειαν, κινητοποιεῖ μέσα μας πρωτογνώρους δυνάμεις, μᾶς μεταμορφώνει ὑπαρκτικῶς. «Ὑμεῖς ἐπ᾽ ἐλευθερίᾳ ἐκλήθητε, ἀδελφοί» (Γαλ. 5, 12). Ἡ ὑψίστη ἔκφρασις τῆς ἐλευθερίας εἶναι ἡ ἀγάπη, τό ἀπερινόητον μυστήριον τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς.
Ὁ συγκαταβάς τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων Σωτήρ, ὁ σεσαρκωμένος Λόγος τοῦ Πατρός, πρεσβείαις τοῦ ἐν ἁγίοις πατρός ἡμῶν Βασιλείου, Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας, οὐρανοφάντορος, τοῦ Μεγάλου, νά χαρίζῃ εἰς ὅλους ὑμᾶς, κληρικούς τε καί λαϊκούς, τά πεφιλημένα τέκνα τῆς ἡμετέρας Μετριότητος, ἕνα εὐλογημένον καί ἀγλαόκαρπον νέον ἐνιαυτόν, ὑγιείαν κατ᾽ ἄμφω, πνεῦμα κοινωνίας καί ὁμονοίας καί τήν εἰρήνην Αὐτοῦ, τήν πάντα νοῦν ὑπερέχουσαν.
Χρόνια πολλά!

Παρασκευή 3 Ιανουαρίου 2014

Ο ΜΕΓΑΛΟΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ



Μικρὸς ἢ Μεγάλος Ἁγιασμός; 


(+) Πρωτ. Μαρίνου Γεωργακοπούλου

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ὅπου ὑπάρχει πνευματικὴ ὠφέλεια, ἐκεῖ πολλὲς φορὲς ἐπικρατεῖ συσκότιση καὶ κυκλοφοροῦν διαφορετικὲς ἐξηγήσεις καὶ ἀντιλήψεις οἱ ὁποῖες δυσκολεύουν τοὺς Χριστιανοὺς νὰ ἐπωφεληθοῦν ὅσο πρέπει καὶ ταιριάζει τὶς ἁγιαστικὲς πράξεις τῆς Ἐκκλησίας μας. Γι᾿ αὐτὸ θεωροῦμε σκόπιμο ἀπὸ τὶς στῆλες τοῦ μικροῦ αὐτοῦ ἐνοριακοῦ ἐντύπου νὰ δοῦμε μὲ συντομία τὴν περίπτωση τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, ὅπως μᾶς τὴν διασώζει ἡ γραπτὴ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας μας. 


Καὶ πρῶτα - πρῶτα· Τί εἶναι ὁ Ἁγιασμός;


Γράφει ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν κ. Εὐάγγελος Θεοδώρου στὸ περιοδικὸ «Ἐφημέριος» τοῦ ἔτους 1965, σελ. 10 κ.ἑ.· «Ἁγιασμὸς τῶν ὑδάτων εἶναι ἡ τελετουργικὴ πρᾶξις, διὰ τῆς ὁποίας ὕδωρ καθαγιάζεται δι᾿ ὡρισμένων εὐχῶν καὶ ἐπικλήσεως τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὡς καὶ διὰ σταυροειδοῦς εὐλογίας καὶ ἐμβαπτίσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ. Ἡ τελετὴ αὕτη λέγεται «Ἁγιασμὸς» ἀκριβῶς διότι διὰ τοῦ ηὐλογημένου ὕδατος καὶ «τῆς τούτου μεταλήψεώς τε και ῥαντισμοῦ» πιστεύομεν, ὅτι ἁγιαζόμεθα καὶ καθαριζόμεθα τῶν ἁμαρτιῶν. Διὰ τοῦτο «δεόμεθα τοῦ Θεοῦ», ὅπως τὸ ἀγιαζόμενον ὕδωρ γένηται ἰαματικὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων καὶ πάσης ἀντικειμένης δυνάμεως ἀποτρεπτικόν.» 




Ἡ χρησιμοποίηση ἁγιασμένου νεροῦ συναντᾶται σὲ πολὺ παλαιοὺς χρόνους τῆς ζωῆς τῶν χριστιανῶν.

Ἀπὸ ἀρχαίους ἐκκλησιαστικοὺς ἱστορικούς, ὅπως εἶναι ὁ Ἐπιφάνιος, ὁ Θεοδώρητος κ.ἄ., ἀναφέρονται θαύματα ποὺ ἔγιναν μὲ τὸ ῥαντισμὸ ἁγιασμένου νεροῦ, ποὺ ἁγιάστηκε μόνο μὲ τὴ σφράγιση διὰ τοῦ τύπου τοῦ Σταυροῦ καὶ τῆς ἐπίκλησης τοῦ Ἁγ. Πνεύματος. 


Ὁ καθηγητὴς Παν. Τρεμπέλας, στὸν Α´ τόμο τῆς Θρησκευτικῆς καὶ Χριστιανικῆς Ἐγκυκλοπαίδειας (Ἀθῆναι 1936, σελ. 136) γράφει σχετικῶς· «Ἡ χρῆσις ὕδατος ἐπὶ σκοποῦ ἰάσεως ἀσθενῶν ἢ καθαγιασμοῦ τόπων βεβηλωμένων διὰ τῆς ἐν αὐτοῖς ἀνεγέρσεως εἰδωλείων ἢ βωμῶν εἰδωλολατρικῶν, τοῦ ὁποίου ὅμως ὁ ἁγιασμὸς ἐγίνετο οὐχὶ δι᾿ ἰδιαιτέρας τινὸς ἀκολουθίας, ἀλλὰ μόνον διὰ τῆς ἁπλῆς σφραγίσεως αὐτοῦ διὰ τοῦ τύπου τοῦ Σταυροῦ, ἀνάγεται εἰς χρόνους παλαιοτάτους».

Ἔτσι παρατηροῦμε ὅτι τὸ ἁγιασμένο νερὸ χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία σὲ πολὺ παλαιοὺς χρόνους καὶ μὲ τὴν πάροδο τοῦ χρόνου διαμορφώθηκαν οἱ ἰδιαίτερες ἀκολουθίες ποὺ ἔχουμε μέχρι σήμερα. 

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΟ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟ


Οἱ ἀκολουθίες τῆς Ἐκκλησίας μας ποὺ «καθαγιάζουν τὰ ὕδατα» εἶναι τρεῖς· Τὸ Βάπτισμα, ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς καὶ ὁ Μικρός.



Μαρτυρία γιὰ τὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ μᾶς δίνει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος ποὺ σὲ μιὰ ὁμιλία του, ποὺ ἔκανε στὸ ἅγιο Βάπτισμα τοῦ Κυρίου, κάνει λόγο καὶ γιὰ τοὺς πιστοὺς τῆς ἐποχῆς του, ποὺ εἶχαν τὴ συνήθεια νὰ κρατοῦν καὶ νὰ φυλάγουν τὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ στὰ σπίτια τους. Ὁ καθηγητὴς τοῦ Πανεπιστημίου κ. Ἰωάννης Φουντούλης γράφει σχετικὰ στὴν ὑπ᾿ ἀριθμ. 79 ἀπάντησή του στὸ βιβλίο του (Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικὰς ἀπορίας, σελ. 142-143)· «Ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος στὸ λόγο του ὁμιλεῖ γιὰ τὴ συνήθεια τῶν πιστῶν νὰ ἀντλοῦν ἀπὸ τὸ ἁγιαζόμενο κατὰ τὴν ἑορτὴ αὐτὴ νερὸ καὶ νὰ τὸ διατηροῦν στὰ σπίτια των καθ᾿ ὅλη τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους καὶ ἐπὶ δύο καὶ τρία ἀκόμη ἔτη. Ἀσφαλῶς σκοπός τους ἦταν νὰ πίνουν ἀπὸ αὐτὸ ἢ νὰ χρίωνται καὶ νὰ ἁγιάζωνται ἂν κατὰ τὴ διάρκεια τοῦ ἔτους εὑρίσκοντο σὲ ψυχικὴ ἢ σὲ σωματικὴ ἀνάγκη». Ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ ἐκτὸς ἀπὸ τὰ εἰρηνικά της, ποὺ περιέχουν σχετικὲς αἰτήσεις μὲ τὴ θεραπεία τῶν ψυχικῶν καὶ τῶν σωματικῶν ἀσθενειῶν τῶν πιστῶν ὅπως εἶναι· «Ὑπὲρ τοῦ γενέσθαι τὸ ὕδωρ τοῦτο... εἰς ἴασιν ψυχῆς καὶ σώματος... καὶ ὑπὲρ τοῦ γενέσθαι αὐτὸ πρὸς καθαρισμὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων...», ἀναφέρεται καὶ στὴ διατήρησή του ὡς ἰατρεῖον παθῶν· «Αὐτός, οὖν, φιλάνθρωπε βασιλεῦ, πάρεσο καὶ νῦν διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος, καὶ ἁγίασον τὸ ὕδωρ τοῦτο καὶ δὸς αὐτῷ τὴν χάριν τῆς ἀπολυτρώσεως, τὴν εὐλογίαν τοῦ Ἰορδάνου. Ποίησον αὐτὸ ἀφθαρσίας πηγήν, ἁγιασμοῦ δῶρον, ἁμαρτημάτων λυτήριον, νοσημάτων ἀλεξιτήριον, δαίμοσιν ὀλέθριον, ταῖς ἐναντίαις δυνάμεσιν ἀπρόσιτον, ἀγγελικῆς ἰσχύος πεπληρωμένον. Ἵνα πάντες οἱ ἀρυόμενοι καὶ μεταλαμβάνοντες ‘‘ἔχοιεν αὐτὸ πρὸς καθαρισμὸν ψυχῶν τε καὶ σωμάτων’’ πρὸς ἰατρείαν παθῶν, πρὸς ἁγιασμὸν οἴκων, πρὸς πᾶσαν ὠφέλειαν, ἐπιτήδειον...». 


ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ 


Ἡ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ τῶν Θεοφανίων ἐπεκράτησε σχεδὸν ἀπὸ τὸν Ε´ αἰῶνα νὰ γίνεται δύο φορές. Τὴν παραμονὴ τῆς ἑορτῆς μετὰ τὸ τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ μεγάλου Βασιλείου καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς μετὰ τὴν ἀπόλυση τοῦ ὄρθρου, σύμφωνα μὲ τὰ μυστηριακὰ τυπικὰ ἢ μετὰ τὸ τέλος τῆς Θείας Λειτουργίας κατὰ τὴν ἐνοριακὴ πράξη τῆς Ἐκκλησίας μας σήμερα. 

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΑΓΙΟ ΚΟΣΜΑ Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ

Ἀρχικὰ ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς γινόταν σὲ ἀνάμνηση τοῦ Βαπτίσματος τοῦ Κυρίου στὴ διάρκεια τῆς μεγάλης παννυχίδας (ὁλονυκτίας) τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων. Μετὰ ἀπὸ τὴν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου ἐτελεῖτο ἡ ἀκολουθία τοῦ Ἁγιασμοῦ καὶ οἱ πιστοὶ «ἀντλοῦσαν» ἁγιασμένο νερό, ἔπιναν καὶ «ἐῤῥαντίζοντο» καὶ ἔπειτα, σ᾿ αὐτὸ τὸ νερό, τὸ ἁγιασμένο μὲ τὶς εὐχὲς τῆς Ἐκκλησίας, ἐβαπτίζοντο οἱ κατηχούμενοι. Στὴ λειτουργία ποὺ ἀκολουθοῦσε στὴ συνέχεια, ἦσαν καὶ οἱ νεοφώτιστοι, ποὺ γιὰ πρώτη φορὰ ἔπαιρναν μέρος, γι᾿ αὐτὸ καὶ μέχρι σήμερα ψάλλεται σ᾿ αὐτὴ ἀντὶ τοῦ τρισαγίου ὕμνου, τὸ «Ὅσοι εἰς Χριστὸν ἐβαπτίσθητε...». 
Στὴν οὐσία, ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς ξεκίνησε ἀπὸ τὸ εὐλογημένο νερὸ τοῦ ἱεροῦ Βαπτίσματος. Καὶ αὐτὸ φαίνεται καθαρὰ ἀπὸ τὴ σύγκριση καὶ ὁμοιότητα ποὺ παρουσιάζουν οἱ δύο ἀκολουθίες, τοῦ Βαπτίσματος καὶ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ, μέχρι σήμερα.


Ὁ ἱερὸς Αὐγουστῖνος σημειώνει ὅτι στὶς ἡμέρες του, γονεῖς ἔφερναν τὰ παιδιά τους νὰ τὰ βαπτίσουν ὄχι γιὰ νὰ λάβουν τὰ πνευματικὰ χαρίσματα τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ τοῦ Βαπτίσματος, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἐπωφεληθοῦν ἀπὸ τὶς «ἰαματικὲς ἰδιότητες» ποὺ εἶχε τὸ εὐλογημένο νερὸ καὶ νὰ γίνουν καλὰ ἀπὸ τὶς διάφορες σωματικές τους ἀσθένειες. Σὲ μιά του ἐπιστολή, ὁ ἴδιος πατήρ, ἀναφέρει ὅτι δύο πρόσωπα κατὰ τὴν ὥρα τοῦ Βαπτίσματος ἔγιναν καλὰ ἀπὸ ἀνίατες ἀῤῥώστειες. (Βλέπε καὶ Θρησκευτικὴ καὶ Ἠθικὴ Ἐγκυκλοπαίδεια, τόμος Α´ σελ. 225). 

Ἔτσι παρατηροῦμε ὅτι πολὺ γρήγορα σχηματίσθηκε ἡ πεποίθηση στοὺς πιστοὺς χριστιανοὺς ὅτι τὸ ἁγιασμένο νερὸ τοῦ Βαπτίσματος ἦταν χρήσιμο καὶ γιὰ τοὺς βαπτισμένους πιστοὺς προκειμένου νὰ τὸ ἔχουν σὰν φάρμακο στὰ σπίτια τους, γιὰ μετάληψη καὶ ῥαντισμό.
Γιὰ λόγους πρακτικοὺς καὶ γιὰ νὰ μὴν ἐμποδίζονται οἱ λειτουργοὶ ἱερεῖς στὸ βάπτισμα τῶν πολλῶν κατηχουμένων ἀπὸ τὴν προσέλευση τῶν πιστῶν πρὸς ἄντληση ἁγιασμένου νεροῦ, καθιερώθηκε ἡ τελετὴ τῆς ἀκολουθίας τοῦ Ἁγιασμοῦ νὰ γίνεται δύο φορές. Τὴν παραμονὴ στὴν παννυχίδα καὶ τὴν ἑπομένη ἡμέρα τῆς Ἑορτῆς.
Μετὰ τὴν ἐπικράτηση τοῦ νηπιοβαπτισμοῦ (ΣΤ´ αἰώνας) καὶ τὴν τέλεση τοῦ Βαπτίσματος σὲ ὁποιαδήποτε ἡμέρα τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ χρόνου, ὁ Μεγάλος Ἁγιασμὸς ἐξακολουθεῖ νὰ γίνεται δύο φορὲς μέχρι τὶς ἡμέρες μας, χωρὶς νὰ ὑπάρχει διαφορὰ τοῦ ἑνὸς Ἁγιασμοῦ τῆς παραμονῆς καὶ τοῦ ἄλλου τῆς ἑορτῆς, 5 καὶ 6 Ἰανουαρίου. 
Ἡ ἀκολουθία τοῦ μεγάλου Ἁγιασμοῦ εἶναι μία καὶ ἡ αὐτή, εἴτε τελεῖται τὴν παραμονή, εἴτε τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων.
Ὁ καθηγητὴς Ἰ. Φουντούλης, σημειώνει στὴν ὑπ᾿ ἀριθμ. 208 ἀπάντησή του·

«Καὶ ὅπως ἡ Θεία Λειτουργία εἶναι μία καὶ αὐτὴ εἴτε τελεῖται τὸ Πάσχα, τὰ Χριστούγεννα, τὴν Κυριακή, ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη ἡμέρα τοῦ ἔτους καὶ ὁ κοινωνῶν κοινωνεῖ πάντοτε Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ, ἔτσι καὶ στὴν ἀκολουθία τοῦ μεγάλου Ἁγιασμοῦ μεταβάλλεται διὰ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος τὸ εὐλογούμενο ὕδωρ σὲ Μέγαν Ἁγιασμό, σὲ ὁποιαδήποτε ἀπὸ τὶς δύο ἡμέρες τελεσθεῖ ἡ ἀκολουθία. Ἡ διπλὴ τέλεσις τῆς ἀκολουθίας προῆλθε ἀπὸ καθαρῶς πρακτικοὺς λόγους, γιὰ τὴν ἐξυπηρέτηση τῶν πιστῶν».

Πολλοὶ κατὰ διαστήματα προσπάθησαν νὰ δώσουν διάφορες ἐξηγήσεις καὶ συμβολισμοὺς στὶς δύο ἀκολουθίες καὶ ἴσως ἀπ᾿ αὐτὸ νὰ προῆλθε ἡ σύγχυση ποὺ ἐπικρατεῖ σήμερα καὶ θέλει νὰ ξεχωρίσει τὸν ἕναν Ἁγιασμὸ ἀπὸ τὸν ἄλλο.
Ὁ ἴδιος καθηγητὴς γράφει στὴ συνέχεια τὴν ἀπάντηση·
«...Καὶ ὁ Καμπανίας Θεόφιλος στὸ “Ταμεῖον Ὀρθοδοξίας” προσπαθεῖ νὰ δώσει μία ἑρμηνεία στὴν διπλὴ τέλεσι· αὐτὸς ἐπικαλεῖται πρακτικοὺς λόγους, τὸ “Φώτισμα” δηλαδὴ τῶν “οἴκων, χώρων, μανδρῶν καὶ παντὸς ἐκτὸς καὶ ἐντὸς οἰκήματος ἀνθρώπων καὶ θρεμμάτων”, ποὺ ἐγένετο ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς κατὰ τὴν παραμονὴ “ἐν γὰρ τῇ τῶν Θεοφανίων, ἡμέρᾳ δεσποτικῇ, οὐ πρέπον τοὺς ἱερεῖς περιάγειν καὶ τοὺς ἄλλους ἐνοχλεῖν». Οὔτε κἂν περνᾶ ἡ σκέψις σ᾿ ὅλους τοὺς ἀνωτέρω, ὅτι ὑπάρχει καμία διαφορὰ μεταξὺ τῆς μιᾶς καὶ τῆς ἄλλης ἁγιάσεως τοῦ ὕδατος.»
Ὅσο γιὰ τὴν ἑρμηνεία τοῦ Παϊσίου Γάζης, ποὺ μνημονεύει ὁ ὅσιος Νικόδημος εἰς τὸ “Πηδάλιον”, σὲ ὑποσημείωση στὸν ξε´ κανόνα τῆς Πενθέκτης Συνόδου, ὅτι ὁ τῆς Παραμονῆς “εἶναι εἰς τύπον τοῦ βαπτίσματοςτοῦ Ἰωάννου... διὰ τοῦτο καὶ γίνεται ταπεινὰ” καὶ τῶν Φώτων ὅτι “εἶναι εἰς τύπον τοῦ βαπτίσματος τοῦ Κυρίου... διὰ τούτου καὶ γίνεται μετὰ παῤῥησίας καὶ παραπομπῆς” εἶναι μία εὐσεβὴς ἐξήγηση, χωρὶς ὅμως κανένα ἱστορικὸ ἢ λειτουργικὸ ἔρεισμα. 


Εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ Ἐκκλησία μας ἀπὸ τότε ποὺ καθιέρωσε τὴν τέλεση τοῦ Ἁγιασμοῦ, σὲ ἀνάμνηση τῆς Βαπτίσεως τοῦ Κυρίου μας στὸν Ἰορδάνη ποταμό, συνέστησε κατὰ κάποιο τρόπο, μιὰ ἰδιαίτερη εὐλάβεια στὸ ἁγιασμένο νερό. Ἀκόμη καὶ ἡ προέλευση καὶ σχέση τῆς ἀκολουθίας μὲ τὴν εὐλογία τοῦ ἁγίου Βαπτίσματος τοποθέτησε «ἱεραρχικὰ», κατὰ τάξη θὰ λέγαμε, τὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ ὕστερα ἀπὸ τὴ Θεία Κοινωνία. Στὸν Κώδικα 978 τοῦ Σινᾶ ἀναφέρεται «δεύτερον τῆς Ἁγίας Κοινωνίας» καὶ σημειώνεται ἀκόμη ὅτι δινόταν σὰν βοηθητικὸ μέσο σ᾿ αὐτοὺς ποὺ εἶχαν κάποιο ἐμπόδιο καὶ δὲν μποροῦσαν νὰ ἔχουν συμμετοχὴ στὸ Μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας.

Ἡ ὑπέρμετρη αὐτὴ εὐλάβεια στὸ Μεγάλο Ἁγιασμὸ εἶχε σὰν ἀποτέλεσμα νὰ δημιουργηθοῦν πολλὲς ὑπερβολὲς ποὺ δυστυχῶς ἔφθασαν μέχρι τὶς ἡμέρες μας. Καὶ εἶναι φανερὸ ὅτι πολλὲς ἀπ᾿ αὐτὲς δὲν ἀνταποκρίνονται, ὅπως φαίνεται, στὰ πράγματα.
Ἡ ἴδια Ἀκολουθία, ὅπως σημειώσαμε, κάνει λόγο γιὰ διαρκὴ χρήση τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ καὶ συνιστᾶ νὰ τὸ ἔχουμε πρὸς «πᾶσαν ὠφέλειαν ἐπιτήδειον» ("Ἐφημέριος" ἔτους 1969, σελ. 59 κ.ἑ.).
Χρειάζεται πολλὴ προσοχὴ ἀπὸ τοὺς πνευματικοὺς Πατέρες ἡ σύσταση ποὺ κάνουν σὲ μερικοὺς· «Νὰ κοινωνήσεις μὲ Μεγάλο Ἁγιασμὸ», χωρὶς προηγουμένως νὰ ἐξηγήσουν μὲ λεπτομέρεια τὴ σωστὴ χρήση καὶ τὰ ἀποτελέσματα τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ. Τίποτε δὲν μπορεῖ νὰ ἀντικαταστήσει τὴ Θεία Κοινωνία, ποὺ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός μας, μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει μὲ κάθε θυσία καὶ κατάλληλη προετοιμασία νὰ προσερχόμεθα γιὰ νὰ ἑνωθοῦμε μαζί Του.
Οὔτε εἶναι σωστὴ ἡ σύσταση νὰ ζητοῦν οἱ πιστοὶ νὰ λάβουν Μεγάλο Ἁγιασμὸ τὴν ὥρα ποὺ ὁ Λειτουργὸς ἱερεὺς μεταδίδει ἀπὸ τὴν ὡραία Πύλη τὴ Θεία Μετάληψη καὶ ἰδιαίτερα στὶς «μεγάλες μέρες» ποὺ ἡ προσέλευση στὴ Θεία Κοινωνία γίνεται σχεδὸν ἀπὸ τὸ σύνολο τῶν πιστῶν ἐνοριτῶν. 
Μερικοὶ μιλοῦν γιὰ ἐπιστροφὴ τοῦ ἁγιάσματος στὸ Ναό, ἂν δὲν χρησιμοποιηθεῖ τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανίων. Αὐτὸ εἶναι παράδοξο, κι ὅταν λέγεται ἀκόμη καὶ ἀπὸ μορφωμένους ἱερεῖς, ποὺ ὑποτίθεται ὅτι ἔχουν μελετήσει τὸ θέμα καὶ χειρίζονται μὲ ὑπευθυνότητα τὰ ἁγιαστικὰ μέσα τῆς Ἐκκλησίας μας. Μὲ τὸν τρόπο αὐτὸ «ἀντιστρατεύεται» ἡ πραγματικότητα καὶ ὁ σκοπὸς τοῦ Ἁγιασμοῦ μὲ ἀποτέλεσμα πολλοὶ πιστοὶ νὰ στεροῦνται ἀπὸ τὶς πολλὲς καὶ χρήσιμες ἰδιότητες τοῦ ἁγιασμένου νεροῦ, ποὺ ὠφελεῖ μὲ πολλοὺς τρόπους τὴν πνευματική μας ζωὴ καὶ μᾶς βοηθάει νὰ πολεμήσουμε τὶς διαβολικὲς ἐνέργειες.
Ὅπως ἀναφέραμε, ὁ Ἁγιασμὸς ποὺ γίνεται τὴν παραμονὴ καὶ αὐτὸς ποὺ γίνεται τὴν ἡμέρα τῶν Θεοφανίων, εἶναι ὁ ἴδιος καὶ μποροῦμε νὰ τὸν πάρουμε καὶ νὰ πιοῦμε νηστικοὶ κατὰ τὴ συνήθεια ποὺ ἐπεκράτησε χωρὶς καμιὰ ἰδιαίτερη νηστεία νωρίτερα.
Ἡ νηστεία ποὺ κάνουμε τὴν παραμονὴ τῆς Ἑορτῆς, δὲν ἔχει καμιὰ σχέση μὲ τὴ μετάληψη τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ. Ἡ νηστεία τῆς παραμονῆς εἶναι «κατάλοιπο» τῆς προπαρασκευαστικῆς νηστείας περισσοτέρων ἡμερῶν ποὺ γινόταν γιὰ τὸν ἑορτασμὸ τῶν τριῶν μεγάλων ἑορτῶν ποὺ ἡ Ἐκκλησία μας εἶχε τὴν 6η Ἰανουαρίου· Γέννηση, Περιτομὴ καὶ Βάπτιση τοῦ Κυρίου. Ὅταν ἡ Γέννηση μεταφέρθηκε νὰ ἑορτάζεται στὶς 25 Δεκεμβρίου ἡ προπαρασκευαστικὴ νηστεία ἔγινε 40 ἡμέρες πρὶν ἀπὸ τὰ Χριστούγεννα καὶ γιὰ τὰ Θεοφάνια λόγῳ τοῦ δωδεκαημέρου ἔμεινε μόνο μιὰ ἡμέρα νηστείας, ἡ παραμονὴ 5 Ἰανουαρίου. 
Πολλοὶ ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους κώδικες κάνουν λόγο γιὰ μετάληψη τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ πρὸ τοῦ ἀντιδώρου.
Ἡ σύγχρονη πράξη τῶν Μονῶν τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ποὺ κρατοῦν μὲ πολλὴ προσοχὴ τὶς παραδόσεις, ἔχει τὴν ἑξῆς σειρά· Θεία Κοινωνία, Ἀντίδωρον, Ἁγιασμός, κόλλυβο. Ἀκόμη καὶ γιὰ λόγους πρακτικοὺς σήμερα συνιστᾶται πρῶτα νὰ παίρνουμε τὸ ἀντίδωρο ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Λειτουργοῦ ἱερέα καὶ στὴ συνέχεια νὰ μεταβαίνουμε στὸν τόπο ποὺ ὑπάρχει τὸ ἁγίασμα γιὰ νὰ μεταλάβουμε ἀπ᾿ αὐτὸ καὶ νὰ πάρουμε καὶ γιὰ τὸ σπίτι μας.
Ὁ Ἁγιασμός, ποὺ καθιερώθηκε νὰ γίνεται τὴν παραμονὴ καὶ τὴν ἡμέρα τῆς ἑορτῆς τῶν Θεοφανίων, ὀνομάσθηκε Μεγάλος Ἁγιασμὸς σὲ σύγκριση μὲ τὸν ἄλλο Ἁγιασμὸ ποὺ γίνεται σὲ ὁποιαδήποτε ἡμέρα τοῦ χρόνου καὶ λέγεται Μικρὸς Ἁγιασμός.
Ἡ Ἐκκλησία πολὺ νωρὶς βρέθηκε στὴν ἀνάγκη νὰ δημιουργήσει ἑορτές, ἀκολουθίες καὶ ἄλλες παρόμοιες ἐκδηλώσεις, γιὰ νὰ μπορέσει νὰ «ξεκόψει» κατὰ κάποιο τρόπο τὰ εἰδωλολατρικὰ ἔθιμα ἀπὸ τὴ ζωὴ τῶν πιστῶν της.  




Ἔτσι συνέβη καὶ μὲ τὴ δημιουργία καὶ καθιέρωση τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ, γιὰ τὸν ὁποῖο τίποτα δὲν γνωρίζουμε, γιὰ τὸ πότε ἀκριβῶς «εἰσῆλθε» στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. Ὁ Βαλσαμών, ποὺ σχολιάζει τὸν ΞΕ´ Κανόνα τῆς ἐν Τρούλῳ Οἰκουμενικῆς Συνόδου ἀναφέρει τὰ ἑξῆς· «Ἡ τῆς νουμηνίας (ἀρχὴ τοῦ σεληνιακοῦ μηνὸς) ἑορτή, πρὸ ἀμνημονεύτων χρόνων, ἐσχόλασε καὶ ἀντὶ ταύτης, Θεοῦ χάριτι, ἱλαστήριοι εὐχαὶ πρὸς Θεὸν καὶ ἁγιασμοὶ ἐπ᾿ Ἐκκλησίας παρὰ τοῦ πιστοῦ λαοῦ γίνονται καθ᾿ ἑκάστην ἀρχιμηνίαν καὶ ὕδασιν εὐλογία, οὐκ ἀντιλογίας, χριόμεθα».

Ὁ Κ. Καλλίνικος στὸ βιβλίο του «Ὁ Χριστιανικὸς Ναὸς καὶ τὰ τελούμενα ἐν αὐτῷ» (Ἔκδοσις Β´, 1958, σελ. 581) γράφει σχετικῶς· «Οἱ μηνιαῖοι ἁγιασμοὶ δὲν εἶναι μὲν σύγχρονοι τῶν Χρυσοστόμου, Ἐπιφανίου, Θεοδωρήτου ἢ καὶ Σωφρονίου, πλὴν δὲν εἶναι καὶ μεταγενέστεροι τοῦ 8ου αἰῶνος, ἐμπεδοθέντες ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ καὶ ὡς ἀντίμετρον καὶ ἀντισήκωμα εἰδωλολατρικῶν θαλασσίων ῥαντισμῶν καὶ ἁγνισμῶν, καθ᾿ ὧν ὤφειλεν ὁ Χριστιανισμὸς διὰ τοῦ αὐτοῦ ὅπλου νὰ ἀντεπεξέλθῃ». 

Ο ΙΟΡΔΑΝΗΣ ΠΟΤΑΜΟΣ ΤΟ ΑΚΡΙΒΕΣ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΒΑΠΤΙΣΕΩΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ


Στὸ σημεῖο αὐτὸ θεωρεῖται σκόπιμο ν᾿ ἀναφερθεῖ ὅτι ὑπάρχει μαρτυρία κατὰ τὴν ὁποίαν Μικρὸς Ἁγιασμὸς γινόταν καὶ στὸ Παλάτι τῆς Κωνσταντινουπόλεως παρουσίᾳ τῶν Βασιλέων καὶ γινόταν στὴν ἀρχὴ κάθε μῆνα ἐκτὸς τοῦ Ἰανουαρίου καὶ Σεπτεμβρίου, ἐπειδὴ ἀκολουθοῦσαν οἱ γιορτὲς τῶν Θεοφανίων καὶ τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ.


ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΟΝ ΒΟΣΠΟΡΟ



Ἔτσι ἐξηγεῖται καὶ ἡ μνημόνευση ποὺ ὑπάρχει στὴν εὐχὴ γιὰ τοὺς πιστοὺς βασιλεῖς καὶ ἀκόμη τὸ τροπάριο «Σῶσον Κύριε τὸν λαόν Σου... νίκας τοῖς βασιλεύσιν κατὰ βαρβάρων δωρούμενος» καὶ ψάλλεται ὅταν «καταδύεται» στὸ νερὸ ὁ Τίμιος Σταυρὸς (Θρησκ. Ἐγκυκλ. τόμος Α´, σελ. 142 κ.ἑ.).

Ἡ Ἀκολουθία τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ δὲν ἔχει καμία σχέση μὲ τὸ βάπτισμα τοῦ Κυρίου, ὅπως εἶναι ἡ Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου Βαπτίσματος, οὔτε γίνεται σὲ ἀνάμνηση ἐκείνου, ὅπως εἶναι ἠ ἀκολουθία τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ. Ἔχει ἕναν ξεχωριστὸ χαρακτῆρα καὶ διαφορετικὸ σκοπό.


ΜΕΓΑΣ ΑΓΙΑΣΜΟΣ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΝΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ ΕΙΡΗΝΑΙΟ
Καθαγιάζεται τὸ νερὸ γιὰ νὰ χρησιμοποιηθεῖ ἀπὸ τοὺς πιστοὺς γιὰ τὸν ἁγιασμὸ καὶ τὴν ψυχικὴ καὶ σωματικὴ θεραπεία καὶ γιὰ εὐλογία «τῶν οἴκων καὶ τῶν ἔργων τῶν χειρῶν των», ὅπως χαρακτηριστικὰ διατυπώνεται στὶς αἰτήσεις τῶν εἰρηνικῶν καὶ στὶς εὐχὲς τῆς ὅλης ἀκολουθίας τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ (Ἀπαντήσεις εἰς λειτουργικὰς ἀπορίας, Ἰ. Φουντούλη, σελ. 74).
Εὔκολα τώρα μποροῦμε νὰ παρατηρήσουμε ὅτι διαφορὰ στὴν οὐσία μεταξὺ τοῦ Μεγάλου καὶ τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ δὲν ὑπάρχει. Διαφέρουν μόνο στὸ χρόνο ποὺ καθιερώθηκε στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, στὴν Ἀκολουθία καὶ στὶς μέρες ποὺ γίνονται. Ὁ μεγάλος ἁγιασμὸς γίνεται στὶς ἑορτέςτῶν Θεοφανείων καὶ ὁ μικρὸς κάθε πρωτομηνιὰ καὶ ὁπότε ἡ ἀνάγκη τῶν πιστῶν τὸ ζητήσει.

ΝΕΟΙ ΤΗΣ ΕΝΟΡΙΑΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΙΟΡΔΑΜΗ ΠΟΤΑΜΟ


Η ΧΡΙΣΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΗ ΚΑΠΠΑΔΟΚΙΑ
«Μικρός, καθὼς νεώτερός του κατὰ τὴν ἡλικίαν καὶ βραχύτερός του κατὰ τὴν ἔκτασιν. Μικρὸς διότι ὅ,τι ἐκεῖνος ἐπαγγέλλεται ἐν μεγάλῳ βαθμῷ ἅπαξ τοῦ Ἔτους, τοῦτο οὗτος ἔρχεται νὰ ἐκζητήσῃ παρὰ Θεοῦ εἰς βαθμὸν μικρότερον ἐν οἱᾳδήτινι ἡμέρα καὶ ὥρα τοῦ ἐνιαυτοῦ...» (Κ. Καλλίνικος, σελ. 580).
Καὶ θὰ τελειώσω τὴ μικρὴ αὐτὴ μελέτη, περὶ τοῦ Μεγάλου Ἁγιασμοῦ καὶ τὴ χρήση του, μὲ τὰ σχετικὰ ποὺ γράφει ὁ ἀρχιμανδρίτης-ἱεροκήρυξ Χριστόφορος Καλύβας, στὸ βιβλίο του «Ἀδελφικὰ γράμματα» (ἐκδ. 1962, σελ. 257)· 







«Ὁ Ἁγιασμὸς εἶναι Ἁγιασμός, εἴτε δίδεται τὴν παραμονὴ τῶν Φώτων, εἴτε τὴν ἴδια ἡμέρα εἴτε γίνεται στὸ σπίτι. Δὲν ἔχει διαφορὰ ὁ ἁγιασμὸς ὁ Μικρὸς ἀπὸ τὸν Μεγάλο. Λέγεται Μικρὸς ἢ Μεγάλος, ἐπειδὴ οἱ εὐχὲς εἶναι μικρότερες ἢ μεγαλύτερες, ἐπειδὴ παρατείνεται περισσότερο ἢ λιγότερο ἡ σχετικὴ ἀκολουθία. Θεαματικὰ εἶναι αὐτά. Δὲ σημαίνουν οὐσία προκειμένου περὶ τοῦ ἁγιασμοῦ τοῦ καθαροῦ νεροῦ ποὺ βρίσκεται στὴ λεκάνη. Μὴν κρατοῦμε τὸ λαό μας στὸ σκοτάδι, στὴν πλάνη. Τὸ ἁγιασμένο νεράκι τοῦ Μικροῦ Ἁγιασμοῦ διατηρεῖται χρόνια, ὅπως καὶ τὸ νεράκι τοῦ Μεγάλου λεγομένου Ἁγιασμοῦ». 

ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΡΩΣΙΑ



Συμπέρασμα· Μποροῦμε στὸ σπίτι μας νὰ ἔχουμε Ἁγιασμό, ἀρκεῖ νὰ μὴν τὸν ξεχνοῦμε στὸ εἰκονοστάσι, ἀλλὰ νὰ τὸν χρησιμοποιοῦμε κάθε φορὰ ποὺ παρουσιάζεται ἀνάγκη.  















Δευτέρα 30 Δεκεμβρίου 2013

ΑΠΟΠΕΙΡΑ ΕΜΠΡΗΣΜΟΥ ΤΟΥ Ι.ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΚΟΣΜΑ ΑΙΤΩΛΟΥ Ν.ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑΣ




 Απόπειρα εμπρησμού του Ιερού Ναού Αγίου Κοσμά του Αιτωλού Ν. Φιλαδελφείας σημειώθηκε σήμερα στις 3,30 τα ξημερώματα όταν άγνωστοι πέταξαν εύφλεκτο υλικό στην βόρεια είσοδο του Ναού . Η φωτιά εντοπίσθηκε αμέσως από το σύστημα συναγερμού του Ναού και η κατάσβεσή της  ήταν άμεση χάρη στην έγκαιρη επέμβαση της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας. Από την πυρκαγιά προκλήθηκαν μικρές υλικές ζημιές .Αξίζει να αναφερθεί ότι ο χώρος πέριξ του Ιερού Ναού είναι έρημος και αφύλακτος αποτελεί δε τόπο συγκεντρώσεως υπόπτων ατόμων κατά τις νυκτερινές ώρες και παρά τις συνεχείς παρακλητικές αναφορές των υπευθύνων του Ναού προς την Δημοτική  Αρχή της Ν.Φιλαδέλφειας για την περίφραξη και τον επαρκή φωτισμό του δεν υπάρχει καμία ανταπόκριση.  


 



ΘΑΥΜΑ!!!
Ναι, απο θαύμα σώθηκε ο Ιερός Ναός του Αγίου Κοσμα και του Αγίου Βασιλειου, εδω στην Νεα Φιλαδελφεια, απο το να γινει στάχτη! Δεν ειναι υπερβολη! Ειναι κυριολεκτικά ετσι!
Άγνωστοι στις 2 και 30 το πρωι σημερα προσπάθησαν να διαρρήξουν τον Ιερό Ναό, απο την πορτα στο πλάι δεξιά! Οπως φαίνεται χρησιμοποίησαν και λοστούς για να ανοίξουν την πορτα! 
Βλέποντας οτι δεν τα καταφέρνουν εφταξαν βόμβα μολότοφ, έσπασαν το τζαμι της πόρτας και την πέταξαν, σημαδευοντας το εσωτερικό του Ναού! Ευτυχώς η...βόμβα έφθασε μέχρι την σιδερένια πορτα...
Το πετρέλαιο και η φωτιά απο το κάτω μερος της πόρτας πέρασε μέσα, με αποτέλεσμα να..."πιάσουν" φωτιά, τα χάλια που ηταν εκει κοντα!!!
Ευτυχώς και παρα το οτι το πετρέλαιο ειχε παει στο μεγαλύτερο μερος στα χαλιά, η φωτιά δεν μεταδόθηκε!
"Σταμάτησε απο θαύμα!..", μου ειπε πριν λίγα λεπτα ο προϊστάμενος του Ιερού Ναού, ο Αρχιμανδρίτης π. Τιμόθεος Ηλιακης. Και εδω που τα λέμε εχει απόλυτα δίκιο...
Θα πρέπει ακομα να πω, οτι έφθασε εγκαίρως-γρήγορα στην εκκλησία και έσβησε αμεσως την φωτιά!
Τωρα!
"Εαν. Λεω εαν ειχε καεί ένα Τεμενος τι θα γινόταν;", αναρωτήθηκε πολυ σωστα ο π. Τιμόθεος Ηλιάκης...
Ειναι βέβαιον οτι όλη την ημέρα, ολοι οι υπουργοι και οι συναδελφοι μου δημοσιογράφοι,θα ασχολούνταν ΜΟΝΟ ΜΕ ΑΥΤΟ!!!!
Το γιατι, ολοι μπορούμε να το καταλάβουμε...
Πάντως οι διαρρήξεις και οι εμπρησμοί σε εκκλησίες σε όλη την Ελλάδα εχουν γινει θεμα της καθημερινοτητας, δυστυχως!!!
Απο θαύμα σώθηκε ο Ιερός Ναός του Αγίου Κοσμα, εδω στην γειτονιά μου, στη Νεα Φιλαδελφεια ...
Ερώτημα μεγάλο, η "σιωπή" της Δημάρχου της κ. Γαϊτανά και ολόκληρου του δημοτικού συμβουλίου!!!
Ντροπη ρεεε! ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΟΝΗΣ 

Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 2013

ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΒΗΘΛΕΕΜ

             


               ΤΟ ΑΣΤΕΡΙ ΤΟΥ ΝΑΟΥ ΤΗΣ ΓΕΝΝΗΣΕΩΣ ΣΤΗΝ ΒΗΘΛΕΕΜ 





H  Γέννηση του Χριστού καθορίστηκε να εορτάζεται στις 25 Δεκεμβρίου κατά τη διάρκεια του 4ου αιώνα αντί της 6ης Ιανουαρίου μαζί με την εορτή της Βαπτίσεως του Κυρίου, που εορταζόταν αρχικά. Αυτό έγινε δεκτό αρχικά πρώτα στα έθιμα της εκκλησίας της Ρώμης και μετά στην εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. Παρά την αρχική αντίδραση, στους αιώνες που ακολούθησαν όλες οι χριστιανικές κοινότητες με εξαίρεση την εκκλησία της Αρμενίας, υιοθέτησαν την ημερομηνία της 25ης Δεκεμβρίου. 
Η εκκλησία της Παλαιστίνης έμεινε πιστή στην ημερομηνία της 6ης Ιανουαρίου μέχρι την εποχή του Ιουστινιανού (527-565) 


                            Το σπήλαιο της Βηθλεέμ
Την ημέρα της Γεννήσεως του Χριστού, όπως μας πληροφορεί η προσκυνήτρια Αιθερία (τέλος 4ου αιώνα) μέσα στο ναό της Βηθλεέμ μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει μια ωραιότατη τελετή, που ήταν ιδιαίτερα εντυπωσιακή, λόγω του μεγάλου αριθμού των συμμετεχόντων αλλά και της εξαιρετικής διακόσμησης του ναού με πολύχρωμα παραπετάσματα, πολύτιμα λειτουργικά αντικείμενα και πλήθος κεριών. Ήδη από το 2ο αιώνα, όπως μνημονεύει ο μάρτυρας Ιουστίνος, το σπήλαιο της Γεννήσεως αποτελούσε τον πιο φημισμένο Άγιο Τόπο. Ακριβώς πάνω από το σπήλαιο ο Μέγας Κωνσταντίνος οικοδόμησε οκταγωνικό ναό που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της ανταρσίας των Σαμαρειτών(529), ανακατασκευάστηκε από τον Ιουστινιανό, μόνο που ο νέος ναός ήταν βασιλική μεγάλη, με πλούσια  ψηφιδωτή διακόσμηση. Από το κλιμακοστάσιο στα βόρεια του ναού μπορούσε κανείς να εισέλθει στο σπήλαιο, οι χώροι του οποίου μετασκευάστηκαν πολλές φορές μέσα στο πέρασμα του χρόνου. Το υπέδαφος της βασιλικής, όπως και σήμερα, αποτελούνταν από ένα πολύπλοκο σύνολο χώρων, σε κάθε μέρος από τους οποίους η φαντασία των ευσεβών επισκεπτών τοποθετούσε κάποιο από τα γεγονότα της Γέννησης. Ο ακριβής τόπος όπου έγινε ο τοκετός της Θεοτόκου, θεωρήθηκε ότι βρισκόταν στη βόρεια πλευρά του σπηλαίου μέσα σε μια κόγχη όπου αργότερα χτίστηκε ένα θυσιαστήριο και πάνω του τοποθετήθηκε εικόνα με το άστρο της Βηθλεέμ. Λίγο πιο κάτω αναγνωρίστηκε η θέση της φάτνης του Ιησού. Αυτή αποτελούσε το κύριο λείψανο του ναού: ήταν μια λάρνακα από άργιλο, τοποθετημένη πάνω στο βράχο και έφερνε μαρμάρινη επένδυση. Ήδη στα χρόνια του Αγίου Ιερωνύμου (4ος αιώνας) είχε αντικατασταθεί από ένα πιο πολύτιμο κιβωτίδιο με ασημένια και χρυσή επένδυση. Σύμφωνα με την παράδοση η αρχική φάτνη είχε μεταφερθεί  στον ναό της Santa Maria Μaggiore της Ρώμης, αλλά οι επισκέπτες εξακολουθούσαν να πιστεύουν ότι το λείψανο της φάτνης βρισκόταν μέσα στη μαρμάρινη επένδυση.   
 Ο Ιωάννης Φωκάς στα μέσα του 12ου αιώνα περιγράφει τη φάτνη ως ένα ορθογώνιο κιβώτιο, μέρος του οποίου μπορούσε κανείς να δει μέσα από μικρή τρύπα. Δημιουργήθηκαν και άλλες παραδόσεις πού ήταν γνωστές ακόμα και σε ισλαμικούς πληθυσμούς της περιοχής, που τιμούσαν το γεγονός της Γέννησης, γνωστό από τη διήγηση του Κορανίου.





                     Το φρέαρ του άστρου

 Κάτω από το Ιερό Βήμα της βασιλικής στα βόρεια του σπηλαίου της Γέννησης, υπήρχε μια στέρνα που ονομαζόταν το "φρέαρ του άστρου" . Μέσα σε εκείνο το νερό, από όπου σύμφωνα με την παράδοση είχε πάρει η Παναγιά για να πιεί, συνέβαινε ένα εξαιρετικό θαύμα: κάθε ευσεβής άνθρωπος, όταν κοίταζε προς τα κάτω, μπορούσε να δει το άστρο να περνάει από τη μια μεριά στην άλλη. Το οκταγωνικό πηγάδι που διατηρείται σήμερα στη νότιο πλευρά του ναού θεωρείται ότι αποτελεί την απόληξη του θαυματουργού εκείνου πηγαδιού.Στα πρώτα χρόνια υπήρχαν πολλά  προσκυνήματα συνδεμένα με τη Γέννηση σε όλη τη Βηθλεέμ, όπως "ο κάμπος των ποιμένων" δηλαδή ο τόπος όπου του αναγγέλθηκε το χαρμόσυνο γεγονός. 
Το "φρεάρ της Παναγίας" και το "σπήλαιο των Μάγων" εκεί όπου οι τρεις Μάγοι σταμάτησαν κατά την επιστροφή τους.  
Στα μεταγενέστερα όμως χρόνια το προσκύνημα της Γεννήσεως συνδέθηκε αποκλειστικά με την ομώνυμη βασιλική.Τον 6ο αιώνα ο μοναχός Adammanus από την Ιρλανδία έγραφε: " Πέρα από τον τοίχο" ( δεν είναι σαφές αν εννοεί έξω από το ναό ή τα τείχη της πόλης) βρέθηκε ένα λίθος που θεωρούνταν ιερός γιατί πάνω σε αυτό η μαία Σαλώμη είχε ρίξει το νερό από το λουτρό του βρέφους. Από κει άρχισε να αναβλύζει μια πηγή καθαρή και διάφανη. Πέντε αιώνες αργότερα ένα ανώνυμο  βυζαντινό κείμενο πιστοποιούσε ότι η μαία Σαλώμη δεν έχυσε το νερό αλλά το απέκρυψε στη δεξιά πλευρά του σπηλαίου, δηλαδή στο νοτιο μέρος κι από κει άρχισε να αναβλύζει ένα υπέροχο και θαυματουργό μύρο το οποίο η Μαρία Μαγδαληνή το χρησιμοποιούσε για να αλείψει τον Κύριο. Εκείνο το νερό, όπως πιστεύεται, προερχόταν  από τη στέρνα που βρίσκεται μέχρι και σήμερα στη ΒΔ πλευρά του ναού. Στην περίοδο των Σταυροφορικής κυριαρχίας το υπέδαφος του ναού της Γεννήσεως φιλοξενούσε και τον τάφο των Αγίων Αθώων Παίδων που αποτελούσαν τα σημαντικότερα λείψανα αγίων στη Βηθλεέμ και είχαν εντοπιστεί έξω από την πόλη. Πιο περίεργη, ήταν η λατρεία, επίσης μέσα στο σπήλαιο, ενός τραπεζιού, πάνω στο οποίο, σύμφωνα με τις πηγές του 12ου αιώνα, η Παναγιά είχε γευματίσει με τους Μάγους.Οι προσκυνητές που κατέβαιναν στο σπήλαιο για να προσκυνήσουν, προσπαθούσαν να πάρουν μαζί τους κάποιο λίθινο κομμάτι του ή λίγη σκόνη για να τα χρησιμοποιήσουν σαν φυλαχτό, επίσης συνήθιζαν να πίνουν θαυματουργό νερό από το πηγάδι Άστρου.
Ένα άλλο σπήλαιο κοντά στο ναό, γνωστό ως σήμερα ως "σπήλαιο του γάλακτος" οφείλει την ονομασία του στο κατάλευκο ως γάλα χρώμα, όπως σημειώνει ο βυζαντινός ποιητής Περδίκης από την Έφεσο. Σύμφωνα με την παράδοση το σπήλαιο έγινε άσπρο, όταν έπεσε εκεί μια σταγόνα από το γάλα της Παναγιάς και, όπως πίστευαν, η λάσπη του ήταν θαυματουργή για τις μητέρες που δεν μπορούσαν να θηλάσουν.  Για το λόγο αυτό το επισκέπτονταν και οι γυναίκες της μουσουλμανικής κοινότητας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Βηθλεέμ θεωρούνταν ιερή και από τους μουσουλμάνους. Άραβες συγγραφείς  του 10ου αιώνα, όπως ο Άλ- Ισταχρή,  πιστοποιούν ότι η πόλη φιλοξενούσε το λείψανο της χουρμαδιάς, η οποία σύμφωνα με το Κοράνι ( κεφάλαιο ΙΘ΄) είχε θρέψει με τους καρπούς της την Παναγιά. 



Στην εποχή του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η μητέρα του, η Αγία Ελένη, το 327 μ.Χ. έχτισε μεγαλοπρεπή Ναό. Έχει σχήμα σταυρού και είναι ένα από τα σπουδαιότερα σωζόμενα μνημεία Βυζαντινής Αρχιτεκτονικής. 



Κάτω ακριβώς από το Καθολικό του ναού βρίσκεται το Άγιο Σπήλαιο, διαστάσεων 12Χ4 και ύψους τριών μέτρων, στο οποίο μπαίνει κανείς αφού κατέβει τα 13 σκαλοπάτια που έχει.Το Άγιο Σπήλαιο φωτίζεται μόνο από καντήλια.
Στο σημείο που γεννήθηκε το Θείο Βρέφος υπάρχει ένα μεγάλο αστέρι από ασήμι και μάρμαρο, στο δάπεδο που γράφει με Λατινικούς χαρακτήρες 
" ΕΝΤΑΥΘΑ ΕΚ ΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ ΕΓΕΝΝΗΘΗ Ο ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ".



Πάνω από το σημείο αυτό είναι η Αγία Τράπεζα των Ορθοδόξων. Σε άλλο σημείο του Σπηλαίου βρίσκεται η Αγία Φάτνη, που ανήκει στους Λατίνους. 




Εκεί, κάθε χρόνο στις 25 Δεκεμβρίου γίνεται με συγκινητική μεγαλοπρέπεια ο γιορτασμός της γέννησης του Ιησού, με παρουσία επισήμων, του Πατριάρχη και πολλών πιστών.Σύμφωνα με την παράδοση οι Πέρσες κατακτητές το 614, σεβάστηκαν το Ναό της Γεννήσεως και δεν τον κατέστρεψαν, αναγνωρίζοντας τους 3 Πέρσες Μάγους, στο ψηφιδωτό που βρισκόταν στον δυτικό τοίχο του Νάρθηκα, με την παράσταση της Γεννήσεως του Χριστού και της Προσκυνήσεως από των Μάγων. 





Το Άγιο Σπήλαιο είναι σκαλισμένο στο φυσικό βράχο και είναι ο αυθεντικός τόπος της Γέννησης.
Ευτυχώς για εμάς τους Ορθόδοξους Χριστιανούς, το 1757 με διάταγμα του σουλτάνου Οσμάν του τρίτου, το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων ανακτά πλήρως την δικαιοδοσία του Ναού και του Σπηλαίου.


Ο τόπος που γεννήθηκε ο Ιησούς ανήκει στους Έλληνες Ορθόδοξους. Ένα ασημένιο δεκατετράκτινο αστέρι που συμβολίζει το φωτεινό άστρο της γέννησης του Χριστού υποδεικνύει τη θέση που ενσαρκώθηκε ο Θείος λόγος. Απέναντι από τον τόπο της Γέννησης είναι η Αγία Φάτνη και σύμφωνα με την παράδοση , η αγία Ελένη βρήκε την αυθεντική πήλινη φάτνη την οποία αντικατέστησε με μια ασημένια .Αυτή η φάτνη μεταφέρθηκε στη βασιλική της Σάντα Μαρία Μαντζόρε στη Ρώμη και σωζόταν ως το 12ο αιώνα.Πλάι στη φάτνη βρίσκεται το προσκύνημα των μάγων και βορειοδυτικά του σπηλαίου υπάρχει μια δεξαμενή από όπου η Παρθένος άντλησε απ αυτήν νερό για να πλύνει το Θείου Βρέφος.


















Ο Άγιος Νεκτάριος και η χειροθεσία Υποδιακονισσών.

  Ο Άγιος Νεκτάριος και η χειροθεσία Γυναικών Υποδιακονισσών. Στο Μοναστήρι της Αγίας Τριάδος, που είχε ιδρύσει ο Άγιος στην Αίγινα  είχε ο ...