H Ναζαρέτ, ή Νατσέρετ, ή Νάζαρα (IPA: /ˈnæzərəθ/) (Αραβικά الناصرة an-Nāṣira η ένδοξη· Εβραϊκά נָצְרַת) είναι μια αρχαία πόλη στην Βόρεια Περιφέρεια της Παλαιστίνης, που σήμερα περιλαμβάνεται στο Ισραήλ, με συνολική έκταση 14,12 τ.χλμ. και πληθυσμό 81.400 κατοίκους (2008). Κατά την Καινή Διαθήκη, στην Ναζαρέτ μεγάλωσε μετά την επιστροφή του από την Αίγυπτο ο Ιησούς Χριστός. Είναι η πόλη της Γαλιλαίας όπου Ευαγγελίστηκε η Θεοτόκος. Σήμερα αποτελεί κέντρο χριστιανικού προσκυνήματος, ένα από τα πολλά των Αγίων Τόπων.
Σημειώνεται ότι αυτή η πόλη υπό τα παραπάνω ονόματα δεν αναφέρεται σε κανένα αρχαίο κείμενο (αιγυπτιακό, σουμεριακό, βαβυλωνιακό, περσικό, αρχαίο ελληνικό ή ελληνιστικό), ούτε στα βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης παρά τη φημολογούμενη γεωγραφική ακριβολογία της. Επίσης δεν την αναφέρει ούτε το Ταλμούδ, ούτε ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος Φλάβιος, αλλά ούτε και τα χειρόγραφα της Νεκρής Θάλασσας κάνουν λόγο γι΄ αυτήν. Για πρώτη φορά εμφανίζεται στα Ιερά Ευαγγέλια της Καινής Διαθήκης, το αρχαιότερο κείμενο των οποίων ανάγεται στον 4ο αιώνα. Αλλά και η αρχαιολογική σκαπάνη παρότι έχει αποκαλύψει προϊστορικό οικισμό σε παρακείμενο βουνό, σε απόσταση περίπου μία ώρα με τα πόδια, σε σπήλαιο, στο λεγόμενο "Βουνό καταβαράθρωσης", στην ίδια την πόλη δεν έχει βρει τίποτε το αξιόλογο προ του 8ου αιώνα.
Συνεπώς η ιστορία της είναι γνωστή από τον 8ο αιώνα όπου και διαδοχικά καταλήφθηκε από Άραβες, Σταυροφόρους, πάλι Άραβες, από τον Φρειδερίκο τον Β' της Γερμανίας, τους Μαμελούκους, τους Τούρκους και τελευταία από τους Βρετανούς, που δημιούργησαν το κράτος κατ΄ εντολή της Παλαιστίνης, πριν την ίδρυση του Ισραήλ.
Η πόλη βρίσκεται νοτιοδυτικά της Κανά, περίπου στο ενδιάμεσο της απόστασης Χάιφας και νοτίου άκρης της λίμνης της Τιβεριάδας και σε απόσταση 110 χλμ. βόρεια της Ιερουσαλήμ. Είναι κτισμένη αμφιθεατρικά σε μια νοτιοανατολική ομαλή πλαγιά ενός μικρού υψώματος - λόφου του λεγόμενου Ντζέμπελ ελ Σικχ σε υψόμετρο 350 μ. μέσα σε ένα κοίλωμα - οροπέδιο, περιμετρικά του οποίου υψώνονται λόφοι και κάποια μεγαλύτερα βουνά. Ο πληθυσμός της αποτελείται από Άραβες Παλαιστίνιους, κατά ποσοστό θρησκεύματος, 69% Μουσουλμάνοι και 31% Χριστιανοί κυρίως Μαρωνίτες, Ορθόδοξοι, Καθολικοί και Διαμαρτυρόμενοι, διαμένοντας σε χωριστές συνοικίες και διατηρώντας ναούς κατά δόγμα και τζαμιά, με κύριες ασχολίες γεωργία, κτηνοτροφία και τουρισμό.
Για την ετυμολογία του ονόματος Ναζαρέτ που αναφέρεται 10 φορές στις ευαγγελικές περικοπές, ή του ονόματος Νάζαρα, που αναφέρεται δύο φορές, δεν έχει δοθεί μία σαφή απάντηση. Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες, πλην όμως αποτελούν μόνο θεωρίες, χωρίς αποδεικτική εγκυρότητα, λόγω ακριβώς έλλειψης ιστορικών στοιχείων. Συνέπεια όλων των παραπάνω είναι να έχουν γεννηθεί πλείστα ερωτήματα και αμφιβολίες στους ιστορικούς ερευνητές της Καινής Διαθήκης κατά πόσον υπήρχε αυτή η πόλη στην εποχή του Ιησού Χριστού, ή επρόκειτο για άλλο γεωγραφικό τόπο - πόλη κατά τις περιγραφές των σχετικών ευαγγελικών περικοπών.
Παρότι η αρχαιότητα αγνοεί τελείως την ύπαρξη αυτής της πόλης αξιοσημείωτη είναι η πλούσια σε εκπληκτικές ιστορίες χριστιανική παράδοση που στόλισε τη Ναζαρέτ κυρίως ο Μεσαίωνας και οι νεότερες εποχές.
Σήμερα είναι η μεγαλύτερη Αραβική πόλη του Ισραήλ, όπου για αιώνες Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι έζησαν αρμονικά. Αποτελεί έδρα Μητροπόλεως του Ελληνορθόδοξου Πατριαρχείου με αραβόφωνο στην πλειοψηφία ποίμνιο 20.000 πιστών.
Μητροπολίτης Ναζαρέτ είναι ο κ.Κυριακός.
Ο Ελληνορθόδοξος Ναός του Ευαγγελισμού βρίσκεται πάνω από το πηγάδι , όπου η Παρθένος ερχόταν όπως όλες οι γυναίκες για να πάρει νερό και εδώ κατά την παράδοση έγινε η φανέρωση του απόκρυφου μες στους αιώνες και άγνωστου στους Αγγέλους μυστήριων.
Ο πρώτος Ναός χτίστηκε το 327 μ.Χ. από την Αγία Ελένη για να καταστραφεί και ξαναχτιστεί πολλές φορές. Η σημερινή εκκλησία είναι του 1750 και χτίστηκε από την Αγιοταφιτική Αδελφότητα. Θαυμάσιες τοιχογραφίες καλύπτουν το Καθολικό από το οποίο ο προσκυνητής κατεβαίνει στην Πηγή της Παρθένου, η οποία και σήμερα εξακολουθεί να αναβλύζει αγίασμα, δροσιά ψυχής για τους πιστούς.
Πάνω από την πηγή αξίζει να προσέξουμε την εικόνα του Αρχαγγέλου που φέρνει στην Παρθένο το χαρμόσυνο άγγελμα και η κόρη σκύβει ελαφρά συγκατανεύοντας στο θέλημα του Θεού και μέσα στην κοιλιά της απεικονίζεται το Θείο Βρέφος.
Εργαστήριο του Αγίου Ιωσήφ
Με την ονομασία Εργαστήριο του Αγίου Ιωσήφ του επιλεγόμενου θεομνήστωρα, φέρεται φραγκισκανικός καθολικός ναός που βρίσκεται στη Ναζαρέτ, που σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση κτίσθηκε στο σημείο ακριβώς που είχε το ξυλουργικό εργαστήριό του ο Ιωσήφ, όπως αναφέρεται στις ευαγγελικές περιγραφές. Ο Ιερός αυτός ναός νεορωμανικού ρυθμού, που κτίσθηκε μόλις το 1914, σε ερείπια παλαιότερου ναού, βρίσκεται στην παλαιά πόλη, περίπου 100 μέτρα βορειότερα από τον υπέροχο και μεγάλο ναό του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου της Ναζαρέτ. Ο Ναός Εργαστήριο του Αγίου Ιωσήφ, καλούμενος και Ι. Ναός του Αγίου Ιωσήφ αποτελεί σήμερα σπουδαίο χριστιανικό προσκύνημα της πόλης και της ευρύτερης περιοχής.
Το επιλεγόμενο μονοπάτι του Ναζωραίου, είναι μια σύγχρονη θεώρηση που εισήλθε στη χριστιανική παράδοση προβαλλόμενο ότι ήταν εκείνο που χρησιμοποίησε ο Ιησούς Χριστός στις μετακινήσεις του σε διάφορες βιβλικές πόλεις. Πρόκειται για ένα χωματόδρομο μήκους 65 χλμ. (περίπου 40 μίλια) που ξεκινώντας από τη Ναζαρέτ και διερχόμενος από την Κανά (βορειοανατολικά) και την Καπερναούμ καταλήγει ανατολικά στη λίμνη της Τιβεριάδας.
Το μονοπάτι αυτό, φέροντας και ειδική σήμανση, έχει αναχθεί σήμερα σε πεζοπορικό προσκύνημα εξυπηρετώντας ταυτόχρονα άθληση και ανάπτυξη του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή της ιστορικής Γαλιλαίας.