ΞΕΧΩΡΙΣΤΑ ΕΘΙΜΑ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

 

Υπάρχουν ορισμένες περιοχές στην Ελλάδα που δίνουν μια άλλη διάσταση στον εορτασμό της 25ης Μαρτίου και δεν περιορίζονται σε θείες λειτουργίες, καταθέσεις στεφάνων και παρελάσεις, αλλά διοργανώνουν ξεχωριστές εκδηλώσεις που έχουν τις "ρίζες" τους σε βάθος χρόνου.

Στο Ελατοχώρι του νομού Πιερίας, την παραμονή του Ευαγγελισμού, ομάδες μικρών παιδιών και νεαρών ατόμων, έχοντας κρεμασμένα στο λαιμό κουδούνια από τα κοπάδια των προβάτων και κρατώντας στα χέρια φωτιές, γυρίζουν στους δρόμους του χωριού.

Σε κάθε σπίτι χτυπούν δυνατά τα κουδούνια, κάνοντας εκκωφαντικό θόρυβο και φωνάζοντας δυνατά να "φύγουν τα φίδια, να φύγουν οι σαύρες, έρχεται ο Ευαγγελισμός με το σπαθί στο χέρι", ενώ στη συνέχεια συγκεντρώνονται στην πλατεία του χωριού και στήνουν μεγάλο γλέντι με κρασί και εδέσματα.

«Το έθιμο κρατάει από την εποχή της τουρκοκρατίας έως και σήμερα. Τα παιδιά γυρνούν σε όλο το χωριό, ενώ οι μεγαλύτεροι μαζεύουμε κέδρα στην πλατεία του χωριού. Εκεί ανάβουμε μεγάλες φωτιές και πηδάμε πάνω από τις φλόγες, ενώ καλωσορίζουμε την άνοιξη με χορούς και παραδοσιακά τραγούδια" δήλωσε ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Ελατοχωρίου Νικόλαος Γκλάρας.

Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε περιοχές της Ηπείρου, την παραμονή του Ευαγγελισμού. Τα παιδιά ξεχύνονται στα χωράφια, χτυπώντας κατσαρόλες και ό,τι άλλο μαγειρικό σκεύος έχουν. Με το θόρυβο που κάνουν πιστεύουν πως διώχνουν τα φίδια, που εκείνη την ημέρα ξυπνούν από τη χειμερία τους νάρκη.



Αντίθετα, στη Σκιάθο, το νησί των Σποράδων, τα τελευταία χρόνια αναβιώνουν την 25η Μαρτίου τα έθιμα "εωθινό" και "λαμπαδηφορία". Το εωθινό σημαίνει το εορταστικό ξύπνημα του νησιού, ανήμερα της γιορτής, στις 5 η ώρα το πρωί. Σε αυτή την εκδήλωση γιορτάζεται η Απελευθέρωση του Γένους.

Η λαμπαδηφορία γίνεται στις 8:30 το βράδυ, όπου μαθητές και ενήλικες ξεχύνονται στους δρόμους με λαμπάδες και κεριά. Πρόκειται για ένα έθιμο που πηγάζει από τα χρόνια της τουρκοκρατίας και συνδυάζει την ανάσταση του Χριστού με την ανάσταση του Γένους, παραλληλίζοντας το Άγιο Φως με το φως της ελευθερίας.

Η ιστορία του μπακαλιάρου 

Ως έθιμο για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου καθιερώθηκε και ο μπακαλιάρος με σκορδαλιά. Κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, η Εκκλησία επέτρεπε στους πιστούς να φάνε ψάρι μόνο δύο φορές, του Ευαγγελισμού και την Κυριακή των Βαΐων.



Η ιστορία του μπακαλιάρου ξεκινάει με την εποχή των Βίκινγκς, όπου πρωτοεμφανίστηκε σαν εμπορικό προϊόν περί το 800 μ.Χ. Μάλιστα, λέγεται ότι κυνηγώντας βακαλάους, οι Βίκινγκς ανακάλυψαν κατά λάθος το "νέο κόσμο".

Πρώτοι τον πάστωσαν οι Βάσκοι, που ξεκίνησαν το εμπόριο του μπακαλιάρου από το Μεσαίωνα και τον ονόμασαν "ψάρι του βουνού", ενώ στη χώρα μας, ήρθε τον 15ο αιώνα και στο ελληνικό τραπέζι μπήκε κατά τη διάρκεια της σαρακοστιανής νηστείας.

Με εξαίρεση τα νησιά , όπου υπήρχε πάντα φρέσκο ψάρι, στην υπόλοιπη Ελλάδα ο παστός μπακαλιάρος ήταν η φθηνή και εύκολη λύση.

Ιστορικά, εκείνοι που έστελναν στην Ελλάδα μεγάλες ποσότητες μπακαλιάρου ήταν οι Άγγλοι, οι οποίοι τον αντάλλασσαν με σταφίδες.  ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΚΑΙ ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΑ 
ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ !!!
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ

Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Η 25η ΜΑΡΤΙΟΥ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

  

Στα χρόνια της φασιστικής Κατοχής ο λαός των Αθηνών γιόρταζε τη μεγάλη Εθνική Επέτειο της 25ης Μαρτίου, μαχόμενος εναντίον των κατακτητών και έβαφε με το αίμα του την Αθηναϊκή άσφαλτο δείχνοντας έτσι σε όλο τον κόσμο και στους ίδιους τους κατακτητές ότι το 1821 δεν είναι κάτι που ανήκει στο παρελθόν και στα βιβλία, αλλά είναι η ίδια η αθάνατη ψυχή του Ελληνικού Έθνους, που γράφει την ιστορία του μέσα στους αιώνες με αγώνες και μάχες για την Ελευθερία. 

Η άνοιξη του 1942 ήλθε ύστερα από έναν φοβερό χειμώνα πείνας με χιλιάδες θύματα, ενώ λίγο νωρίτερα το δολοφονικό μαχαίρι της προδοσίας είχε χτυπήσει από τα νώτα το Έθνος και το είχε ρίξει σε ένα μούδιασμα παθητικότητας, από την οποία μόλις τότε άρχισε να βγαίνει. Η 25η Μαρτίου ήρθε τότε σαν εγερτήριο σάλπισμα που καλούσε «στα όπλα». 

ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΑ Ο ΤΡΑΧΥΛΟΣ ΖΥΓΟ ΔΕΝ ΥΠΟΜΕΝΕΙ

1942
Η τρομοκρατία ήταν μεγάλη. Πάνοπλοι καραμπινιέροι είχαν κατακλύσει από ενωρίς το πρωί τους δρόμους. Οι κατακτητές είχαν απαγορεύσει κάθε εκδήλωση και ετοιμάζονταν να «τιμήσουν» αυτοί την επέτειο, με τελετή στη Μητρόπολη και στον Άγνωστο Στρατιώτη! Ένιωθαν το ξύπνημα του λαού και προσπαθούσαν να τον κρατήσουν στον ύπνο, υποκρινόμενοι ότι σέβονται τις εθνικές του παραδόσεις και ισχυριζόμενοι ότι ο «Άξων» του Φύρερ και του Ντούτσε πασχίζει για την … ελευθερία και την ευημερία της Ελλάδος! Διέταξαν γενικό σημαιοστολισμό και ο «πρωθυπουργός» Τσολάκογλου, με τη στολή του στρατηγού τόλμησε να στεφανώσει τον Άγνωστο Στρατιώτη και να γονατίσει μπροστά του, αφού προηγουμένως στη Μητρόπολη έγινε η «τελετή» στην οποία παρέστησαν και εκπρόσωποι των Γερμανικών και Ιταλικών αρχών κατοχής.

Παράλληλα ο «αντιπρόεδρος» της Κυβερνήσεως κ. Λογοθετόπουλος μετέβη εις το Μνημείο των Γερμανών στρατιωτών και κατέθεσε δάφνινο στεφάνι εξ ελληνικών χρωμάτων, ο δε Υπουργός Οικονομικών κ. Γκοτζαμάνης κατέθεσε αντίστοιχο στεφάνι στο Μνημείο των Ιταλών στρατιωτών. Μάλιστα ο «πρωθυπουργός» απηύθυνε και διάγγελμα στον λαό και εκφώνησε ραδιοφωνικό λόγο προς την ελληνική νεολαία, την οποία κάλεσε να σταθεί στο πλευρό των «επαναστάσεων του φασισμού και το εθνικοσοσιαλισμού», γιατί «μόνο με τας νέας ιδέας το έθνος μας δύναται να ευτυχήσει εντός της νέας Ευρωπαϊκής και Μεσογειακής τάξεως»!

Η νεολαία απάντησε με έναν εξαιρετικά συγκινητικό εορτασμό στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Ο Τσολάκογλου αναγκάστηκε να φύγει συνοδευόμενος από την κατάρα των σπουδαστών και των καθηγητών τους. Οι Έλληνες νέοι ξεχύθηκαν στους δρόμους των Αθηνών με πρώτους τους ηρωικούς ανάπηρους της πρόσφατης Εποποιίας. Φοιτητές, εργάτες και χιλιάδες λαού ακολούθησαν σε εκείνη την πρώτη μαχητική εκδήλωση. Οι Ιταλοί επετέθησαν, πολλοί Έλληνες τραυματίστηκαν, αλλά η διαδήλωση δεν διαλύθηκε. Ο Άγνωστος Στρατιώτης στεφανώθηκε, πραγματικά αυτή την φορά, και στεφανώθηκαν και οι προτομές του Ρήγα, του Ξάνθου και των άλλων ηρώων στο Πεδίο του Άρεως.

Η Εθνική αντίσταση κέρδισε την πρώτη μάχη της σε ανοιχτή αναμέτρηση με τις δυνάμεις της φασιστικής βίας. Οι Ιταλοί εγκατέλειψαν την προσπάθεια. Όλη την ημέρα μια ατελείωτη σειρά από μαυροντυμένες γυναίκες, θύματα πολέμου, από άντρες και από παιδιά περνούσε μπροστά από το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, ώσπου σκεπάστηκε ολόκληρο από έναν τεράστιο σωρό από στέφανα και λουλούδια.

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΠΡΟ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ

1943

Η αντίσταση έχει πια φουντώσει. Το αντάρτικο πολεμάει στα βουνά. Είκοσι μέρες νωρίτερα το αίμα έχει βάψει τα πεζοδρόμια και πολλοί άφησαν στον αγώνα την τελευταία τους πνοή. Αλλά η νίκη ήταν μεγάλη : είχε ματαιωθεί η πολιτική επιστράτευση. Για την 25η Μαρτίου οι Γερμανοί διέταξαν να μην γίνει καμία εορταστική εκδήλωση ούτε και η «επίσημη» τελετή της Μητρόπολης. Μάλιστα η «Κυβέρνηση» των Κουίσλιγκς έστειλε στον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό απειλητικό, απαγορευτικό έγγραφο οστόσο οι Οργανώσεις της Εθνικής Αντίστασης δήλωσαν: «Ο εορτασμός θα γίνει». Τα μυστικά τυπογραφεία δούλευαν ακατάπαυστα. Η Αθήνα πλημμύρισε από προκηρύξεις. Οι τοίχοι γέμισαν από συνθήματα και τοιχοκολλήθηκαν μεγάλες αφίσες με πατριωτικές εικόνες, ακόμη και με γελοιογραφίες του Χίτλερ και του Μουσολίνι.

Στις εκκλησίες υψώθηκε η γαλανόλευκη και χιλιάδες λαού ζητωκραύγασαν τους ομιλητές των εθνικοαπελευθερωτικών οργανώσεων και έψαλλαν τον Εθνικό Ύμνο. Πριν από το μεσημέρι εκατό χιλιάδες λαού, ξεχύθηκαν και πάλι στους δρόμους με τεράστιες σημαίες και με την κραυγή «Ζήτω η Λευτεριά!».

Στο Πεδίο του Άρεως 50.000 λαού κατέκλυσαν το πάρκο και τους γύρω δρόμους. Τότε έγινε κάτι που δεν έχει ξαναγίνει στην Ελλάδα και ίσως σε ολόκληρο τον κόσμο: Μια σάλπιγγα χτύπησε «Προσοχή» και όλοι στάθηκαν ακίνητοι και κράτησαν την αναπνοή τους. Μέσα σε εκείνη την κατανυκτική σιγή νεανικές φωνές άρχισαν να ψάλλουν τον Εθνικό Ύμνο. Το αίμα δεν άργησε να τρέξει. Οι Iταλοί επιτέθηκαν ωστόσο οι ζώνες των Καραμπινιέρων έσπασαν πολλές φορές. Έφιππες Ιταλικές δυνάμεις εξαπέλυσαν απανωτές εφόδους για να διαλύσουν το πλήθος αλλά κανένας δεν έφυγε. Γυναίκες αφόπλισαν Ιταλούς που έριχναν στο «ψαχνό».

Ο απολογισμός: 4 νεκροί και δεκάδες τραυματιών. Αλλά όλος ο κόσμος πληροφορήθηκε για άλλη μια φορά ότι εδώ είναι η Ελλάδα.

1944

ΟΙ ΓΕΡΜΑΝΟΙ ΠΡΟ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ

Οι ένοπλες δυνάμεις των αντιστάσεων κυριαρχούν σε ολόκληρη την ύπαιθρο. Οι Σύμμαχοι σημειώνουν θριαμβευτικές νίκες σε όλα τα μέτωπα και οι Γερμανοί περιμένουν από στιγμή σε στιγμή μία απόβαση στην Ευρώπη.

Στις 24 Μαρτίου όλη η Αθήνα γέμισε συνθήματα για τον εορτασμό, που θα είναι πια εορτασμός νίκης.

Στις 25 Μαρτίου το «κράτος» των Γερμανών και των προδοτών πάλι γιορτάζει και αυτό! Διέταξε «γενικό σημαιοστολισμό» αλλά η εξουσία του αρχίζει από τους στύλους του Ολυμπίου Διός και τελειώνει στην Ομόνοια. Γίνεται η καθιερωμένη τελετή στη Μητρόπολη ενώ ο Άγνωστος Στρατιώτης ατιμάζεται άλλη μια φορά καθώς από μπροστά του παρελαύνουν οι λεγεώνες των Ταγμάτων Ασφαλείας.

Την ίδια ώρα σε ολόκληρη η Αθήνα ο εορτασμός γίνεται στις αδούλωτες συνοικίες. Τα σπίτια και τα καταστήματα είναι σημαιοστολισμένα και οι εικόνες των Ηρώων είναι στεφανωμένες με δάφνινες γιρλάντες. Η Αθήνα γιορτάζει ελεύθερη ενώ όλη η Ευρώπη είναι σκλαβωμένη! Το βράδυ γίνονται λαμπαδηφορίες. Η μεγάλη μέρα τελείωσε χωρίς οι κατακτητές να τολμήσουν να εγκαταλείψουν τα οχυρά τους. Ήταν φανερό πως είχαν κιόλας νικηθεί…

1945

ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΥΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ΚΑΙ ΟΥΙΣΤΟΝ ΤΣΟΡΣΤΙΛ

Ο επίλογος εγράφη. Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ, ενώ ακόμη συνεχιζόταν ο πόλεμος εναντίον της Χιτλερικής Γερμανίας, έστειλε τηλεγράφημα στον Αντιβασιλεά Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό σημειώνοντας χαρακτηριστικά: «Αυτή είναι μια αξιομνημόνευτη επέτειος, διότι είναι η πρώτη φορά από της εχθρικής κατοχής που οι Έλληνες εορτάζουν ελεύθεροι.»

Αντίστοιχα σε ένα εορταστικό γεύμα της Ελληνικής Κοινότητος στην Νέα Υόρκη ο Γερουσιαστής Γκρεν είπε μεταξύ άλλων: «Με την διαρκή αντίστασή τους οι Έλληνες κέρδισαν τον θαυμασμό όλων των εθνών του κόσμου που αγαπούν την ελευθερία. Ο όρος κατεχόμενη χώρα δεν άρμοζε διά την Ελλάδα.». Ανάλογα λόγια ακούστηκαν και από τον ραδιοφωνικό σταθμό της Μόσχας. 

Ο ΑΝΤΙΒΑΣΙΛΕΥΣ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΔΑΜΑΣΚΗΝΟΣ ΚΑΤΑΘΕΤΕΙ ΣΤΕΦΑΝΙ ΠΡΟ ΤΟΥ ΜΝΗΜΕΙΟΥ ΤΟΥ ΑΓΝΩΣΤΟΥ ΣΤΡΑΤΙΩΤΟΥ ΑΜΕΣΩΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ

http://edopanepistimio.uoa.gr/index.php?p=university-history&id=95

ΠΟΙΟΣ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε΄ΚΑΙ ΤΟΥ Π.ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΥ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821

ΤΟ ΙΕΡΟ ΛΑΒΑΡΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1982

  

Κάθε χρόνο τις ημέρες που προηγούνται της 25ης Μαρτίου παρατηρούμε μία ενορχηστρωμένη προσπάθεια αποδομήσεως της εθνικής μας ιστορίας και συκοφαντήσεως προσωπικοτήτων, κυρίως εκκλησιαστικών. Οι αποδομητές νομίζουν ότι η Ιστορία γράφεται από την άνεση του γραφείου τους και ως συνονθύλευμα διαφόρων ιδεολογιών και ιδεοληψιών. Όμως η πραγματική Ιστορία είναι η μελέτη των πηγών. Σημασία έχει τι έγραφαν οι άνθρωποι που έζησαν ΤΟΤΕ τα γεγονότα και όχι τι πιστεύει ο καθένας μας σήμερα. Ας παρακολουθήσουμε λοιπόν τα όσα αποκαλύπτει ο καθηγητής Κωνσταντίνος Χολέβας για τον παραγματικό ρόλο τόσο του αγίου Εθνομάρτυρα ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε ΄,όσο και του ανεψιού του , Μητροπολίτου Παλαιών Πατρών ΓΕΡΜΑΝΟΥ ,στην Επανάσταση του 1821 .

Ο Παλαιών Πατρών Γερμανός (25 Μαρτίου 1771 - 30 Μαΐου 1826) ήταν μητροπολίτης Πατρών και ένας από τους πρωταγωνιστές ιεράρχες της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 με διπλωματική και πολιτική δράση.   

Βιογραφία Γεννήθηκε στη Δημητσάνα, γιος του Ιωάννη Κόζη, χρυσοχόου και κτηματία και της Κανέλας Κουκουζή, το δε κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος. Φοίτησε αρχικά στη φημισμένη Σχολή Δημητσάνας, στο Άργος και μετέπειτα στη Σχολή της Σμύρνης. Χειροτονήθηκε διάκονος από τον Μητροπολίτη Άργους και Ναυπλίου Ιάκωβο και στη συνέχεια υπηρέτησε στη Σμύρνη όπου μητροπολίτης ήταν ο συμπατριώτης και θείος του Γρηγόριος, (ο μετέπειτα πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄), τον οποίον και ακολούθησε στη Κωνσταντινούπολη και στη μετέπειτα εξορία του στο Άγιο Όρος. Στις αρχές του 1806 επί πατριαρχίας του Γρηγορίου, χειροτονήθηκε επίσκοπος και εκλέχθηκε μητροπολίτης Παλαιών Πατρών όπου και ανέλαβε καθήκοντα (ενθρόνιση) τον Μάιο του ίδιου έτους με ιδιαίτερη εντολή να καθησυχάσει τα πνεύματα των εκεί Χριστιανών σε μια προσπάθεια αναμόρφωσης, μετά τους τρομερούς πατριαρχικούς αφορισμούς κατά των Κλεφτών που είχαν επιδράσει δυσμενώς. Έτσι ο νέος ιεράρχης επεδειξε μία αξιοθαύμαστη λεπτή διπλωματία που δεν άργησε να καταξιωθεί επ΄ αυτού και να κερδίσει την εμπιστοσύνη των τότε "ραγιάδων" αλλά και των Τούρκων του Μωριά. Πολλές φορές μέχρι το τ¨΄ελος της ζωής του κλήθηκε ως δικαστής (κριτής) να επιλύσει διαφορές μεταξύ Χριστιανών και Μουσουλμάνων προυχόντων ή και μεταξύ Ελλήνων ομοίως όπως μεταξύ των Νοταραίων και του Κιαμήλ Μπέη στη Κορινθία ή των Σισίνηδων μετά του σαΐταγα Λαλαίου στην Ηλεία. Παράλληλα την περίοδο 1815-1817 υπήρξε μέλος της Πατριαρχικής Συνόδου της Κωνσταντινούπολης. Από το 1818 διέμεινε μέχρι το τέλος της ζωής του στη Πελοπόννησο.

Παλαιών Πατρών Γερμανός

Κωνσταντίνος Χολέβας

Πολιτικός Επιστήμων

Αντίβαρο, Απρίλιος 2007

Ο Γερμανός Γκόζιας από την Δημητσάνα ήταν στις αρχές του 1821 ο Επίσκοπος της Πάτρας. Είχε τον τίτλο του Αρχιεπισκόπου Παλαιών Πατρών, διότι εκείνη την εποχή η Υπάτη της Φθιώτιδος ονομαζόταν Νέαι Πάτραι. Δεν ήταν Επίσκοπος Kαλαβρύτων, όπως λανθασμένα τον αναφέρει το προβληματικό βιβλίο Ιστορίας της Στ΄ Δημοτικού. Επίσκοπος Κερνίτσης και Καλαβρύτων τις ημέρες εκείνες ήταν ο Προκόπιος, ο οποίος υπογράφει μαζί με τον Γερμανό την προκήρυξη της 26ης Μαρτίου προς τους προξένους των Χριστιανικών Δυνάμεων που διέμεναν στην Πάτρα. Στις 8 Μαρτίου o Γερμανός και ο Προκόπιος κλείσθηκαν για αρκετές ημέρες στη Μονή της Αγίας Λαύρας κοντά στα Καλάβρυτα και αφού συσκέφθηκαν με προκρίτους και οπλαρχηγούς αποφάσισαν την κήρυξη της Επαναστάσεως. Ο Γερμανός τα αναφέρει αυτά στα Απομνημονεύματά του. Τον αμφισβητούν ορισμένοι, διότι δεν γράφει ότι σήκωσε την σημαία της Επαναστάσεως. Προφανώς δεν γράφει από σεμνότητα ότι αυτός ήταν το επίκεντρο.. Έκανε όμως κάτι σημαντικότερο. Έστειλε σε εφημερίδες της Δυτικής Ευρώπης την προκήρυξη της Ελληνικής Εθνεγερσίας .
Έτσι στην εφημερίδα LE CONSTITUTIONΝEL (ο Συνταγματικός) των Παρισίων, στις 6 Ιουνίου 1821, δημοσιεύεται σε περίληψη η εθνεγερτική ομιλία του Γερμανού, με την οποία καλεί τους συγκεντρωμένους στην Αγία Λαύρα να αποτινάξουν τον Τουρκικό ζυγό. Η εφημερίδα στο τμήμα των εξωτερικών ειδήσεων αναφέρει ότι η ομιλία του Παλαιών Πατρών Γερμανού έγινε προς τον κλήρο και τον λαό που είχε συγκεντρωθεί στην ανδρική Μονή της Λαύρας στο όρος Βελιά της Πελοποννήσου. Στην τελευταία παράγραφο της δημοσιευμένης ομιλίας του ο Γερμανός καλεί τους επαναστάτες να εφορμήσουν προς την Πάτρα έχοντας ως σημαία το σύμβολο του Σταυρού. Η ομιλία φέρεται να έγινε στις 8 Μαρτίου, δηλαδή την ημέρα που άρχισε η σύσκεψη στην Αγία Λαύρα. Να, λοιπόν που μία γαλλική εφημερίδα του 1821 αναφέρεται και στον Γερμανό και στην Λαύρα και στήν ύψωση της σημαίας, όλα δηλαδή αυτά που αμφισβητούν οι μεταμοντέρνοι ιστορικοί της εποχής μας.
Τα γεγονότα της Αγίας Λαύρας βεβαιώνουν και ο πρόκριτος Κανέλλος Δεληγιάννης και ο Γάλλος πρόξενος στην Πάτρα Πουκεβίλ και πολλοί άλλοι. Όλα αυτά φυσικά δεν έγιναν μόνο στις 25 Μαρτίου. Η ημέρα αυτή καθιερώθηκε ως Εθνική Επέτειος επειδή οι ίδιοι οι επαναστάτες έτσι το είχαν ορίσει. Ήθελαν να συνδέσουν την Ελευθερία με τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου, την Ορθοδοξία με την Πατρίδα.  

Ο ΑΓΙΟΣ ΕΘΝΟΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε ΚΑΙ ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ 

Αναδημοσιεύουμε σήμερα ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο από έκθεση Ολλανδού διπλωμάτη στη Κωνσταντινούπολη, το 1821, που ξεσκεπάζει ( επιτέλους ) το ρόλο του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε'; και του Παλαιών Πατρών Γερμανού. Το εμπεριστατωμένο άρθρο του Κωνσταντίνου Χολέβα, δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα ΑΝΤΙΒΑΡΟ, και αποτελεί σημαντική αποκάλυψη και μαρτυρία, ουδέτερου παρατηρητή των γεγονότων, στο κέντρο των εξελίξεων.

Κάθε χρόνο τις ημέρες που προηγούνται της 25ης Μαρτίου παρατηρούμε μία ενορχηστρωμένη προσπάθεια αποδομήσεως της εθνικής μας ιστορίας και συκοφαντήσεως προσωπικοτήτων, κυρίως εκκλησιαστικών. Οι αποδομητές νομίζουν ότι η Ιστορία γράφεται από την άνεση του γραφείου τους και ως συνονθύλευμα διαφόρων ιδεολογιών και ιδεοληψιών. Όμως η πραγματική Ιστορία είναι η μελέτη των πηγών. Σημασία έχει τι έγραφαν οι άνθρωποι που έζησαν ΤΟΤΕ τα γεγονότα και όχι τι πιστεύει ο καθένας μας σήμερα.

Παραθέτω, λοιπόν, μία μαρτυρία , η οποία δικαιώνει την πατριωτική δράση του Πατριάρχου Γρηγορίου Ε καί του Μητροπολίτου Παλαιών Πατρών (δηλαδή της Πάτρας της Πελοποννήσου, διότι Νέαι Πάτρια ήταν η Υπάτη) Γερμανού.

Πρόκειται για την αναφορά, την οποία έστειλε στην Κυβέρνησή του ο επιτετραμμένος (αναπληρωτής του Πρέσβεως) της Ολλανδίας στην Κωνσταντινούπολη σχετικά με τον απαγχονισμό του Γρηγορίου Ε .

Το έγγραφο έχει ημερομηνία 13/25 Απριλίου 1821 -τον 19ο αιώνα η διαφορά παλαιού και νέου ημερολογίου ήταν 12 ημέρες- και το ανακάλυψε ο Καθηγητής Γεώργιος Ζώρας ( δημοσιεύεται στο βιβλίο του: Ο απαγχονισμός του Πατριάρχου Γρηγορίου του Ε'; εις έκθεσιν του Ολλανδού Επιτετραμμένου Κωνσταντινουπόλεως, Αθήναι 1976, σελ. 13-14).

Έγραφε, λοιπόν, ο Ολλανδός διπλωμάτης Γκασπάρ Τέστα στην αναφορά του τα εξής: «Ο αρχηγός ούτος της Εκκλησίας ονόματι Γρηγόριος είχεν εξελεγχθή ως συνένοχος και κύριος υποκινητής της συνωμοσίας των Ελλήνων. Γεννημένος εν Πελοποννήσω και επιθυμών κατά τον καλύτερον τρόπον να αποκρύψη το «παιχνίδι» του από τους οφθαλμούς της Κυβερνήσεως είχε καταστή - λένε- εγγυτής υπέρ του Μητροπολίτου Πατρών, υποκινητού της επαναστάσεως της Πελοποννήσου. Πιστοποιηθείσης της συμμετοχής του δια σαφών αποδείξεων και εγγράφων, ο σουλτάνος του επέβαλε την ποινήν, την οποίαν επέσυρε το κακούργημά του. Η συνημμένη προκήρυξις αναρτηθείσα επί του νεκρού, θα πληροφορήση την Εξοχότητά σας περί των κατηγοριών αίτινες τον ωδήγησαν εις την αγχόνην».

Μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι και ο Σουλτάνος, αλλά και οι ξένοι διπλωμάτες γνώριζαν τον πατριωτισμό του Γρηγορίου Ε καί καταλάβαιναν ότι η αποκήρυξη της εξεγέρσεως του Υψηλάντη -δεν πρόκειται για αφορισμό, διότι αφορισμός ισχύει μόνο για θέματα πίστεως και δόγματος- ήταν ένα τέχνασμα.

Επιπλέον το κείμενο καταγράφει την αντίληψη που είχαν σχηματίσει οι ξένοι διπλωμάτες βάσει πληροφοριών ότι η Πελοπόννησος εξεγέρθηκε με κύριο υποκινητή τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, τον οποίο σήμερα κάποιοι αποκαλούν «φιλότουρκο».

Είπαμε, όμως: Ιστορία γράφουν οι πηγές και οι γραπτές μαρτυρίες, όπως η προαναφερθείσα. Και οι μαρτυρίες καταδεικνύουν ότι μύθοι δεν είναι αυτά που μαθαίναμε τόσα χρόνια στο σχολείο, αλλά τα ανιστόρητα φληναφήματα που κατασκευάζονται από τους αποδομητές.

Κ.Χ. 2-4-2009

( http://www.antibaro.gr/articles/history-1821/0409-xolebas-marturia.html )

Στη συνέχεια δημοσιεύουμε απόσπασμα από γαλλική εφημερίδα του 1821, από την ομιλία του Παλαιών Πατρών Γερμανού στη μονή της Λαύρας, στις 8/20 Μαρτίου 1821 ( από το μπλογκ του Μητροπολίτη Αιγιαλείας και Καλαβρύτων ) . Και αυτό "πλαστογραφήθηκε" χρόνια αργότερα ;

"Le Constitutionnel", Journal du commerce, Politique et Litteraire
«Allocution de Germanicus, exarque de la premiθ Achaie, archeveque de Patras, au clergθ et aux fidθles du Pιloponθse, prononcιe dans le couvent des frθres Laures du mont Vιlin, le 8(20) mars 1821»

Σε μετάφραση:

"Διακήρυξις του Γερμανού, Εξάρχου της πρώτης κατά την τάξιν Αχαΐας, Αρχιεπισκόπου Πατρών, πρός τόν Κλήρον και τους πιστούς της Πελοποννήσου, η οποία εξεφωνήθη εντός της Μονής των Αδελφών της Λαύρας του όρους Βελιά την 8ην (20ήν) Μαρτίου 1821

Στη συνέχεια ένα ντοκουμέντο η διακήρυξη των Επαναστατών προς τις Μεγάλες Δυνάμεις, την 26 Μαρτίου 1821 !Και αυτό πλαστογραφήθηκε από τον Όθωνα ; Και γιατί οι αγωνιστές του 1821 που ζούσαν ( πάρα πολλοί ) δεν αντέδρασαν στον καθορισμό αυτής της ημερομηνίας ( 25ης Μαρτίου ) ως εθνικής εορτής, και τραβάνε τέτοιο ζόρι κάποιοι νεώτεροι Έλληνες, που αν ζούσαν τότε ( και με βάση τις τωρινές τους ιδέες ) θα ήταν σίγουρα υπέρ της ελληνοτουρκικής φιλίας ;

     

ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ Ε

Ο ΑΓΙΟΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ Ε  
Ο Άγιος Γρηγόριος, κατά κόσμο Γεώργιος Αγγελόπουλος, γεννήθηκε στη Δημητσάνα το έτος 1745 μ.Χ., από ευσεβείς και ενάρετους γονείς, τον Ιωάννη και την Ασημίνα. Το 1767 μ.Χ. μετέβη στη Σμύρνη, κοντά στον θείο του εκκλησιάρχη Μελέτιο, παρακολουθώντας μαθήματα στην Ευαγγελική Σχολή. Στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα φιλοσοφίας στην Πάτμο από τον Δανιήλ Κεραμέα. Μετά τις σπουδές του ήλθε στην αυτοκρατορική μονή της Μεταμορφώσεως των Στροφάδων νήσων, όπου εκάρη μοναχός λαμβάνοντας το όνομα Γρηγόριος. Από εκεί τον κάλεσε ο Μητροπολίτης Σμύρνης Προκόπιος και τον χειροτόνησε αρχιδιάκονό του. Όταν αργότερα χειροτονήθηκε πρεσβύτερος, επέστρεψε στη Δημητσάνα και έδωσε 1.500 γρόσια για την στέγαση των απόρων φοιτητών.
Ο Άγιος Γρηγόριος μυήθηκε στην Φιλική εταιρεία από τον Ιωάννη Φαρμάκη περί τα μέσα του έτους 1818 μ.Χ. στο Άγιον Όρος. «Ἔδειξεν εὐθὺς ζωηρότατον ἐνθουσιασμὸν ὑπὲρ τοῦ πνεύματος αὐτῆς» και «ηὐχήθη ἀπὸ καρδίας», για την επιτυχία του σκοπού της.
Στις 19 Αυγούστου 1785 μ.Χ. εκλέγεται οικουμενικός Πατριάρχης και παραμένει στον πατριαρχικό θρόνο μέχρι τον Δεκέμβριο του 1798 μ.Χ.. Κατά το έτος αυτό καθαιρείται από την Πύλη, διότι θεωρήθηκε ανίκανος να διατηρήσει την υποταγή των Χριστιανικών λαών κάτω από τον Τουρκικό ζυγό και εξορίζεται στο Άγιον Όρος. Το 1818 μ.Χ. κλήθηκε για τρίτη φορά στον Οικουμενικό θρόνο, στον οποίο και παρέμεινε μέχρι την ημέρα του μαρτυρικού του θανάτου.
Ο Κωνσταντίνος Κούμας αναφέρει ότι ο Άγιος Γρηγόριος δεν ήταν μόνο «σεμνὸς τὸ ἦθος, λιτὸς τὴν δίαιταν, ταπεινὸς τὴν στολήν, ζηλωτὴς τῆς πίστεως, δραστηριότατος εἰς ὅλα τὰ ἔργα του», αλλά ήταν και «ἄκαμπτος εἰς τᾶς ἰδέας του καὶ δὲν τὸν ἔμελε διὰ κανὲν ἐναντίων, ὅταν ἀπεφάσιζε τίποτε». Και ο Γρηγόριος αποφάσισε. Έταξε ως σκοπό στην ζωή του να υπηρετήσει πιστά το δούλο Γένος και να βοηθήσει με όλες τις δυνάμεις του και με την ζωή του στην απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό. Για την πραγματοποίηση του σκοπού του χρησιμοποιούσε όλη του τη διπλωματική δεξιοτεχνία.
Στην προσπάθειά του ο Εθνομάρτυρας να διασώσει τον Ελληνικό πληθυσμό από την σφαγή και συγχρόνως να παραπλανήσει τον Σουλτάνο και να δώσει την ευκαιρία στους αγωνιστές να εργάζονται ανενόχλητοι, αναγκάσθηκε να αφορίσει τους επαναστάτες.
Συντριπτική απάντηση στους κατήγορους του Γρηγορίου θα δώσει ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με τις οδηγίες που έστειλε από το Κισνόβιο της Βεσσαραβίας στους αρχηγούς της Πελοποννήσου: «Ὁ μὲν Πατριάρχης βιαζόμενος παρὰ τῆς Πόρτας σᾶς στέλλει ἀφοριστικὸ καὶ ἐξάρχους, παρακινώντας σας νὰ ἑνωθῆτε μὲ τὴν Πόρταν. Ἐσεῖς ὅμως νὰ θεωρῆτε ταῦτα ὡς ἄκυρα καθόσον γίνοντα μὲ βίαν καὶ δυναστείαν καὶ ἄνευ θελήσεως τοῦ Πατριάρχου». «Ἂς μὴν λησμονήσωμεν ὅτι ὑπάρχουν περιστάσεις καθ’ ἃς ἀπαιτοῦνται θυσίαι μεγαλύτεραι καὶ αὐτῆς τῆς θυσίας τῆς ζωῆς καὶ ὅτι ἐνίοτε ἡ μαρτυρικὴ ζωὴ εἶναι πικρότερον ἀλλὰ πλέον ἐπιβεβλημένον καθῆκον καὶ αὐτοῦ τοῦ μαρτυρικοῦ θανάτου. Καὶ αὐτὴν τὴν ὑπέρτατην θυσίαν προσέφερεν ὁ ἀοίδιμος Πατριάρχης, ὅστις συνησθάνθη συναίσθημα πικρότερον καὶ αὐτοῦ τοῦ θανάτου, ὅταν θυσιάζων πάντα ἐγωισμὸν καὶ ἀποβλέπων εἰς τὸ ἀληθινὸν συμφέρον, ἠναγκάσθη νὰ θέση τὴν ὑπογραφὴν του κάτωθι ἐγγράφου καταδικάζοντας τὸ κίνημα, ὑπὲρ τῆς ἐπιτυχίας τοῦ ὁποίου ὁλοψύχως ηὔχετο καὶ εἰργάζετο. Ὑπογράφων, ἀπεμάκρυνε τᾶς ὑπονοίας τῆς Πύλης περὶ συμμετοχῆς εἰς τὸ κίνημα ἐπισήμων κύκλων, μὴ ὑπογράφων, θὰ ἐπεβεβαίου τᾶς ὑπονοίας, ὄτε δεινὴ ἐπιπίπτουσα ἡ τιμωρία τοῦ τυράννου κατὰ τῶν βυσσοδομούντων, θὰ ἐνέκρου τὸ κίνημα πρὶν ἢ ἐκραγῆ. Ἄλλως ὁ ἀοίδιμος Πατριάρχης μετὰ θαυμαστῆς ἐγκαρτερήσεως ὑπέστη τὸ μαρτύριον, ὅταν ἐπέστη τὸ μαρτύριον, ὅταν ἐπέστη ἡ ὥρα, καίτοι ἠδύνατο νὰ σωθῆ διὰ τῆς φυγῆς».
Είναι χαρακτηριστική η επιστολή που έστειλε ο Άγιος Γρηγόριος στις 26 Δεκεμβρίου 1820 μ.Χ. στον Επίσκοπο Σαλώνων Ησαΐα και πολύτιμη από ιστορική άποψη, γιατί αποδεικνύει πως ο Εθνομάρτυς παρακολουθούσε όλα όσα συνέβαιναν στην Ελλάδα, σε όλες του τις λεπτομέρειες και τις προετοιμασίες για την επανάσταση: «Ἀμφοτέρα τᾶς τιμίας ἐπιστολᾶς, διὰ τοῦ ἀγαθοῦ Φοῦντα Γαλαξειδιώτου, ἀσφαλῶς ἐδεξάμην καὶ τοὺς ἐν αὐταὶς τιμίους λόγους ἔγνων. Ἐχεμυθείας, ἀδελφέ, μεγίστη χρεία καὶ προφύλαξις περὶ πᾶν διάβημα, οἱ γὰρ χρόνοι πονηροὶ εἰσι καὶ ἐν ταὶς φιλοπατριώταις ἐστι καὶ μοχθηρῶν ζύμη, ἀφ’ ἧς ὡς ἀπὸ ψωραλέου προβάτου φυλάττεσθε. Κακὸν γὰρ πολλοὶ μηχανώνται διὰ τὸ τῆς φιλοπλουτίας ἔγκλημα. Διὸ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐξελέξω κοινολογῶν μοι ἐμπιστευομένοις πατριώταις, τὰ ἐχεμυθείας δεόμενα. Οἱ Γαλαξειδιώται, οὖς ἐπιστέλλεις μοι συνεχῶς, πεφροντισμένως ἐνεργούσι, καὶ ἀφ’ ὧν ἔγνω ἀδύνατον ἀντὶ παντὸς τιμίου οὐδ’ ἐλάχιστον λόγον ἕρκος ὀδόντων φυγείν. Οὐ μόνον τὰ σά, ἀλλὰ καὶ τὰ τῶν ἐν Μορέᾳ ἀδελφῶν γράμματα κομίζουσι μοι. Ἡ τοῦ Παπανδρέα πρᾶξις πατριωτικὴ μὲν τοὶς γινώσκουσι τὰ μύχια, κατακρίνουσι δὲ οἱ μὴ εἰδότες τὸν ἄνδρα. Κρυφὰ ὑπερασπίζου αὐτόν, ἐν φανερῷ δὲ ἄγνοιαν ὑποκρίνου, ἔστι δ’ ὄτε καὶ ἐπίκρινε τοὶς θεοσεβέσιν ἀδελφοὶς καὶ ἀλλοφύλοις. Ἰδὶα πράυνον τὸν Βεζύρην λόγοις καὶ ὑπόσχεσιν, ἀλλὰ μὴ παραδοθήτω εἰς λέοντος στόμα. Ἄσπασον οὒν ταὶς ἐμαὶς εὐχαὶς τοὺς ἀνδρείους ἀδελφούς, προτρέπων εἰς κρυψίνοιαν διὰ τὸν φόβον τῶν Ἰουδαίων. Ἀνδρωθήτωσαν ὥσπερ λέοντες καὶ ἡ εὐλογία τοῦ Κυρίου κρατύνει αὐτούς, ἐγγὺς δ’ ἔστι τοῦ Σωτῆρος τὸ Πάσχα. Αἳ εὐχαὶ τῆς ἐμῆς μετριότητος ἐπὶ τῆς κεφαλῆς σου, ἀδελφέ μου Ἠασαΐα. Γεωργοὶ ἀκαμάτως καὶ ὄλβια γεώργια δώσοι σοι ὁ Πανύψιστος».
Ο Άγιος Γρηγόριος συνιστούσε τον αγώνα για την ελευθερία και τον ενίσχυε με κάθε μέσο. Ήταν αποφασισμένος να θυσιασθεί για την Πατρίδα. «Χρεωστοῦμεν», έλεγε, «νὰ ποιμαίνωμεν καλῶς τὰ ποίμνιά μας καὶ χρείας τυχούσης νὰ κάμωμεν, ὅπως ἔκαμεν ὁ Ἰησοῦς δι’ ἠμᾶς διὰ νὰ μᾶς σώση....».
Σε επιστολή που έστειλε προς τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, έγραφε: «Συλλειτουργὲ ἐν Χριστῷ καὶ λίαν ἀγαπητὲ ἀδελφέ. Ἔλαβον τὴν ἀπὸ 20 Ἀπριλίου ἐπιστολήν σου. Ἡ ἀπόφασίς μου περὶ μελετωμένης ἀνορθώσεως «σχολῆς» τῆς φιλτάτης πατρίδος εἶναι τοιαύτη, ὡς ἡ ἰδική σας. Ὅπως θέλῃς μάθει καὶ παρὰ τοῦ ἰδίου. Τὸ κιβώτιον τοῦ ἐλέους πρέπει νὰ ἐμψυχωθῆ. Καὶ τὴν βουλὴν τοῦ Κυρίου ἀνθρώπιναι δυνάμεις δὲν δύνανται νὰ τὴν μεταβάλουν. Γενηθήτω τὸ θέλημά Του».
Κάτω από την λέξη «σχολήν» υπονοούσαν την Ελληνική Επανάσταση. Οι Φιλικοί μάλιστα ονόμασαν επιστάτες της σχολής τον Οικουμενικό Πατριάρχη Γρηγόριο και τον Πατριάρχη Ιεροσολύμων Πολύκαρπο.
Όταν σε μια συνεδρίαση της Ιεράς Συνόδου του Οικουμενικού Πατριαρχείου, ο Μητροπολίτης Δέρκων Γρηγόριος προέτρεψε τον Πατριάρχη να μεταβούν στην Πελοπόννησο για να τεθούν επικεφαλής της Επαναστάσεως, ο Γρηγόριος ο Ε' απάντησε: «Καὶ ἐγὼ ὡς κεφαλὴ τοῦ Ἔθνους καὶ ὑμεῖς ὡς Σύνοδος ὀφείλομεν νὰ ἀποθάνωμεν διὰ τὴν κοινὴν σωτηρίαν. Ὁ θάνατος ἠμῶν θὰ δώση δικαίωμα εἰς τὴν Χριστιανοσύνην νὰ ὑπερασπίση τὸ Ἔθνος ἐναντίων τοῦ τυράννου. Ἀλλ’ ἂν ὑπάγωμεν ἠμεῖς νὰ θαρρύνωμεν τὴν Ἐπανάστασιν, τότε θὰ δικαιώσωμεν τὸν Σουλτάνον ἀποφασίσαντα νὰ ἐξολοθρεύση ὅλον τὸ Ἔθνος».
Όταν μερικοί προσπάθησαν να τον πείσουν να φύγει από την Κωνσταντινούπολη και να σώσει τον εαυτό του, ο καλός ποιμένας απάντησε: «Μὲ προτρέπετε εἰς φυγήν. Μάχαιρα θὰ διέλθη τᾶς ρύμας τῆς Κωνσταντινουπόλεως καὶ λοιπῶν πόλεων τῶν χριστιανικῶν ἐπαρχιῶν. Ὑμεῖς ἐπιθυμεῖτε ὅπως ἐγὼ μεταμφιεζόμενος καταφύγω εἰς πλοῖον ἢ κλεισθῶ ἐν οἰκίᾳ οἱουδήποτε εὐεργετικοῦ ὑμῶν Πρεσβευτοῦ, ν’ ἀκούω δὲ ἐκεῖθεν πῶς οἱ δήμιοι κατακρεουργούσι τὸν χηρεύοντα λαόν. Οὐχί! Ἐγὼ διὰ τοῦτο εἶμαι Πατριάρχης, ὅπως σώσω τὸ Ἔθνος μου, οὐχὶ δὲ ὅπως θὰ θεωρήσωσιν ἀδιαφόρως πῶς ἡ πίστις αὐτῶν ἐξυβρίσθη ἐν τῷ προσώπῳ μου. Οἱ Ἕλληνες, οἱ ἄνδρες τῆς μάχης, θὰ μάχωνται μετὰ μεγαλυτέρας μανίας, ὅπερ συχνάκις δωρεῖται τὴν νίκην. Εἰς τοῦτο εἶμαι πεπεισμένος. Βλέπετε μεθ’ ὑπομονῆς εἰς ὅτι καὶ ἂν μοῦ συμβῇ. Σήμερον (Κυριακὴ τῶν Βαΐων) θὰ φάγωμεν ἰχθεῖς, ἀλλὰ μετὰ τίνας ἡμέρας καὶ ἴσως καὶ ταύτην τὴν ἑβδομάδα οἱ ἰχθεῖς θὰ μᾶς φάγωσιν… Ναί, ἂς μὴ γίνω χλεύασμα τῶν ζώντων. Δὲν θὰ ἀνεχθῶ ὥστε εἰς τᾶς ὁδοὺς τῆς Ὀδησσοῦ, τῆς Κερκύρας καὶ τῆς Ἀγκῶνος διερχόμενον ἐν μέσῳ τῶν ἀγυιῶν νὰ μὲ δακτυλοδείκτωσι λέγοντες: “Ἰδοὺ ἔρχεται ὁ φονεὺς Πατριάρχης”. Ἂν τὸ Ἔθνος μου σωθῆ καὶ θριαμβεύση, τότε πέποιθα θὰ μοῦ ἀποδώση θυμίαμα ἐπαίνου καὶ τιμῶν, διότι ἐξεπλήρωσα τὸ χρέος μου… Ὑπάγω ὅπου μὲ καλεῖ ὁ νοῦς μου, ὁ μέγας κλῆρος τοῦ Ἔθνους καὶ ὁ Πατὴρ ὁ οὐράνιος, ὁ μάρτυς τῶν ἀνθρωπίνων πράξεων».
Ο Γρηγόριος ο Ε', ο φλογερός αυτός Ιεράρχης, ακολούθησε τον δρόμο του. Σάρκωσε ολόκληρο το υπόδουλο Γένος. Επωμίσθηκε το σταυρό του. Ανέβηκε το Γολγοθά του. Δέχθηκε ραπίσματα, χλευασμούς, εμπτυσμούς και τέλος τον θάνατο με απαγχονισμό. Μπροστά στο Πατριαρχείο, την ημέρα του Πάσχα του 1821, οι Τούρκοι κρέμασαν τον Πατριάρχη.
Στο έγγραφο της καταδίκης του (τουρκιστί «γιαφτάς»), αναφέρεται η αιτία του απαγχονισμού του: «.…Ἀλλ’ ὁ ἄπιστος πατριάρχης τῶν Ἑλλήνων… ἐξ αἰτίας τῆς διαφθορᾶς τῆς καρδίας του, ὄχι μόνον δὲν εἰδοποίησεν οὐδ’ ἐπαίδευσε τοὺς ἀπατηθέντας, ἀλλὰ καθ’ ὅλα τὰ φαινόμενα ἦτο καὶ αὐτός, ὡς ἀρχηγός, μυστικὸς συμμέτοχος τῆς Ἐπαναστάσεως… ἀντὶ νὰ δαμάσῃ τοὺς ἀποστάτας καὶ δώση πρῶτος τὸ παράδειγμα τῆς εἰς τὰ καθήκοντα ἐπιστροφῆς τῶν, ὁ ἄπιστος οὗτος ἔγινεν ὁ πρωταίτιος ὅλων τῶν ἀνεφυεισῶν ταραχῶν.
Εἴμεθα πληροφορημένοι ὅτι ἐγεννήθη ἐν Πελοποννήσῳ καὶ ὅτι εἶναι συνένοχος ὅλως τῶν ἀταξιῶν, ὄσας οἱ ἀποπλανηθέντες ραγιάδες ἔπραξαν κατὰ τὴν ἐπαρχίαν Καλαβρύτων…
Ἐπειδὴ πανταχόθεν ἐβεβαιώθημεν περὶ τῆς προδοσίας του ὄχι μόνος εἰς βλάβην τῆς ὑψηλῆς Πύλης, ἀλλὰ καὶ εἰς ὄλεθρον αὐτοῦ τοῦ ἔθνους του, ἀνάγκη ἦτο νὰ λείψη ὁ ἄνθρωπος οὗτος ἀπὸ τοῦ προσώπου τῆς γῆς καὶ διὰ τοῦτο ἐκρεμάσθη πρὸς σωφρονισμὸ τῶν ἄλλων».
Ένα χρόνο μετά τον απαγχονισμό και την μεταφορά του τιμίου λειψάνου του από τον πλοίαρχο Μ. Σκλάβο στην Οδησσό της Ρωσίας, ο Ζακυνθινός ιερωμένος Οικονόμος Νικόλαος Κοκκίνης, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου, εφημέριος τότε του παλαίφατου ναού της Οδηγήτριας και φλογερότατος Φιλικός, ευαισθητοποιημένος από την θυσία του Πατριάρχη, συνθέτει Ακολουθία προς τιμήν του νέου Ιερομάρτυρα, κάτι που αποδεικνύει περίτρανα ότι ο Άγιος Γρηγόριος στη συνείδηση του Γένους κατέκτησε αμέσως με το τίμιο αίμα του θέση Αγίου.
Το 1871 μ.Χ. η Εκκλησία της Ελλάδος θεώρησε επιβεβλημένο να μετακομίσει το τίμιο λείψανό του από την Οδησσό στην απελεύθερη Αθήνα. Για τον σκοπό αυτό συστάθηκε Επιτροπή, στην οποία συμμετείχαν ο Αρχιεπίσκοπος Ζακύνθου Νικόλαος Β' ο Κατραμής και Αρχιμανδρίτης Αβέρκιος Λ. Λαμπίρης, Α' γραμματεύς της Ιεράς Συνόδου. Στην Οδησσό απεδόθησαν από τα μέλη της Επιτροπής και τους εκεί ομόδοξους τιμές Αγίου στο ιερό λείψανο του Αγίου Γρηγορίου. Κατά την Πανυχίδα μάλιστα, που τελέσθηκε εκεί κατά την ημέρα της μνήμης του, «εἐξεφώνισεν ἀπ’ ἄμβωνος, κατ’ ἐπίμονον τῶν ὁμογενῶν ἀπαίτησιν, λογύδριον ὁ Σεβασμιώτατος Ἀρχιεπίσκοπος Ζακύνθου». Το ιερό λείψανο έφθασε στην Αθήνα την 25η Απριλίου 1871 μ.Χ., όπου οι Αθηναίοι του επεφύλαξαν πάνδημη υποδοχή. Με κατάνυξη και αγαλλίαση εναπετέθη στον Καθεδρικό Ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου φυλάσσεται μέχρι σήμερα σε περίβλεπτη λάρνακα.
Στις 10 Απριλίου 1921 μ.Χ. ανακηρύχθηκε Άγιος από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος.

Ἀπολυτίκιον  (Κατέβασμα)
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Δημητσάνης τὸν γόνον βυζαντίου τὸν πρόεδρον, καὶ τῆς Ἐκκλησίας ἁπάσης, γέρας θεῖον καὶ καύχημα. Γρηγόριον τιμήσωμεν πιστοί, ὡς Μάρτυρα Χριστοῦ πανευκλεῆ, ἶνα λάβωμεν πταισμάτων τὸν ἱλασμόν, παρὰ Θεοῦ κραυγάζοντες. Δόξα τῷ δεδωκότι σου ἰσχύν, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ ἐν εὐκλείᾳ οὐρανῶν, δοξασαντᾶ σε Ἅγιε.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ'.
Εὐλογητὸς εἷ Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ τὸν θεῖον Πατριάρχην ἐνισχύσας, οὐρανόθεν ἐκπέμψας αὐτῶ βοήθειαν, καὶ δι’ αὐτοῦ Ἑλλήνων Ἔθνος ἀνυψώσας, πρὸς προγόνων τὴν εὔκλειαν.

Ἕτερον Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ΄. Τὴν ὡραιότητα τῆς Παρθενίας Σου.
Ἡ Πελοπόννησος ἡ πολυθαύμαστος, γεννησαμένη σε, Μάρτυς Γρηγόριε, καὶ θρεψαμένη καλλοναῖς, αὐγάζεται τῆς δόξης σου, μᾶλλον δ’ ἡ περίδοξος Ἀθηνῶν πόλις τέρπεται, ἐν τοῖς κόλποις ἔχουσα, τὸ σεβάσμιον σκῆνός σου. Διὸ καὶ γεγηθυῖαι κραυγάζουσι, δόξα Θεῷ τῷ Παντοκράτορι.

Κοντάκιον
Ἦχος δ'. Ἐπεφάνης σήμερον.
Ἀθροισθέντες ἅπαντες, γνήσιοι παῖδες, τῆς Ἑλλάδος σήμερον, ἐπὶ τὴν πόλιν Ἀθηνῶν, τὸν Πατριάρχην Γρηγόριον, ἄσμασι θείοις, λαμπρῶς ἑορτάσωμεν.

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ

Η ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΟΥ 1821 ΣΤΟΥΣ ΑΓΙΟΥΣ ΑΠΟΣΤΟΛΟΥΣ ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

 

ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΟΙ ΙΕΡΕΙΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΤΗΣ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ
Τοῦ Ἀρχιμ. Μελετίου Κουρακλῆ,
Ἱεροκήρυκος τῆς Στρατιωτικῆς Σχολῆς Εὐελπίδων 

Μία ἀπό τίς ἄγνωστες, ἐν πολλοῖς, πτυχές τῆς ἀνεκτίμητης προσφορᾶς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας στό Ἑλληνικό Ἔθνος εἶναι ἡ ἀποφασιστική συμβολή τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων στήν ἐπιτυχία τοῦ ἀγώνα τῆς Παλιγγενεσίας. Πρόκειται γιά τήν μεγαλειώδη πατριωτική προσφορά ὀρθοδόξων κληρικῶν, πού, ὡς διορισμένοι στρατιωτικοί ἱερεῖς ἤ ὡς ἐθελοντές στρατιωτικοί ἐφημέριοι, βρέθηκαν ἀπό τήν πρώτη στιγμή τοῦ ἀγώνα στά πεδία τῶν μαχῶν, στό πλευρό τῶν μαχομένων Ἑλλήνων. Διακρίνονται δέ σαφῶς ἀπό τούς ἱερεῖς ἐκείνους, πού ἀνέλαβαν ἅρματα καί ἀγωνίστηκαν ὡς μαχητές ἐναντίον τοῦ ἐχθροῦ. 

Ἡ παρουσία στρατιωτικῶν ἱερέων στόν ἀγώνα τοῦ '21 

Ἡ παρουσία στρατιωτικῶν ἱερέων στόν ἀγώνα τοῦ '21 μαρτυρεῖται ἀπό τίς πάσης φύσεως πηγές καί χρονολογεῖται ἀπό αὐτή τήν ἔναρξη τῆς Ἐπαναστάσεως.

Ἤδη, στήν πρώτη Ἐθνική Συνέλευση τῆς Ἐπιδαύρου, μέ τό ψήφισμα τῆς 9ης Ἀπριλίου 1822 θεσμοθετεῖται, καί ἐπισήμως, θέση ἱερέα γιά κάθε χιλιαρχία τοῦ στρατοῦ. Βάσει τοῦ κανονισμοῦ ὀνομάζεται Ἀξιωματικός καί ἐντάσσεται στό ἐπιτελεῖο τῆς μονάδος, ἀνάμεσα στόν γραμματέα, τόν ἰατρό καί τόν φροντιστή, μέ προσδιοριζόμενο μάλιστα μηνιαῖο μισθό, ὕψους 120 γροσίων. Στήν πρώτη δέ ἀναλυτική ὀνομαστική κατάσταση τῶν ἀξιωματικῶν ἑνός Συντάγματος πεζικοῦ, ἡ ὁποία ἐγκρίθηκε μέ τό ἀπό 23ης Ἀπριλίου τοῦ 1822 θέσπισμα, καταχωρεῖται ἀνάμεσα στούς "Γενικούς Ἀξιωματικούς" καί τό ὄνομα τοῦ ἱερέα τοῦ Συντάγματος Νικολάου.

Ἀλλά καί ἐκτός τοῦ τακτικοῦ στρατοῦ, στά στρατιωτικά σώματα τῶν Ἑλλήνων Ὁπλαρχηγῶν, εἶχαν ἐνταχθεῖ ἐθελοντές στρατιωτικοί ἱερεῖς, πού προσέφεραν, καθ' ὅλη τή διάρκεια τοῦ ἀγώνα, ἀμισθί τίς πολύτιμες ὑπηρεσίες τους. Ἔτσι, στό ἰδιαίτερο σῶμα τοῦ Θ. Κολοκοτρώνη ὑπηρετοῦσαν, σέ μόνιμη βάση, οἱ ἱερεῖς Παπα-Ζαφειρόπουλος, Οἰκονόμος ἀπό Λάστα καί Οἰκονόμος Βελισάριος, ἐνῶ στρατιωτικοί ἱερεῖς συνόδευαν καί τά στρατεύματα τοῦ Γ. Καραϊσκάκη, τοῦ Μάρκου Μπότσαρη, τοῦ Παπαφλέσσα καί τό Ἰόνιο στρατιωτικό σῶμα.

Στρατιωτικοί ἱερεῖς ὑπηρετοῦσαν, ἐπίσης, καί στίς πολεμικές μοῖρες τοῦ Ἑλληνικοῦ Στόλου, συμβάλλοντας οὐσιαστικά στήν ἐπιτυχία τῶν ναυτικῶν ἐπιχειρήσεων. Στό στόλο τοῦ Ἀλέξανδρου Δημ. Κριεζῆ εἶχε διορισθεῖ ὁ Παπα-Σωφρόνιος Σκλιᾶς, ὁ ὁποῖος "μετά τοῦ Ναυάρχου Σπετσῶν Γ. Ἀνδρούτσου παρευρέθη εἰς ἁπάσας τάς ναυμαχίας, ὑπό ζήλου πατριωτικοῦ ἐμπνεόμενος", ὁ μετέπειτα Μαντινείας καί Κυνουρίας Θεοφάνης Σιατιστεύς, ἐνῶ στή μοίρα τοῦ Τομπάζη καί τοῦ διαδόχου τοῦ Ἀνδρέα Μιαούλη ὑπηρετοῦσε, ὡς ὁ ἱερέας τοῦ στόλου, ὁ Ἀρχιμανδρίτης Θεόδωρος, ὁ ὁποῖος δεχόταν τίς θερμές εὐχαριστίες τοῦ ἀρχιναυάρχου "διά τόν ἀποστολικόν ζῆλον, ὅν ἀνέπτυσσε κατά τάς ἐκδρομάς". 

Ἡ ἀποστολή καί τό ἔργο τους 

Οἱ στρατιωτικοί ἱερεῖς, μένοντας συνεπεῖς στόν πνευματικό καί ἁγιαστικό χαρακτήρα τοῦ θείου λειτουργήματός τους, δέν χρησιμοποίησαν ὅπλα κατά τῶν ἐχθρῶν. Η ἀποστολή τους ἦταν ἀμιγῶς πνευματική. Ἱερουργοῦσαν, ἐξομολογοῦσαν, κοινωνοῦσαν καί παραμυθοῦσαν τούς ἀγωνιζόμενους ἀδελφούς. Κυρίως, ὅμως, προκινδύνευαν στήν πρώτη γραμμή τοῦ μετώπου, καί μέ τό θυσιαστικό παράδειγμά τους, ἀκόμη καί μέ τό αἷμα τους συνέβαλαν ἀποφασιστικά στήν ἐνίσχυση τοῦ ἠθικοῦ καί πατριωτικοῦ φρονήματος τῶν ἀνδρῶν καί στή νικηφόρα ἔκβαση τῶν πολεμικῶν ἐπιχειρήσεων.

Κάθε ἡμέρα, "κατά πρωΐαν καί ἑσπέραν, οἱ ἱερεῖς ἔψαλλαν τήν ἁγίαν παράκλησιν" καί προσεύχονταν ὑπέρ εὐοδώσεως τοῦ ἀγῶνος. Πρό τῶν μαχῶν "μέ ἐνθουσιαστικούς λόγους κατά πολύ ἐνεψύχωναν τόν στρατόν, κηρύσσοντες τόν ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος λόγον". Τελοῦσαν τή Θεία Λειτουργία καί ἐκοινωνοῦσαν τούς ἄνδρες τοῦ στρατεύματος.

Κατά δέ τή διάρκεια τῶν μαχῶν εὑρίσκονταν στήν πρώτη γραμμή τοῦ πυρός "κρατώντας εἰς τάς χεῖρας τήν εἰκόνα τῆς Παναγίας ἤ τοῦ Χριστοῦ ἤ τόν Τίμιον Σταυρόν, ἐνθαρρύνοντες τούς στρατιῶτας". Ἄλλοτε "ἔψαλλον παρακλήσεις, δεόμενοι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ νά βοηθήση τούς Ἕλληνας νά νικήσουν τόν ἐχθρόν", ὅπως ὁ "Παπα-Ζαφειρόπουλος, ὁ ὁποῖος ἠκολούθει πάντοτε τόν Θ. Κολοκοτρώνη" καί "εἰς τήν κατά τοῦ Δράμαλη μάχην ἦτο εἰς τήν ἰδίαν θέσιν, ὅπου ἐστέκετο καί ὁ Κολοκοτρώνης καί διεύθυνεν αὐτήν, καί ἐκεῖ ἔψαλλε παράκλησιν, δεόμενος τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ νά βοηθήση τούς Ἕλληνας νά νικήσουν τόν ἰσχυρόν Δράμαλην".

Τήν εὐεργετική παρουσία, ἀλλά καί τήν καθοριστική συμβολή τῶν στρατιωτικῶν ἱερέων στήν εὐόδωση τοῦ ἀγώνα τοῦ '21, ἀποτύπωσε μέ εὔγλωττο τρόπο ἕνας αὐτόπτης μάρτυρας τῶν ἡρωϊκῶν ἀγώνων, ἀλλά καί τῶν αἱμόστικτων θυσιῶν τους γιά τήν ἐθνική παλιγγενεσία τοῦ ποιμνίου τους. Τήν παραθέτουμε ὡς κατακλεῖδα τῆς ἐπιγραμματικῆς αὐτῆς ἀναφορᾶς μας στούς στρατιωτικούς ἱερεῖς τοῦ ἀγώνα τοῦ '21.

"Προκειμένου περί πίστεως καί πατρίδος, πυρίκαυστα ρίπτουσι (σ.σ. οἱ ἱερεῖς) τά λεγόμενα βεράτια αὐτῶν, ἀποξενοῦνται οἰκειοθελῶς πάσης ὑπερτιμήσεως καί ἁρμοδιότητος πολιτικῆς, καί ἀντί ἱκετῶν ταπεινῶν πρός τυράννους, μετασχηματίζονται εἰς μαχητάς σταυροφόρους, ἀλλά πιστούς σταυροφόρους, κατά τῶν τυράννων. Ὅ,τι ἄλλοτε ηὔχοντο ἐν τῷ ναῷ "Σῶσον Κύριε τόν λαόν σου", τούτου γίνονται ἤδη ἡ προθυμοτέρα ἐκτέλεσις ἐν τοῖς πεδίοις τοῦ Ἄρεως, πανταχοῦ συγκινδυνεύοντες περί τῶν ὅλων, πανταχοῦ μαρτυροῦντες ὑπέρ πίστεως καί πατρίδος, καί πανταχοῦ ἐκπροσωποῦντες τήν ἐκκλησίαν, εὐλογοῦσαν τούς μαχομένους καί ἁγιάζουσαν τούς πίπτοντας ὑπέρ ἱερῶν καί ὁσίων". 

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

ΠΑΛΑΙΩΝ ΠΑΤΡΩΝ ΓΕΡΜΑΝΟΣ

ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣ ΠΑΠΑΦΛΕΣΣΑΣ

ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗ

Απομνημονεύματα Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Ἅπαντα Τσερτσέτη , τομ. Γ΄, σελ. 149-150

Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμμιάν απ' όσες γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. Της Ευρώπης αι επαναστάσεις εναντίον των διοικήσεών των είναι εμφύλιος πόλεμος. Ο εδικός μας πόλεμος ήτο ο πλέον δίκαιος, ήτον έθνος με άλλο έθνος, ήτο με ένα λαόν, όπου ποτέ δεν ηθέλησε να αναγνωριστεί ως τοιούτος, ούτε να ορκισθεί, παρά μόνο ό,τι έκαμνε η βία. Ούτε ο Σουλτάνος ηθέλησε ποτέ να θεωρήσει τον ελληνικόν λαόν ως λαόν, αλλ' ως σκλάβους. Μία φοράν, όταν επήραμε το Ναύπλιο, ήλθεν ο 'Αμιλτον να με ιδεί. Μου είπε ότι: « Πρέπει οι Έλληνες να ζητήσουν συμβιβασμό, και η Αγγλία να μεσιτεύσει». Εγώ του αποκρίθηκα, ότι: « Αυτό δεν γίνεται ποτέ, ελευθερία ή θάνατος. Εμείς, καπιτάν 'Αμιλτον, ποτέ συμβιβασμό δεν εκάμαμε με τους Τούρκους. 'Αλλους έκοψε, άλλους σκλάβωσε με το σπαθί και άλλοι, καθώς ημείς, εζούσαμε ελεύθεροι από γενεά εις γενεά. Ο βασιλεύς μας εσκοτώθη, καμμία συνθήκη δεν έκαμε, η φρουρά του είχε παντοτινό πόλεμο με τους Τούρκους και δύο φρούρια ήτον πάντοτε ανυπότακτα». Με είπε: «Ποία είναι η βασιλική φρουρά του, ποία είναι τα φρούρια;» - « Η φρουρά του βασιλέως μας είναι είναι οι λεγόμενοι Κλέφται, τα φρούρια η Μάνη και το Σούλι και τα βουνά». Έτσι δεν με ομίλησε πλέον.

284. Ο κόσμος μας έλεγε τρελούς. Ημείς, αν δεν είμεθα τρελλοί, δεν εκάναμε την επανάσταση, διατί ηθέλαμε συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλλαρία μας, πυροβολικό μας, πυροτοθήκες μας, τα μαγαζιά μας, ηθέλαμε λογαριάσει τη δύναμη την εδική μας, την τούρκικη δύναμη. Τώρα όπου ενικήσαμε, όπου ετελειώσαμε με καλό τον πόλεμό μας, μακαριζόμεθα, επαινόμεθα. Αν δεν ευτυχούσαμε, ηθέλαμε τρώγει κατάρες, αναθέματα. Ομοιάζομεν σαν να είναι εις ένα λιμένα πενήντα-εξήντα καράβια φορτωμένα, ένα από αυτά ξεκόβει, κάνει πανιά, πηγαίνει εις την δουλειά του με μεγάλη φορτούνα, με μεγάλο άνεμο, πηγαίνει, πουλεί, κερδίζει, γυρίζει οπίσω σώον. Τότε ακούς όλα τα επίλοιπα καράβια και λέγουν: «Ιδού άνθρωπος, ιδού παλληκάρια, ιδού φρόνιμος, και όχι σαν εμείς οπού καθόμεθα δειλοί, χαϊμένοι », και κατηγορούνται οι καπεταναίοι ως ανάξιοι. Αν δεν ευδοκιμούσε το καράβι, ήθελε ειπούν: «Μα τι τρελλός να σηκωθεί με τέτοια φορτούνα, με τέτοιο άνεμο, να χαθεί ο παλιάνθρωπος, επήρε τον κόσμο εις τον λαιμό του».

285. Η αρχηγία ενός στρατεύματος ελληνικού ήτον μία τυραννία, διατί έκαμνε και τον αρχηγό, και τον κριτή, και τον φροντιστή, και να του φεύγουν κάθε μέρα και πάλι να έρχονται. Να βαστάει ένα στρατόπεδο με ψέμματα, με κολακείες, με παραμύθια. Να του λείπουν και ζωοτροφίες και πολεμοφόδια, και να μην ακούν και να φωνάζει ο αρχηγός. Ενώ εις την Ευρώπη ο αρχιστράτηγος διατάττει τους στρατηγούς, οι στρατηγοί τους συνταγματάρχας, οι συνταγματάρχαι τους ταγματάρχας και ούτω καθεξής. Έκανε το σχέδιό του και εξεμπέρδευε. Να μου δώσει ο Βελιγκτών σαράντα χιλιάδες στράτευμα το εδιοιηκούσα, αλλ' αυτουνού να του δώσουν πεντακόσιους Έλληνας δεν ημπορούσε ούτε μία ώρα να τους διοικήσει. Κάθε Έλληνας είχε τα καπρίτσια του, το θεό του, και έπρεπε να κάμει δουλειά κανείς με αυτούς, άλλον να φοβερίζει, άλλον να κολακεύει, κατά τους ανθρώπους.