Εισήγηση Μητροπολίτου Ν. Ιωνίας Γαβριήλ στο Β΄Δ.Ε. ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ "ΘΕΟΛΟΓΙΑ"

  

Β΄ ΔΙΕΘΝΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΑ

«Ἡ Ὀρθόδοξη θεολογία καὶ ἡ ὀντολογία τῆς τεχνολογίας: ἀνθρωπολογικές, πολιτικές, οἰκονομικές, κοινωνικὲς καὶ πολιτισμικὲς συνέπειες» Θεσσαλονίκη, 29 Σεπτεμβρίου - 1 Ὀκτωβρίου 2025

«Ἡ ὀντολογία τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης καὶ ἡ δυνατότητα διδαχῆς τοῦ Εὐαγγελίου»

Εισαγωγή

Ὅπως δηλώνει ὁ ἴδιος ὁ ὅρος, ὀντολογία εἶναι ὁ λόγος περί τοῦ ὄντος. Ο όρος καθιερώνεται στήν φιλοσοφία τού 17ου-18ου αἰῶνος (Glauberg, Wolff), παρ’ ὅλο ποὺ ὁ Ἀριστοτέλης της εἶχε ἤδη προσδώσει ένα ξεχωριστό νόημα, χωρίς νά χρησιμοποιεῖ ὁ ἴδιος τόν ὅρο, δηλαδή ὡς τῆς ἐπιστήμης τοῦ «ὄντος καθ’ ὅ ὡς ὄντος», ὡς τοῦ εἶναι καί τοῦ οἷον εἶναι, μέσα ἀπό τή διάκριση πρώτης καί δευτέρας οὐσίας, δηλαδή τής πρώτης οὐσίας, πού εἶναι τό συγκεκριμένο ὄν, καί της δεύτερης οὐσίας, πού εἶναι τό γενικό καί καθολικό ὄν.

Τό ὀντολογικό αυτό ἐρώτημα ἀπασχόλησε καί τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, ἀφοῦ ἀναζήτησαν τήν ἀλήθεια ὄχι ἔξω ἀπό τόν χρόνο καί τήν ὕλη, ἀλλά ἐν Χριστῷ, ὁ ὁποῖος ἀποτελεῖ τήν ἀλήθεια τῶν ὄντων καί τό πλήρωμά τους στά ἔσχατα (Μάξιμος Ὁμολογητής). Σήμερα, ὁ ὀντολογικός προβληματισμός ἐπεκτείνεται καί στόν ψηφιακό κόσμο. Τό «εἶναι» τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης δέν περιορίζεται σέ μία τεχνική πλατφόρμα, ἀλλά συγκροτεῖται ὡς νέος ἀνθρωπολογικός τόπος, ὅπου ὁ ἄνθρωπος διαμορφώνει ταυτότητα καί συνάπτει σχέσεις. Ἡ ἀλήθεια ὅμως αὐτῶν τῶν σχέσεων κρίνεται ἀπό τό ἐάν ὑπηρετοῦν τήν πραγματική κοινωνία προσώπων ἢ μένουν σέ εἰκονικὲς μορφές.

Ἡ σημασία τῶν ΜΚΔ στή σύγχρονη ζωή: Δέν εἶναι μόνο τεχνικά ἐργαλεία, αἀλλά χώροι ὕπαρξης, ἐπικοινωνίας καί ταυτότητας. Σύνδεση μέ τό ἐρώτημα: πώς μποροῦν τά ΜΚΔ νά γίνουν ὄχι ἁπλῶς μέσο πληροφόρησης, ἀλλά χώρος διδαχῆς τοῦ Ευαγγελίου;

Α. Ἡ ὀντολογία τῶν Μ.Κ.Δ.

Ψηφιακή ὕπαρξη: Τό «εἶναι» τῶν χρηστῶν δέν περιορίζεται στόν φυσικό κόσμο, ἀλλά ἐκτείνεται σέ ἕναν «ψηφιακό τόπο», ὅπου ἡ παρουσία του καταγράφεται, προβάλλεται καὶ διαμορφώνεται.

Ἡ ψηφιακή ταυτότητα γίνεται μιᾶς μορφῆς προέκταση τῆς προσωπικῆς ὑπάρξεως, ὅχι μόνον ὡς ἀνταλλαγή πληροφοριῶν, ἀλλά καί ὡς «εικονική πραγματικότητα» τοῦ προσώπου. Αὐτό δείχνει πῶς ὁ ἄνθρωπος τείνει νά δημιουργήσει πολλαπλές ἐκφράσεις τοῦ εἶναι του, ποὺ ὅμως δέν εἶναι πάντα ταυτόσημες μέ τήν πραγματικὴ του ζωή.Στήν Ὀρθόδοξη Θεολογία, τὸ πρόσωπο δέν ταυτίζεται μὲ τὴν εικόνα πού προβάλλει, ἀλλὰ μέ τὴν ἀληθινή σχέση τον μέ τὸν Θεό καὶ με τὸν ἄλλον.

Ὁ Ἀπόστολος Παῦλος γράφει· «ἡ ζωὴ ὑμῶν κέκρυπται σὺν τῷ Χριστῷ ἐν τῷ Θεῷ» (Κολ. 3,3). Ἡ ταυτότητα τοῦ πιστοῦ δέν ἀποκαλύπτεται πλήρως σέ ἕναν ψηφιακό καθρέφτη, ἀλλὰ στήν κοινωνία μέ τόν Χριστό, ὅπου ἀναφαίνεται ἡ ἀλήθεια τῆς ὑπάρξεως.

Σχέση – ὑπαρξιακή διάσταση 

Ἡ ὀντολογία τῶν ΜΚΔ στηρίζεται στή «σχέση» καί τήν «δικτύωση». Ὁ ἄνθρωπος ἀναζητεῖ νά εἶναι «συνδεδεμένος».H ψηφιακὴ σχέση μένει πολλές φορές ἐπιφανειακή, ἀποσπασματική, καί μπορεῖ νά δημιουργήσει φαινομενικὴ κοινωνία χωρὶς γνήσια προσωπική ἐμπλοκή. Πρόκειται γιὰ ἕναν κίνδυνο ἀποπροσωποποίησης, ὅπου τό «πρόσωπο» γίνεται «προφίλ» καί ἡ σχέση «ἐπαφή».

Ἡ ὀρθόδοξη θεολογία διδάσκει ὅτι ἡ ὕπαρξη δέν ὑπάρχει ἀυτοτελῶς, ἀλλὰ θεμελιώνεται στήν κοινωνία μέ τόν Θεό καί τόν ἄλλον.

Ὁ ίδιος ὁ Χριστός ὑπογραμμίζει· «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ἰω. 13,35).

Ἡ ἀγάπη καί ἡ κοινωνία εἶναι ἡ ἀληθινὴ ὀντολογικὴ διάσταση τοῦ προσώπου, καί ὄχι ἡ τεχνητὴ ἐγγύτητα ποὺ ἐνίοτε προσφέρει τό διαδίκτυο.

Χρόνος καὶ μνήμη

Τά ΜΚΔ δημιουργοῦν ἕνα «αἰώνιο παρόν». Ὁ ἄνθρωπος βρίσκεται σέ συνεχή ἐνημέρωση, ἄμεση ἐπικοινωνία, καί ἀέναη ῥοὴ πληροφορίας. Ὁ χρόνος γίνεται ἐπικαιρότητα, ἐνώ ἡ μνήμη ἀποθηκεύεται ψηφιακά, χωρίς ἐσωτερικὴ ἐπεξεργασία.

Ἡ ταχύτητα τοῦ «στιγμιαίου» ἐγκλωβίζει τήν ὕπαρξη σέ ἕναν παρόντα χρόνο, ἀκυρώνοντας τήν προοπτική τοῦ μέλλοντος.

Ἡ χριστιανικὴ ζωή ὅμως δέν περιορίζεται στό πρόσκαιρο. Ὁ Απ. Παῦλος μας λέγει: «καὶ οἱ χρώμενοι τῷ κόσμῳ τούτῳ ὡς μὴ καταχρώμενοι· παράγει γὰρ τὸ σχῆμα τοῦ κόσμου τούτου». (Α΄ Κορ. 7,31). Ὁ χρόνος ἀποκτᾷ ἀληθινό νόημα μόνο σέ σχέση μέ τά ἔσχατα, μέ τήν ἐλπίδα τῆς Βασιλείας.

Ἡ μνήμη δέν εἶναι ἀποθήκη δεδομένων, ἀλλά λειτουργικὴ ἀνάμνηση, ὅπως στό μυστήριο τῆς Θείας Εὐχαριστίας: «τοῦτο ποιεῖτε εἰς τὴν ἐμὴν ἀνάμνησιν» (Λουκ. 22,19). Ἐκεῖ ὁ χρόνος μεταμορφώνεται σέ σωτηριολογική ἐμπειρία.

Σώμα – ἀσώματη παρουσία

Στόν ψηφιακὸ κόσμο ἡ ἐπικοινωνία γίνεται χωρὶς σωματικότητα. Ὁ ἄνθρωπος «παρίσταται» μέ λόγια, εἰκόνες καί δεδομένα.

Αὐτό ἐγείρει ἀνθρωπολογικὰ ἐρωτήματα: μπορεῖ νά ὑπάρξει ἀληθινὴ σχέση χωρίς τό σῶμα;

Ἡ ἀποσωματοποίηση ὁδηγεῖ σέ μιὰ ἐικονικὴ κοινωνία, ποὺ στερεῖται τῆς ἐνσώματης ἐμπειρίας τοῦ ἄλλου.

Ἡ χριστιανικὴ πίστη ἀντιπαραβάλλει στο φαινόμενο αυτό το γεγονός τῆς ἐνανθρωπήσεως. Ὁ Θεός Λόγος «σὰρξ ἐγένετο καὶ ἐσκήνωσεν ἐν ἡμῖν» (Ἰω. 1,14).

Τό σῶμα ἔχει σωτηριολογικὴ σημασία: δέν εἶναι ἐμπόδιο ἀλλὰ ὁδός σωτηρίας.

Στήν ἐκκλησιαστικὴ ζωή ἡ παρουσία τοῦ σώματος (στήν προσευχή, τήν κοινή λατρεία, τά μυστήρια) ἀποτελεῖ ἀναγκαῖο στοιχεῖο κοινωνίας.

Ἡ ἀσώματη παρουσία τῶν ΜΚΔ μπορεῖ νά βοηθᾷ τήν ἐπικοινωνία, ἀλλά δέν δύναται νά ἀντικαταστήσει τήν ἐνσώματη κοινωνία τῆς Ἐκκλησίας.

Β. Δυνατότητα διδαχῆς τοῦ Εὐαγγελίου

1. Θετική προοπτική

Τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης μποροῦν νὰ θεωρηθοῦν ὡς μὶα νέα «ἀγορά», ἕνας χώρος δημόσιας συνάντησης τῶν ἀνθρώπων, ἀναλογικῶς μὲ τὸν ἱερό βράχο τοῦ Ἀρείου Πάγου, ὅπου ὁ Ἀπόστολος Παῦλος κήρυξε τόν λόγο τοῦ Θεοῦ (Πραξ. 17,22-23).

Μέσα σὲ αὺτό τὸ ψηφιακό περιβάλλον, ἡ Ἐκκλησία ἔχει τὴ δυνατότητα νὰ διαδώσει τὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου σὲ παγκόσμια κλίμακα, ἀγγίζοντας ἀνθρώπους ποὺ διαφορετικά δὲν θὰ εἴχαν ἐπαφή μὲ τὴ διδασκαλία ἤ τὴν ποιμαντική παρουσία της.

Τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης προσφέρουν τὴ δυνατότητα διάδρασης καὶ συζήτησης, ἐνισχύοντας τὸν χαρακτήρα τοῦ Εὐαγγελίου ὡς ζωῆς καὶ ὄχι ἁπλά ὡς πληροφορίας.

2. Ποιμαντική λειτουργία

Ἡ παρουσία τοῦ κληρικοῦ (Ποιμένος) στὸν ψηφιακό χώρο δὲν περιορίζεται στὴν πληροφόρηση, ἀλλά λειτουργεῖ ὡς ζωντανή μαρτυρία τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως λέγει ὁ Χριστός: «Ἐν τούτῳ γνώσονται πάντες ὅτι ἐμοὶ μαθηταί ἐστε, ἐὰν ἀγάπην ἔχητε ἐν ἀλλήλοις» (Ιω. 13,35).

Ὁ ψηφιακός χώρος ἐπιτρέπει τὴν ἐπαφή μὲ ἀπομακρυσμένους, ἀποξενωμένους ἤ ἀνθρώπους ποὺ δὲν συμμετέχουν στὸν φυσικό χώρο τῆς Ἐκκλησίας, προσφέροντας ἕναν νέο τόπο ποιμαντικῆς παρουσίας καὶ πνευματικῆς καθοδήγησης. Μέσα ἀπὸ στοχευμένο καὶ ὑπεύθυνο περιεχόμενο, ὁ κληρικός-Ποιμένας μπορεῖ νὰ δημιουργήσει σχέσεις ἐμπιστοσύνης καὶ κοινότητας, ἀκόμη καὶ χωρίς τὴ φυσική παρουσία.

3. Ὅρια καὶ προκλήσεις

Παρά τις δυνατότητες, ὑπάρχει ὁ κίνδυνος εκκοσμικεύσεως τοῦ Ευαγγελίου, ὅταν τὸ μήνυμα μετατρέπεται σὲ προϊόν ἐπικοινωνίας ποὺ ἀκολουθεῖ τήν λογική τῆς ταχύτητας ἤ τοῦ ἐντυπωσιασμοῦ. Ἡ ψηφιακή παρουσία δὲν δύναται νὰ ἀντικατασταθεῖ ἀπὸ τὴν μυστηριακή καὶ τήν κοινοτική διάσταση τοῦ Εὐαγγελίου. Τὸ μήνυμα τοῦ Εὐαγγελίου δὲν εἶναι μόνο πληροφορία, ἀλλά ζωή ποὺ βιώνεται μέσα στή λατρεία καί τὴν κοινότητα τῆς Ἐκκλησίας.

Ἡ χρήση τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης πρέπει νὰ ὑπακούει στὴν οὐσία καί τὴν ἀποστολή τοῦ Εὐαγγελίου, καὶ ὄχι τὸ ἀντίστροφο.

4. Κριτήρια χρήσης

Ἡ ὑπεύθυνη χρήση των Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης ἀπαιτεῖ διάκριση μεταξύ τῶν μέσων καὶ τῶν σκοπῶν. Τὰ ψηφιακά ἐργαλεία δὲν πρέπει νὰ ὑπαγορεύουν τὸν τρόπο τοῦ κηρύγματος. Τὸ Εὐαγγέλιο δὲν προσαρμόζεται στὴν ταχύτητα καὶ στὴ λογική τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης, ἀλλά τὰ ΜΚΔ μποροῦν νὰ γίνουν ὄργανα διακονίας του, ὑποστηρίζοντας τὴν πνευματική ἐπικοινωνία, τήν διδασκαλία καὶ τὴν διάδοση τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ. Ὁ χρήστης, εἰδικά ο κληρικός - Ποιμένας, καλεῖται νὰ διαφυλάσσει τὴν ἀλήθεια, τὴν πνευματική ἀκεραιότητα καὶ τὴν κοινότητα, ὥστε τὸ ψηφιακό περιβάλλον νὰ λειτουργεῖ ὡς γέφυρα πρὸς τὴν Ἐκκλησία καὶ ὄχι ὡς αὐτοσκοπός.

Προτάσεις

Διάκριση στὴ χρήση τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης

Ἡ Ἐκκλησία δὲν πρέπει νὰ ἀπορρίπτει τὸν ψηφιακό κόσμο, ἀλλά νὰ τὸν προσεγγίζει μὲ διάκριση καὶ ὑπευθυνότητα. Ὁ Χριστός είπε στοὺς μαθητές Του: «Γίνεσθε φρόνιμοι ὡς οἱ ὄφεις καὶ ἀκέραιοι ὡς αἱ περιστεραί» (Μτ. 10,16). Το χωρίο αυτό αποτελεί κατευθυντήριο ὁδηγό γιὰ τὴ χρήση τῶν Μέσων Κοινωνικῆς Δικτύωσης: χρειάζεται σύνεση, ὥστε νὰ μήν ὑποκύπτουμε στὴ λογική τοῦ ἐντυπωσιασμού, τῆς ὑπερπληροφόρησης ἤ τῆς διαστρέβλωσης, ἀλλά καὶ καθαρότητα προθέσεων, ὥστε τὸ μήνυμα νὰ διατηρεῖ τήν ἀλήθεια τοῦ Εὐαγγελίου.

Ἡ διάκριση δὲν σημαίνει φόβο ἤ ἀποχή, ἀλλὰ ὑπεύθυνη ἀξιοποίηση τῶν μέσων, μὲ σαφή διάκριση ἀνάμεσα στό μέσο καὶ στὸ σκοπό.

Τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης ὡς ὄργανα διακονίας, όχι υποκατάστατα τῶν ἱ. Μυστηρίων

Τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης μποροῦν νὰ ὑπηρετήσουν οὐσιαστικά τὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας, μόνο ἐφόσον παραπέμπουν σὲ μία ζωντανή κοινότητα πίστεως καὶ δὲν λειτουργοὺν ὡς ὑποκατάστατο τῶν Μυστηρίων. Ἡ πίστη δὲν μεταδίδεται μόνο μὲ λέξεις, ἀλλά κυρίως μέσα ἀπὸ τὴ μυστηριακή ζωή, τὴν κοινή λατρεία, τὴν ἐμπειρία τῆς Θείας Εὐχαριστίας. Ἐάν τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης μείνουν σὲ ἐπίπεδο πληροφορίας, ὑπάρχει ὁ κίνδυνος τὸ Εὐαγγέλιο νὰ παρουσιασθεῖ ὡς ἁπλή ἰδεολογία. Ἀντίθετα, ἐάν λειτουργήσουν ὡς γέφυρα ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἐκκλησιαστική κοινότητα, τότε γίνονται ἐργαλεῖο διακονίας.

Ὁ ψηφιακός λόγος χρειάζεται νὰ δείχνει πάντα πρὸς τὴν ἀλήθεια τοῦ ζωντανοῦ σώματος τῆς Ἐκκλησίας.

Επίλογος

Ὁ Απόστολος Παύλος διδάσκει: «Οὐ γὰρ ἐπαισχύνομαι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ· δύναμις γὰρ Θεοῦ ἐστίν εἰς σωτηρίαν παντὶ τῳ πιστεύοντι» (Ρωμ. 1,16). Αὐτὸ ὑπενθυμίζει ὅτι ἡ δύναμη δὲν βρίσκεται στὸ μέσο, ἀλλὰ στὸ ἴδιο τὸ Εὐαγγέλιο.Ἡ Ἐκκλησία μπορεὶ νὰ χρησιμοποιεῖ τὰ Μέσα Κοινωνικῆς Δικτύωσης, ἀλλά ἡ ζωντανή παρουσία της δὲν ἐξαντλεῖται σὲ ψηφιακούς διαύλους.

Ἡ μεταμορφωτική δύναμη τοῦ Εὐαγγελίου παραμένει ἀναλλοίωτη, ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὸ πλαίσιο στὸ ὁποῖο ἀκούγεται. Τὸ ζητούμενο δέν εἶναι νὰ προσαρμόσουμε τὸ μήνυμα στὰ δεδομένα τοῦ ψηφιακοῦ κόσμου, ἀλλὰ νὰ τὸ μαρτυρήσουμε μὲ παρρησία καὶ ἀλήθεια.

Μεταμόρφωση τοῦ ψηφιακοῦ τόπου

Ἡ Ἐκκλησία καλεῖται νὰ ἀντιμετωπίσει τὸν ψηφιακό τόπο ὄχι ὡς ἀπειλή, ἀλλά ὡς ευκαιρία γιὰ μαρτυρία καὶ γιὰ δημιουργία ἀληθινῆς κοινωνίας.

Ὅπως ἡ θεία Χάρη μεταμορφώνει τὴν ὕλη (νερό, ψωμί, κρασί, λάδι) σὲ φορέα σωτηρίας, ἔτσι καὶ ὁ ψηφιακός χώρος μπορεῖ νὰ μεταμορφωθεῖ, ὅταν χρησιμοποιείται μὲ προσευχή, διάκριση καὶ ἀλήθεια, σὲ εὐκαιρία κοινωνίας καὶ κηρύγματος.

Φωτο: Χρήστος Μπόνης

Ομιλία Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου στην Ροτόντα Θεσσαλονίκης

 

 Ὁμιλία τῆς Α. Θ. Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ. κ. Βαρθολομαίου κατά τήν χοροστασίαν εἰς τόν Ἱερόν Ναόν Ἁγίου Γεωργίου Ροτόντας 

(Θεσσαλονίκη, 28 Σεπτεμβρίου 2025)

Ἱερώτατε Μητροπολῖτα Θεσσαλονίκης, λίαν ἀγαπητέ ἀδελφέ καί συλλειτουργέ τῆς ἡμῶν Μετριότητος κ. Φιλόθεε,

Λοιποί ἅγιοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι καί πάντες οἱ τοῦ ἱεροῦ καταλόγου,

Ἐξοχώτατοι, 

Ἐντιμότατοι Ἄρχοντες τοῦ τόπου,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες Ὀφφικιάλιοι,

Εὐλογημένε λαέ τοῦ Θεοῦ!

Μέ συγκίνησιν καί χαράν εὑρισκόμεθα διά μίαν εἰσέτι φοράν εἰς τήν περιλάλητον Νύμφην τοῦ Θερμαϊκοῦ, τήν πόλιν τοῦ Ἁγίου Δημητρίου, τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, τοῦ Ἁγίου Νικολάου τοῦ Καβάσιλα, τοῦ Ἁγίου Εὐσταθίου Θεσσαλονίκης, τοῦ Ὁσίου Δαυΐδ καί τόσων ἄλλων μεγάλων Ἁγίων.  Ἡ σύγκλησις τοῦ Β’ Διεθνοῦς Ἐπιστημονικοῦ Συνεδρίου τοῦ περιοδικοῦ «Θεολογία» μέ κεντρικόν θέμα: «Ἡ Ὀρθόδοξος Θεολογία καί ἡ ῾ὀντολογία᾿ τῆς τεχνολογίας» ἀπό τῆς αὔριον ἕως καί τῆς 1ης προσεχοῦς Ὀκτωβρίου, μᾶς ἔδωσε τήν ὡραίαν εὐκαιρίαν νά εὑρεθῶμεν καί πάλιν μαζί, νά συμπνευματισθῶμεν, νά συμπροσευχηθῶμεν, νά συσκεφθῶμεν καί νά ἀπολαύσωμεν ἀλλήλους ἐν χάριτι Ἰησοῦ Χριστοῦ. Καί ἐλθόντες κομίζομεν τήν εὐλογίαν τῆς Μητρός Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, γενετείρας τόσον τοῦ μεγίστου ποιμένος τῆς πόλεως καί κορυφαίου Θεολόγου Πατρός Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ὅσον καί τοῦ διαπρεπεστάτου ἑτέρου ποιμενάρχου Ἁγίου Εὐσταθίου. Κωνσταντινούπολις καί Θεσσαλονίκη ἀπό ἡμερῶν ἀρχαίων ἦσαν καί εἶναι συγκοινωνοῦντα δοχεῖα εὐσεβείας, ὀρθοδόξου πνευματικότητος, ἑλληνικῆς παιδείας, τιμαλφῶν παραδόσεων τοῦ Γένους καί πολυκυμάντου ἱστορίας. Ὁ Βόσπορος πάντοτε εὐλογεῖ τόν Θερμαϊκόν, τό Φανάριον προσεύχεται ὑπέρ τῶν τέκνων τῆς ἀρχαιοτέρας καί ἄνευ διακοπῶν ζωῆς πόλεως τῶν Βαλκανίων! Πολύ σᾶς ἠγάπησεν ὁ θεοκῆρυξ Παῦλος, αἱ δέ δύο πρός Θεσσαλονικεῖς Ἐπιστολαί του μαρτυροῦν τό ἔνθεον ἐνδιαφέρον του διά τόν πνευματικόν καταρτισμόν καί τήν ἐν Χριστῷ προκοπήν καί σωτηρίαν σας! Ἡ Μήτηρ Ἐκκλησία δέν θά παύσῃ νά κηρύττῃ: «Μείνατε ἐν οἷς ὑπό τοῦ Παύλου ἐμάθετε καί ἐπιστώθητε», ἀγαπητοί Θεσσαλονικεῖς. Ἐνδύσασθε τήν σώζουσαν Ὀρθόδοξον πίστιν καί διδασκαλίαν καί φιλοτιμεῖσθε νά διαπρέπετε εἰς ἔργα Ὀρθοπραξίας, εἰς ἔργα ἁγιασμοῦ καί σωτηρίας, εἰς ἔργα φιλογενείας καί πνευματικῆς προόδου!

Εἶναι ἡ πρώτη φορά πού Οἰκουμενικός Πατριάρχης ἐν ἐνεργείᾳ χοροστατεῖ εἰς τόν ἱστορικόν τοῦτον Ναόν Ροτόντας τόν πάλαι μέν ἐπ᾿ ὀνόματι τῶν Ἁγίων Ἀσωμάτων Δυνάμεων σεμνυνόμενον, ἀπό δέ τοῦ 1912 καί ἐντεῦθεν, μετά τήν ἀπελευθέρωσιν τῆς πόλεως, ἐπ᾿ ὀνόματι τοῦ λαοφιλεστάτου Μεγαλομάρτυρος Ἁγίου Γεωργίου τοῦ Τροπαιοφόρου, προστάτου καί ἐφόρου καί ἡμῶν ἐν Φαναρίῳ. 

Τό ρωμαϊκόν τοῦτο οἰκοδόμημα τοῦ συγκροτήματος τῶν κτισμάτων τοῦ Αὐτοκράτορος Γαλερίου μετηνέχθη εἰς χρῆσιν ἐκκλησιαστικήν, ὡς Ναός πλέον, ἐπί Θεοδοσίου Α’ τοῦ Μεγάλου, ὁ δέ ἀρχαῖος αὐτοῦ ἄμβων εὑρίσκεται σήμερον εἰς τό Μουσεῖον τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Κατά τόν ΙΣΤ’ αἰῶνα ὑπῆρξεν ὁ Μητροπολιτικός Ναός τῆς πόλεως καί ἔκτοτε ἔμεινε γνωστός ὡς «ἡ παλαιά Μητρόπολις». Τό ὅτι σήμερον, ὡς Μνημεῖον Παγκοσμίου Κληρονομίας τῆς UNESCO, λογίζεται περισσότερον ὡς μουσειακός χῶρος καί ἡ λειτουργική αὐτοῦ χρῆσις εἶναι, δυστυχῶς, λίαν περιωρισμένη, δέν μειώνει τό παράπαν τόν σεβασμόν, τήν εὐλάβειαν καί τήν ἀγάπην μας πρός τήν Ροτόντα, ἡ ὁποία εἰς αἰῶνας διατηρεῖ τήν ἱερότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς χρήσεως ὡς τόπος ἁγιάσματος τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, ὡς τόπος καταρτισμοῦ χριστιανικοῦ καί ἁγιασμοῦ χιλιάδων ψυχῶν!

Τά ἐναπομείναντα ἀποσπάσματα τῶν περιφήμων ψηφιδωτῶν μέ τούς παλαιούς Ἁγίους καί Μάρτυρας, τούς ἐπί Διοκλητιανοῦ καί Μαξιμιανοῦ, καθώς καί ἡ ἀπεικόνισις τῆς Θείας Ἀναλήψεως εἰς τήν κόγχην τοῦ Ἱεροῦ, δίδουν ἀνάγλυφα στοιχεῖα τῆς σχέσεως τῆς Ὀρθοδόξου Θεολογίας καί τῆς «ὀντολογίας» τῆς τεχνολογίας καί τῆς τέχνης τῶν ἀρχῶν καί τῶν μέσων τοῦ Ε’ χριστιανικοῦ αἰῶνος. Λειτουργούμενοι καί προσευχόμενοι σήμερον ἐδῶ καί ὑψοῦντες τό ὄμμα εἰς ὅ,τι ἀπέμεινε ἀπό τάς ὡραίας συνθέσεις, δοξάζομεν τόν τοῦ Κάλλους ἀρχηγέτην καί Δημιουργόν Θεόν καί παρακαλοῦμεν τόσον τούς Ἁγίους Ἀσωμάτους ὅσον καί τόν Τροπαιοφόρον Γεώργιον νά στηρίζουν τόν ἄξιον και αξιαγάπητον ποιμενάρχην τῆς πόλεως εἰς τόν καταρτισμόν τῶν πιστῶν καί εἰς τήν αὔξησιν τοῦ πνευματικοῦ ἀμητοῦ τῆς Ἐκκλησίας τῶν Θεσσαλονικέων! Εἰς ἀνάλογον ἔργον πρόθυμοι ἵστανται πάντοτε τόσον οἱ προκάτοχοί του Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς καί Εὐστάθιος, ὅσον καί ὁ πολύς τά θεῖα Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, ἀλλά καί ὁ Θεσσαλονικεύς μέγας ἐν Πατριάρχαις Κωνσταντινουπόλεως, ὁμώνυμος του αδελφού Μητροπολίτου, Ἅγιος Φιλόθεος ὁ Κόκκινος, ὁ Ἅγιος Θεωνᾶς Θεσσαλονίκης, νέος κτήτωρ τῆς Πατριαρχικῆς Μονῆς τῆς Ἁγίας Ἀναστασίας, καί σύμπασα ἡ πληθύς τῶν Ἁγίων τῆς περιοχῆς. 

Εἰς τό εὐαγγελικόν ἀνάγνωσμα τῆς σημερινῆς Κυριακῆς Α’ Λουκᾶ ἠκούσαμεν τήν προτροπήν τοῦ Κυρίου: «Ἐπανάγαγε εἰς βάθος καί χαλάσατε τά δίκτυα ὑμῶν εἰς ἄγραν» (Λουκ. ε’, 4). Ἡ ἐποχή μας εἶναι ἐποχή τῆς ἐπιφανείας! Τοῦ φαίνεσθαι! Τῶν ἐπιπολαίων κρίσεων! Τῶν προχείρων ἀποφάσεων! Τῆς κενολόγου πολυλογίας! Τῆς τύρβης καί τοῦ περισπασμοῦ περί τά δευτερεύοντα, τά ρέοντα, τά παρερχόμενα, τά πρός ὀλίγον ἄν μή πρός μηδέν χρήσιμα. Ὅλη αὐτή ἡ κατάστασις ἀτελέσφορος, ἄκαρπος καί ἀσυντελής καθ᾿ ἑαυτήν, πληροῖ ἄγχους καί ἀβεβαιότητος τόν σύγχρονον ἄνθρωπον. Τά καίρια, τά λυσιτελῆ, τά ὑγιῆ, τά θεοφιλῆ, τά ὄντως χρήσιμα καί ὠφέλιμα εὑρίσκονται εἰς τό βάθος! Εἰς τό βάθος τῆς καρδίας! Εἰς τό βάθος τοῦ στοχασμοῦ! Εἰς τό βάθος τοῦ νοῦ! Εἰς τό βάθος τῆς σιωπῆς! Εἰς τό βάθος τῆς ἡσυχίας! Εἰς τό βάθος τῆς προσευχῆς! Εἰς τό βάθος τῆς θείας μελέτης καί ἀναζητήσεως τῶν σεμνῶν καί σωτηριωδῶν! Ἐκεῖ λοιπόν μᾶς καλεῖ σήμερον ὁ Χριστός! Νά εἰσέλθωμεν εἰς τό «ταμιεῖον» μας! Νά ἐστιάσωμεν τόν ὀφθαλμόν εἰς τά ἐσώτατα τῆς καρδίας καί τῶν λογισμῶν! Εἰς τά ὑπαρξιακά κενά τῆς ψυχῆς μας! 

Ἄν ἄλλοι ὡμίλησαν περί «ψυχολογίας τοῦ βάθους», περί «ὑποσυνειδήτου» καί «ἀσυνειδήτου», καί ἐπεδόθησαν εἰς φιλοτίμους, ἐνδεχομένως, προσπαθείας νά ἀνεύρουν ἐκεῖ τήν ρίζαν τῆς ἀνθρωπίνης κακοδαιμονίας καί δυστυχίας, οἱ καθ᾿ ἡμᾶς Πατέρες, καί μάλιστα οἱ Νηπτικοί, καί τά φιλοκαλικά συγγράμματά των, μᾶς δίδουν ἀσφαλῆ τρόπον καί ὁδόν νά γνωρίσωμεν τόν ἑαυτόν μας εἰς βάθος καί νά ἀναζητήσωμεν ἁγιοτρόπως καί ἁγιοπνευματικῶς τήν ἴασιν καί θεραπείαν, τήν ἕνωσιν τῶν κατακερματισμένων δυνάμεων τῆς ψυχῆς, τόν φωτισμόν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος! Ἡ σωτήριος Χάρις εὑρίσκεται εἰς τήν εἰς βάθος μυστικήν ἐργασίαν καί τήν ἱεράν ἡσυχίαν. Καί ἀσφαλῶς δέν ἀποτελεῖ ἀποκλειστικόν προνόμιον τῶν μοναχῶν καί ἐρημιτῶν, ἀλλά καί τῶν ἐν τῇ ἐρημίᾳ τῶν συγχρόνων πόλεων διψώντων τήν ζωήν εὐσεβῶν Χριστιανῶν. Μέ τήν βοήθειαν καί καθοδήγησιν πεφωτισμένου πνευματικοῦ πατρός, κάθε χριστιανός δύναται νά «ἐπαναγάγῃ εἰς βάθος» καί νά ζωγρήσῃ πλῆθος ἰχθύων πολύ, καρπούς ἁγιασμοῦ καί σωτηρίας! 

«Ἰδού νῦν καιρός εὐπρόσδεκτος, ἰδοῦ νῦν ἡμέρα σωτηρίας», ὅπως μᾶς εἶπε ὁ Ἀπόστολος Παῦλος εἰς τό ἐκ τῆς Β’ πρός Κορινθίους Ἐπιστολῆς ἀπόσπασμα πού ἀνεγνώσθη προ ολίγου (στ΄, 3). Ἡμεῖς δέ πατρικῶς καί ἐν ἀγάπῃ ἀνυποκρίτῳ «συνεργοῦντες παρακαλοῦμεν μή εἰς κενόν τήν Χάριν τοῦ Θεοῦ δέξασθαι ὑμᾶς», πάλιν κατά τόν Θειότατον Παῦλον (Β’ Κορ. στ’, 1)! Καί ἔχετε διά μέσου τῶν αἰώνων πολλήν χάριν δεχθῆ οἱ Θεσσαλονικεῖς παρά Θεοῦ! Οἱ πολλοί Ἅγιοι, αἱ πολλαί ἀρχαῖαι ἐκκλησίαι, ὅπως αὕτη τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ἡ τοῦ πολιούχου πανευκλεής βασιλική -τό «Μαρτύριον» τοῦ Ἁγίου Δημητρίου-, ἡ τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, ἡ τῆς Παναγίας τῶν Χαλκέων, οἱ Ἅγιοι Ἀπόστολοι, ἡ Ἀχειροποίητος καί τόσαι ἄλλαι, ἡ σεβασμία Μονή τῶν Βλατάδων καί πλεῖστα ἄλλα ἱερά καθιδρύματα, ὅλοι, ὅλαι, ὅλα βεβαιοῦν τήν πλουσίαν ἐνέργειαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τοῖς καθ᾿ ὑμᾶς! Ἀξιοποιήσατε λοιπόν δεόντως αὐτήν τήν μοναδικήν κληρονομίαν σας!

Τιμιώτατοι ἀδελφοί καί προσφιλέστατα τέκνα ἐν Κυρίῳ,

Ἐτελέσαμεν σήμερον ἐν κατανύξει τό τεσσαρακονθήμερον μνημόσυνον τοῦ μακαριστοῦ Ἄρχοντος Διδασκάλου τῆς Ἐκκλησίας καί καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς Θεσσαλονίκης Χρυσοστόμου Σταμούλη.  Ὁ ἐκλιπών προσέφερε πάμπολλα καί λίαν σημαντικά εἰς τήν Θεολογίαν. Μέ εὐαίσθητον αἰσθητήριον διά τήν αὐθεντικότητα τῆς Ὀρθοδόξου Παραδόσεως, προέβαλε διά τῆς διδασκαλίας του, διά τῶν ὁμιλιῶν, τῶν διαλέξεων καί τοῦ πλουσίου συγγραφικοῦ του ἔργου, μέ ἰσχυράν ἀπήχησιν, τάς οἰκουμενικάς ἀξίας, τό φιλοκαλικόν ἦθος, τήν ἐπίκαιρον ὑπαρξιακήν, ἀνθρωπολογικήν, κοινωνικήν καί κοσμολογικήν σοφίαν τῆς Ὀρθοδοξίας. Ὑμνητής τοῦ «πολιτισμοῦ τῆς σάρκωσης», εἰργάσθη εὐκάρπως διά τήν ἔξοδον τῆς Ἐκκλησίας εἰς τήν κοινωνίαν καί τήν συμβολήν της εἰς τήν ἐν Χριστῷ μεταμόρφωσιν τοῦ κόσμου. Ἡ ὅλη προσπάθειά του ἐτρέφετο ἀπό τήν βεβαιότητα ὅτι, ὅπως κάθε ἱστορική περίοδος, οὕτω καί ἡ σύγχρονος ἐποχή εἶναι μοναδική πρόκλησις, «καιρός» διά τήν βίωσιν καί ἐξαγγελίαν τοῦ Εὐαγγελίου. Ἡ «διαλεγομένη» θεολογία τοῦ μακαριστοῦ καθηγητοῦ ἦτο ἀποτύπωμα μιᾶς δυναμικῆς προσωπικότητος, μέ βαθείας ρίζας εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν ζωήν καί μέ ἀκλόνητον βεβαιότητα ὅτι ὁ σαρκωθείς Θεός Λόγος εἶναι «Θεός ζώντων», πληρώσας τά πάντα ἀνεκλαλήτου χαρᾶς διά τῆς ἐνδόξου Ἀναστάσεως Αὐτοῦ.  Ὁ Χρυσόστομος Σταμούλης ἐσφράγισε καί τόν χῶρον τῆς μουσικῆς, τήν ὁποίαν ἐκαλλιέργησε καί ἀνέδειξε ὡς ἐκφραστικωτάτην θεολογικήν γλῶσσαν. Ἵδρυσε καί διηύθυνε τήν Ὀρχήστραν Νέων Θεσσαλονίκης «Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος», συνειργάσθη δημιουργικῶς μετ᾿ ἀξιολόγων συνθετῶν καί ἑρμηνευτῶν. Ἡ ἐκδημία τοῦ ἀφήνει δυσαναπλήρωτον κενόν καί εἰς τόν χῶρον τοῦ πολιτισμοῦ.  Δεόμεθα τοῦ Θεοῦ τῆς ἀγάπης καί Κυρίου τῆς δόξης, ὅπως χαρίζηται εἰς τήν ἐρίτιμον σύζυγον καί τά τέκνα τοῦ μακαριστοῦ Χρυσοστόμου τήν ἄνωθεν παρηγορίαν, ἀναπαύῃ δέ τήν ψυχήν αὐτοῦ ἐν Χώρᾳ Ζώντων. Εἴη ἡ μνήμη αὐτοῦ αἰωνία καί ἄληστος! 

Περαίνοντες τόν λόγον, εὐχόμενοι ὑπέρ μακαρίας μνήμης καί ἀναπαύσεως και τοῦ πρό ἔτους κοιμηθέντος ἀοιδίμου ἀδελφοῦ Μητροπολίτου Θεσσαλονίκης κυροῦ Ἀνθίμου, παρακαλούμεν πάντας ὑμᾶς νά μνημονεύετε τοῦ σταυροῦ τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει ποτνίας Μητρός Ἐκκλησίας εἰς τάς προσευχάς σας. Ἱκετεύομεν τόν φιλάνθρωπον Θεόν τοῦ ἐλέους «πλεονάσαι καί περισσεύσαι ὑμᾶς τῇ ἀγάπῃ εἰς ἀλλήλους καί εἰς πάντας» ( Α’ Θεσ. γ, 12). Γένοιτο! 

  

φωτο Νίκος Παπαχρήστου

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ Μήνυμα για την Αρχή της Ινδίκτου

 

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἱεράρχαι καί τέκνα ἐν Κυρίῳ εὐλογημένα,

Εὐδοκοῦντος τοῦ πανδώρου Θεοῦ, εἰσερχόμεθα σήμερον εἰς τό νέον ἐκκλησιαστικόν ἔτος, δοξολογοῦντες τό ὑπερουράνιον ὄνομα Αὐτοῦ διά τήν ἀδιάσπαστον δαψιλῆ καρποφορίαν τῶν πρωτοβουλιῶν τῆς Ἁγίας Αὐτοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας εἰς τόν χῶρον τῆς προστασίας τῆς κτίσεως. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον ὄχι μόνον ἐπεσήμανεν ἐγκαίρως τήν σοβαρότητα τῶν περιβαλλοντικῶν προβλημάτων, ἀλλά ἔστρεψε τήν προσοχήν εἰς τά αἴτιά των, εἰς τάς ἐσωτερικάς, πνευματικάς καί ἠθικάς καταβολάς των, καί προέτεινε λύσεις ἐπί τῇ βάσει τοῦ Ὀρθοδόξου ευχαριστιακοῦ καί ἀσκητικοῦ ἤθους.

Ἡ Ὀρθοδοξία ὡς πίστις, θεία λατρεία καί ἐγκόσμιος μαρτυρία εἶναι ἡ οἰκοφιλική μορφή τοῦ Χριστιανισμοῦ. Ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ, ἡ ἀνακήρυξις τῆς ἑορτῆς τῆς Ἰνδίκτου εἰς Ἡμέραν προσευχῆς ὑπέρ τῆς προστασίας τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος δέν ὑπῆρξεν ἁπλῶς ἀντίδρασις εἰς τήν σύγχρονον οἰκολογικήν κρίσιν, ἀλλά συνέπεια καί προέκτασις τῆς ζωῆς τῆς Ἐκκλησίας ὡς «ἐφηρμοσμένης οἰκολογίας». Ἐξ ἀρχῆς διεκηρύξαμεν καί τό ἀδιαίρετον τοῦ σεβασμοῦ τῆς δημιουργίας καί τοῦ ἀνθρωπίνου προσώπου καί ἀνεδείξαμεν τήν κοινήν ρίζαν καί τήν ἀλληλουχίαν περιβαλλοντικῶν καί κοινωνικῶν προβλημάτων. Ἡ ἀπομάκρυνσις ἀπό τόν Θεόν γεννᾷ τήν κτητικήν καί ἐκμεταλλευτικήν στάσιν καί συμπεριφοράν ἔναντι τῆς κτίσεως καί τοῦ συνανθρώπου, ἐνῷ ἡ ἐν Χριστῷ καί κατά Χριστόν ζωή εἶναι πηγή περιβαλλοντικῆς εὐαισθησίας καί φιλανθρώπου δράσεως. Συμφώνως πρός τόν Κυριακόν λόγον, «πᾶν δένδρον ἀγαθόν καρπούς καλούς ποιεῖ, τό δέ σαπρόν δένδρον καρπούς πονηρούς ποιεῖ. Οὐ δύναται δένδρον ἀγαθόν καρπούς πονηρούς ποιεῖν, οὐδέ δένδρον σαπρόν καρπούς καλούς ποιεῖν» (Ματθ. ζ’, 17 – 18).

Ὁ σεβασμός τῶν πνευματικῶν ἀξιῶν, ὀξύνει τό αἰσθητήριόν μας διά τό ἀγαθόν καί τό πρακτέον. Ἡ ἀδιαφορία διά τό Ὑπερβατικόν καί ὁ συνακόλουθος «ἀνθρωπομονισμός» ὁδηγοῦν εἰς ἐγκλωβισμόν τοῦ ἀνθρώπου εἰς τά γεώδη, εἰς συρρίκνωσιν τῆς ἐλευθερίας του εἰς πραγματιστικάς ἐπιλογάς καί ἀποφάσεις, συνυφασμένας πάντοτε μέ ἐπιφανειακάς θεωρήσεις τῶν πραγμάτων καί μέ τήν ταύτισιν τοῦ ἀγαθοῦ μέ τό «περιστασιακῶς χρήσιμον». Ὁ ἐπίκαιρος λόγος περί «οἰκολογικῆς μετανοίας», πέραν τῆς κλήσεως εἰς μεταμέλειαν διά τήν ἐπιτελεσθεῖσαν οἰκολογικήν ζημίαν καί εἰς ριζικήν ἀλλαγήν νοοτροπίας καί συμπεριφορᾶς ἔναντι τῆς δημιουργίας, ἀναφέρεται καί εἰς τήν ἀνάγκην ὑπερβάσεως τῆς σφαλερᾶς τοποθετήσεως, ἡ ὁποία στηρίζει τήν θεώρησιν τῆς καταστροφικῆς διά τό φυσικόν περιβάλλον «ἰδιονομίας τῆς οἰκονομίας» ὡς μονοδρόμου πρός τήν ἀνάπτυξιν, καί τροφοδοτεῖ τήν ἀφελῆ πίστιν εἰς τήν δυνατότητα τῆς φύσεως νά ἀναζωογονῆται ἀφ᾿ ἑαυτῆς εἰς τό διηνεκές, παρά τάς ἀνθρωπογενεῖς ἐπιβαρύνσεις της, ὡς ἡ ἐντεινομένη κλιματική ἀλλαγή καί αἱ καταστροφικαί πλανητικαί συνέπειαί της. Εἰς ὅλα αὐτά προστίθεται σήμερον τό πανδαιμόνιον τῶν πολεμικῶν ἰαχῶν, τῶν βομβαρδισμῶν, τῶν πυραύλων καί τῶν ἐκρήξεων, τό ὁποῖον ἐπικαλύπτει τήν κραυγήν τῶν ἀθώων θυμάτων τῆς ἀνηλεοῦς βίας καί τούς στεναγμούς τῆς δημιουργίας. Τό μέλλον τῆς ζωῆς εἰς τόν πλανήτην μας ἤ θά εἶναι οἰκολογικόν καί εἰρηνικόν ἤ ἀνύπαρκτον.

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, ὁμοῦ μετά τοῦ ἀγῶνος διά τήν εἰρήνην, τήν δικαιοσύνην καί τήν ἀλληλεγγύην, θά συνεχίσῃ νά πρωτοστατῇ εἰς τήν προστασίαν τῆς φύσεως, εἰς τήν ἀνάδειξιν τῆς οἰκολογικῆς θεματικῆς εἰς κεντρικόν ζήτημα τοῦ διαχριστιανικοῦ καί τοῦ διαθρησκειακοῦ διαλόγου, εἰς τήν προβολήν τῆς σημασίας τῶν χριστιανικῶν οἰκοφιλικῶν ἀρχῶν καί παραδόσεων ἐν τῷ πλαισίῳ διεθνῶν θεσμῶν, οἰκολογικῶν ὀργανώσεων, ἐπιστημονικῶν ἱδρυμάτων καί τῆς κοινωνίας τῶν πολιτῶν. Εἴμεθα βέβαιοι ὅτι ἡ σύμπραξις εἰς τόν τομέα τῆς οἰκολογίας ἐνισχύει τήν αἴσθησιν τῆς κοινῆς εὐθύνης διά τήν πορείαν πρός τό μέλλον καί δημιουργεῖ νέας εὐνοϊκάς προοπτικάς.

Ἐπανερχόμενοι εἰς ὅσα ἀνεφέρομεν εἰς παλαιότερον Μήνυμά μας, καλοῦμεν ἐκ νέου τάς ἀνά τήν οἰκουμένην Ἐπαρχίας τῆς Μητρός Ἐκκλησίας, τάς ἐνορίας καί τάς ἱεράς Μονάς, νά ἀναπτύξουν συντονισμένας δράσεις καί συγκεκριμένας παρεμ-βάσεις διά τήν κινητοποίησιν τῶν πιστῶν, μετ᾿ ἐμφάσεως εἰς τήν διαπαιδαγώγησιν τῆς νέας γενεᾶς. Ἡ ἐφαρμογή τῶν οἰκολογικῶν συνεπειῶν τῆς πίστεώς μας ἐν τῇ πράξει ἀποτελεῖ καθοριστικήν διάστασιν τῆς Ὀρθοδόξου ἡμῶν ἰδιοπροσωπίας.

Ἐν τῷ πνεύματι τούτῳ, εὐχόμενοι πρός πάντας ὑμᾶς αἴσιον καί πολύκαρπον ἐν ἔργοις ἀγαθοῖς καί θεαρέστοις τόν νέον ἐκκλησιαστικόν ἐνιαυτόν, καλοῦμεν τά ἀνά τήν ὑφήλιον τέκνα τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας νά ζοῦν οἰκοφιλικῶς καί φιλαδέλφως, νά προσεύχωνται διά τήν κτίσιν καί τήν εἰρήνην, νά ἀγωνίζωνται διά τήν ἀκεραιότητα τοῦ φυσικοῦ περιβάλλοντος καί τήν ἀειφορίαν, καθώς καί διά τήν ἐμπέδωσιν τοῦ πολιτισμοῦ τῆς ἀλληλεγγύης, καί ἐπικαλούμεθα ἐφ᾿ ὑμᾶς, μεσιτείᾳ καί προστασίᾳ τῆς Παναγίας Θεοτόκου τῆς Παμμακαρίστου, τήν ζείδωρον χάριν καί τό μέγα ἔλεος τοῦ πανσθενοῦς Κτίστου τῶν ἁπάντων καί παντελεήμονος Θεοῦ τῆς ἀγάπης.

Εὐλογημένον ἐκκλησιαστικόν ἔτος, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ!

,βκε’ Σεπτεμβρίου α’

Ὁ Κωνσταντινουπόλεως

διάπυρος πρός Θεόν εὐχέτης πάντων ὑμῶν

Ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου στον σπερινό της Μεταμορφώσεως

 

 

Ὁμιλία τῆς Α.Θ.Παναγιότητος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου κατά τόν Μέγαν Ἑσπερινόν τῆς ἑορτῆς τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Σωτῆρος εἰς τήν νῆσον Χάλκην (5 Αὐγούστου 2025)

Τιμιώτατοι ἀδελφοί Ἀρχιερεῖς,

Εὐλαβέστατοι Πατέρες,

Ἐντιμολογιώτατοι Ἄρχοντες,

Τέκνα ἐν Κυρίῳ ἐπιπόθητα,

Ἐρχέται καί ἐφέτος ἡ μεγάλη ἑορτή τῆς Μεταμορφώσεως τοῦ Κυρίου γιά νά μᾶς δείξῃ ὅτι πράγματι ὁ προορισμός τοῦ ἀνθρώπου εἶναι ἡ θέωσις. Ὁ προορισμός του εἶναι νά γίνῃ θεός, νά μεταμορφωθῇ, νά ἀπαλλαγῇ ἀπό τήν φθορά. Καί αὐτό συμβαίνει στό ὄρος Θαβώρ. Ὁ Κύριος δέν μᾶς ἀποκαλύπτει τήν θεότητά του, μᾶς ἀποκαλύπτει κατ᾽ οὐσίαν τόν προορισμό τῆς ἀνθρωπότητος. Τό σῶμα Του τό ἀνθρώπινο εἶναι αὐτό πού μεταμορφώνεται καί μᾶς δείχνει τόν προορισμό καί τῶν δικῶν μας σωμάτων.

Ἐπί τοῦ Θαβώρ δέν ἀπεκαλύφθη τό πλήρωμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, τό ὁποῖον ἦταν ἀδύνατο νά ἀντιληφθοῦν οἱ σάρκα φοροῦντες μαθητές, ὅπως, ἄλλωστε, μᾶς λέγει καί τό ἀπολυτίκιον τῆς ἑορτῆς: «δείξας τοῖς μαθηταῖς σου τήν δόξαν σου καθώς ἠδύναντο». Ἡ θεία δόξα ἀπεκαλύφθη καθ᾽ ὅν τρόπον ἠδύναντο νά τήν δεχθοῦν οἱ μαθητές. Λέγει ὁ Εὐαγγελιστής Λουκᾶς: «Καὶ ἐγένετο ἐν τῷ προσεύχεσθαι αὐτὸν τὸ εἶδος τοῦ προσώπου αὐτοῦ ἕτερον» (Λουκ. θ´, 29). Οἱ μαθητές εἶδαν τόν Κύριον ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ.

 

Ὅταν κανείς ἔχει εἰσέλθει εἰς αὐτήν τήν περιοχήν τῆς θεωρίας τοῦ Ἰησοῦ ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ, ἔχει λυτρωθῆ ἐκ τῆς δουλείας τῆς ἀνάγκης καί τοῦ πόνου. Οἱ ἄλλοι, ὅμως; Οἱ πολλοί; Αὐτοί ἀκόμη περιμένουν ἐναγωνίως στίς παρυφές τοῦ Θαβώρ τήν Μεταμόρφωσι, προκειμένου νά λυτρωθοῦν ἀπό τόν πόνο, τήν ἀσθένεια, τήν ἀνάγκη. Ὅπως οἱ ἀδελφοί μας στήν πολύπαθη Γάζα. Παρακολουθοῦμε μέ ἀποτροπιασμό τίς σκηνές τῶν ἀμάχων, τῶν ἀθώων παιδιῶν νά πεθαίνουν ἀπό τήν πεῖνα, ἀλλά καί τῶν αἰχμαλώτων νά σκάβουν οἱ ἴδιοι τούς τάφους τους. Εἶναι πραγματικά ντροπή γιά τό γένος τῶν ἀνθρώπων, για όλη την ανθρωπότητα! Γιά νά εἴμαστε ἀκριβέστεροι, οἱ εἰκόνες αὐτές δέν παρουσιάζουν τίποτε τό ἀνθρώπινο. Εἶναι κυριολεκτικῶς ἀπάνθρωπες! 

Γνωρίζουμε καλῶς ὅτι δέν εἶναι εὔκολο νά ἀνατρέψῃ κανείς τόν ροῦν τῆς πραγματικότητας, τόν ροῦν τῆς ἱστορίας. Ἀλλά ἡ Ἐκκλησία δέν ἐγκαταλείπει ποτέ τήν ἐλπίδα, δέν ἐγκαταλείπει τήν προσπάθειά της νά μεταμορφώσῃ τόν κόσμο. Διότι ὁ κόσμος δέν μεταμορφώνεται οὔτε μέ τήν βία οὔτε μέ τούς πολέμους. Κοιτάξτε τήν ἱστορία καί θά δεῖτε. Ὅσα σπουδαῖα ἔχουν γίνει ἔγιναν πάντοτε ἀπό λίγους, οἱ ὁποῖοι κατεύθυναν οὐσιαστικά τήν ἱστορία. Ὁ κόσμος μεταμορφώνεται πάντοτε μέ τούς λίγους ἀλλά ἀμέτρητους, μέ τήν μικρά ζύμη, ἡ ὁποία «ὅλον τὸ φύραμα ζυμοῖ» (Γαλ. ε´, 9), μέ τούς ἁγίους. Οἱ ἅγιοι μᾶς ἔδειξαν καί μᾶς δείχνουν τήν Ἐκκλησία ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ, ἐν τῇ θεοειδεῖ τῆς μορφῇ, ὅπως τήν συνέστησε ὁ Θεῖος Ἱδρυτής της.

Διά νά μεταμορφωθῇ ὀρθῶς ἐν Χριστῷ ὁ κόσμος ζητεῖ νά ιδῃ καί σήμερα μίαν Ἐκκλησίαν μεταμορφωμένην. Καί ἡ δική μας ὑψίστη εὐθύνη ὡς Χριστιανῶν, ἔστω καί ἄν εἴμεθα ἡ μικρά ζύμη, εἶναι νά μεταμορφωθοῦμε διά τῆς ἀγάπης καί τῆς προσφορᾶς μας στόν συνάνθρωπο, ὥστε νά ἀποτελέσουμε παράδειγμα κοινῆς μαρτυρίας καί κοινῆς διακονίας εἰς τόν σύγχρονον κόσμον. Ἐμεῖς οἱ Ρωμηοί Ὀρθόδοξοι οὐδέποτε ἀξιολογήσαμε ἤ ἐβασίσαμε τά καθ᾽ ἡμᾶς εἰς τούς ἀριθμούς, διότι ἡ ἱστορία μᾶς διδάσκει ὅτι «οὐκ ἐν τῷ πολλῷ τὸ εὖ, ἀλλ᾽ ἐν τῷ εὖ τὸ πολὺ» καί ὅτι ὁ Θεός δύναται καί «ἐκ τῶν λίθων ἐγεῖραι τέκνα τῷ Ἀβραάμ» (Ματθ. γ´, 9).

Πράγματι, εἰς τήν ἱστορίαν τῆς ἀνθρωπότητος τίποτε τό μέγα καί ὑψηλό δέν ἔγινε χωρίς ἀγάπη καί χωρίς θυσίες. Καί ὅσο λίγοι καί ἄν εἴμαστε σήμερα, τόσο περισσότερη ἀγάπη καί τόσο μεγαλύτερες θυσίες χρειάζονται, γιά νά μπορέσουμε νά φυλά-ξουμε μέ ἀξιοπρέπεια ὅλα ἐκεῖνα τά ὁποῖα μᾶς ἐκληροδότησαν οἱ πατέρες μας καί οἱ αἰῶνες.

Φορεύς αὐτῆς τῆς ἀφειδωλεύτου ἀγάπης πρός τήν Μητέρα Ἐκκλησία καί τήν ἐδῶ Ὁμογένεια τῆς Πόλεως εἶναι καί ὁ Ἐντιμολογιώτατος καί φίλτατος Ἄρχων Ἀκτουάριος Δρ. Στέφανος Γιαλουράκης καί ἡ Εὐγενεστάτη σύζυγός του κυρία Ἄννα, οἱ ὁποῖοι ἀνέλαβαν ἐξ ὁλοκλήρου τό κόστος τῆς ἐκ βάθρων ἀνακαινίσεως τοῦ ναϋδρίου τῆς πανηγυριζούσης αὐτῆς Σκήτης τῆς Μεταμορφώσεως Χριστοῦ Χάλκης. Ἡ ταπεινή ἀλλά ἱστορική αὐτή σκήτη, γνωστή καί ὡς «σκήτη τοῦ Μακαρίου», λόγῳ ἑνός μοναχοῦ, ὁ ὁποῖος ἀσκήτεψε ἐδῶ κατά τόν 19ο αἰῶνα, ἐγεύθη τό πικρόν ποτήριον τῶν δοκιμασιῶν πού ἐβίωσε ἡ Ρωμιοσύνη τῆς Πόλεως ἰδίως κατά τόν περασμένο αἰῶνα. Οἱ ταλαιπωρίες τῆς σκήτης συνεχίσθηκαν μέχρι καί πολύ πρόσφατα, ὡς ἀψευδής μάρτυς τῶν ἀλαλήτων στεναγμῶν τοῦ Γένους. Καί ὅμως, χάρις στίς ἄοκνες προσπάθειες τοῦ Ἱερωτάτου ἀδελφοῦ Μητροπολίτου Δέρκων κ. Ἀποστόλου, τόν ὁποῖον συγχαίρομεν ὁλοκαρδίως ἐκ μέρους τῆς Ἁγίας τοῦ Χριστοῦ Μεγάλης Ἐκκλησίας καί ἡμῶν προσωπικῶς, ἀλλά καί χάρις στήν συγκινητική γενναιοδωρία τῆς οἰκογενείας Γιαλουράκη, τό πολύπαθο ναΰδριο τῆς Μεταμορφώ-σεως εὑρίσκεται πλέον ἐνώπιόν μας ἐν ἑτέρᾳ μορφῇ, πλήρως ἀνακαινισμένο, κυριολεκτικῶς μεταμορφωμένο.

Esteemed Archon with your beloved wife Anna and your dear children Michael and Katerina,

We would like to take the opportunity to express in public the deep gratitude of the Mother Church and of our Modesty for your great generosity. We are deeply moved by your act of benevolence and by your persistence to execute the plan of the restoration of this chapel, despite the many challenges and tribulations. Your noble action is setting a very high example and it is our sincere hope that you will inspire many others to imitate it. We also very much appreciate your prayerful participation in the celebration of the great feast of the Transfiguration of our Lord. Your presence among us today is a further indication of your love for and dedication to the Ecumenical Patriarchate. Please be assured that your names are inscribed in gold not only in the list of the great benefactors of the Church of Constantinople, but even more so in our hearts. We fervently pray to our Savior Jesus Christ to grant you “every good and every perfect gift” along with His abundant blessings.

Κατακλείοντες, εὐχόμεθα εἰς ὅλους τούς εὐλαβεῖς προσκυνητές χρόνια πολλά καί εὐλογημένα, ἰδίως στούς ἑορτάζοντες! Ἡ χάρις τοῦ Μεταμορφωθέντος Κυρίου εἴθε νά μεταμορφώσῃ καί τίς καρδιές μας, ὥστε νά καταστοῦμε ἀληθῶς ἡ μικρά ζύμη πού θά μεταμορφώσῃ τήν κοινωνία καί τόν κόσμο ὅλο.

Εὐλογημένη πορεία πρός τήν ἑορτήν τῆς Παναγίας τόν Δεκαπενταύγουστο, ἀδελφοί καί τέκνα ἐν Κυρίῳ!

 

Φωτό: Νίκος Παπαχρήστου

Ρωσική διείσδυση σε Πατριαρχεία – To μακραίωνο σχέδιο και οι εκβιασμοί Πατριαρχών

 Παπαλεξόπουλος Δημήτρης | ΤΑ ΝΕΑ

Πρώτη Δημοσίευση 13/07/2025, 20:23

Εκκλησιαστικοί παρατηρητές υποστηρίζουν πως πίσω από την τελευταία εμπλοκή που έχει δημιουργηθεί με τη μονή στο Σινά βρίσκεται ρωσο-κοπτικός δάκτυλος Ο νέος εκκλησιαστικός χάρτης, που διαμορφώθηκε μετά την παραχώρηση από το Οικουμενικό Πατριαρχείο της αυτοκεφαλίας στην Ορθόδοξη Εκκλησία της Ουκρανίας το 2018, στάθηκε η αφορμή για να επισπεύσει το Πατριαρχείο Μόσχας τον μακραίωνο σχεδιασμό του για εισπήδηση στις αυτοκέφαλες ορθόδοξες Εκκλησίες και τα ορθόδοξα Πατριαρχεία.

Στο στόχαστρο μπήκαν όσες εκκλησιαστικές Αρχές έσπευσαν να συνυπογράψουν τον Τόμο Αυτοκεφαλίας της Ουκρανίας, μνημονεύοντας τον επικεφαλής της Επιφάνιο Ντουμένκο ως μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας.

Όπως ήταν αναμενόμενο η αρχή έγινε από τα Παλαίφατα, ελληνόφωνα Πατριαρχεία, Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων και Αντιοχείας.

Όπως επισημαίνουν έγκριτοι εκκλησιαστικοί κύκλοι, το Αλεξανδρείας, το πρώτο από τα Παλαίφατα που στοχοποιήθηκε από το Πατριαρχείο Μόσχας και τα όσα συμβαίνουν εκεί, κραδαίνεται ως φόβητρο για το τι θα συμβεί και στα άλλα δύο (Ιεροσολύμων και Αντιοχείας) εάν τελικά αναγνωρίσουν το αυτοκέφαλο της Ουκρανίας.

Τι συμβαίνει στο Πατριαρχείο Αλεξανδρείας;

Οι Ρώσοι ίδρυσαν σε όλο το εύρος της εκκλησιαστικής του δικαιοδοσίας, εξαρχίες με επικεφαλής ρώσους επισκόπους, οι οποίοι δεν αναγνωρίζουν τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας, Θεόδωρο Χορευτάκη, ως ανωτάτη εκκλησιαστική Αρχή.

Οι επίσκοποι αυτοί, μαζί με τα στελέχη των διπλωματικών αντιπροσωπειών της Ρωσίας αλλά δυστυχώς και σημαίνοντα μέλη του υπουργικού συμβουλίου της αιγυπτιακής κυβέρνησης, ενισχύουν ποικιλοτρόπως τους αιγύπτιους κόπτες (τοπική ορθόδοξη Εκκλησία) ώστε από κοινού (ρωσόφωνοι και κόπτες) να απομειώσουν την εκκλησιαστική επιρροή του Πατριάρχη Θεοδώρου. Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα, κινήθηκαν και παρασκηνιακώς εις βάρος της ελληνορθόδοξης αδελφότητας στη μονή Αγίας Αικατερίνης στο Σινά. Αρκετοί εκκλησιαστικοί παρατηρητές υποστηρίζουν πως πίσω από την τελευταία εμπλοκή που έχει δημιουργηθεί με τη μονή στο Σινά βρίσκεται ρωσο-κοπτικός δάκτυλος. Με την προσοχή των άλλων δύο Πατριαρχείων, Ιεροσολύμων και Αντιοχείας, στραμμένη στα όσα συμβαίνουν στο Αλεξανδρείας, οι επικεφαλής τους Πατριάρχες, Θεόφιλος Γιαννόπουλος και Ιωάννης Γιαζίγκι αντιστοίχως, κινούνται εδώ και χρόνια μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης.

Όσον αφορά το Πατριαρχείο Αντιοχείας, εδώ και πολλές δεκαετίες είχε υπάρξει αναγκαστική προσέγγιση από πλευράς Πατριαρχείου του ρωσόφιλου καθεστώτος Ασαντ (και επί Χαφέζ αλ Ασαντ και επί των ημερών του γιου του, Μπασάρ Αλ Ασαντ) προκειμένου να τυγχάνει προστασίας από τους τζιχαντιστές μουσουλμάνους. Με το που κατέρρευσε το καθεστώς, το Πατριαρχείο Αντιοχείας βρίσκεται ξεκρέμαστο από κρατική προστασία και επιχειρεί υπεράνθρωπα να επιβιώσει σε ένα βαθύτατα επιθετικό περιβάλλον.

Οι απεσταλμένοι του Πατριαρχείου Μόσχας έχουν έρθει σε συνεννόηση με τους αραβόφωνους ορθόδοξους και εντείνουν τις ενέργειές τους, ώστε να απομειωθεί ο ελληνορθόδοξος και ελληνόφωνος χαρακτήρας της Αντιοχείας και να εμφανιστούν αυτοί ως φυσικοί προστάτες του Πατριαρχείου και της πνευματικής του κληρονομιάς.

Όσον αφορά το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, οι Ρώσοι εκβιάζουν ανοιχτά και επιθετικά τον Πατριάρχη Θεόφιλο «δείχνοντάς του» τι συμβαίνει στο γειτονικό Πατριαρχείο Αλεξανδρείας που χάνει, μία προς μία, τις ιεραποστολές του στην Αφρική από την παρουσία των οικονομικά ισχυρών ρωσόφιλων εξαρχιών.

Δυστυχώς τα πεπραγμένα των τελευταίων ετών στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων έχουν αδυνατίσει και τις συμμαχίες του Θεοφίλου με τις άλλες, φίλιες εκκλησιαστικές Αρχές. Ο Ιεροσολύμων όμως έχει ένα μεγάλο όπλο στα χέρια του: την «ελληνικότητά» του. Ο 73χρονος ιεράρχης Θεόφιλος Γιαννόπουλος από τους Γαργαλιάνους Μεσσηνίας γνωρίζει και αντιλαμβάνεται την ελληνική πολιτική ζωή και μπορεί και κινείται μέχρι σήμερα προς όφελος των συμφερόντων του Πατριαρχείου.

Όμως οι καιροί ου μενετοί…

Η δεινή θέση στην οποία έχουν περιέλθει οι χριστιανοί της Μέσης Ανατολής, στη συντριπτική πλειονότητα ελληνόφωνοι και ελληνορθόδοξοι, δεν επιτρέπει εφησυχασμό στο εθνικό κέντρο, την Αθήνα.

Η Ρωσική Εκκλησία παραμένει μεν στους κόλπους της Ορθόδοξης Εκκλησίας, έχοντας όμως διακόψει την κοινωνία με το Φανάρι, δεν αισθάνεται ότι δεσμεύεται από το Κανονικό Δίκαιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Γι’ αυτό και ενεργεί απροκάλυπτα εις βάρος των ελληνόφωνων Πατριαρχείων, συμμαχώντας με τα νέα τοπικά συστήματα εξουσίας, επιχειρώντας να ολοκληρώσει την εισπήδησή του στα Παλαίφατα.

Η δυναμική παρουσία του Πατριαρχείου Μόσχας, παρασκηνιακά αλλά και φανερά, ως «προστάτιδας δύναμης» των απειλούμενων ορθοδόξων δεν αρκεί να ξορκίζεται.

Εχει βάση, λογική και προσφέρει χειροπιαστή ελπίδα ασφάλειας στους χριστιανούς. Καλώς ή κακώς, το ορθόδοξο ρωσικό τυπικό συγκινεί μέσα σε τόσο εχθρικά περιβάλλοντα και σε μια περιοχή, εμπόλεμη και ανασφαλή.

Γι’ αυτό και δεν είναι λίγοι οι ιεράρχες που σε Αθήνα και Φανάρι εκφράζουν έντονες ανησυχίες ότι τα Ιεροσόλυμα και η Αντιόχεια μπορεί να ακολουθήσουν το Σινά στις περιπέτειές του…

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΦΙΛΟΥΣ ΣΤΟ Facebook

Φίλες και Φίλοι για τεχνικούς λόγους ο λογαριασμός μου στο 

Facebook έχει απενεργοποιηθεί πιστεύω πως σύντομα θα είμαστε πάλι μαζί η με τον παλιό η με νέο λογαριασμό. Σας αγαπώ όλους 

π. Τιμόθεος Ηλιάκης 

Τα ντοκουμέντα της απόφασης για τη Μονή Σινά

 

Διονύσιος Σκλήρης | Το Βήμα

Ολόκληρη η απόφαση του Εφετείου της Ισμαηλίας, την οποία διάβασε «Το Βήμα» και παρουσιάζει τα βασικά σημεία της, προκαλεί προβληματισμό για το αν μπορεί να ανατραπεί με πολιτική συμφωνία Ελλάδας – Αιγύπτου. Η απόφαση εκδόθηκε «στο όνομα του Αλλάχ, του πιο Ευσπλαχνικού και του πιο Ελεήμονος» και παρατίθενται οι ακόλουθοι στίχοι από το κεφάλαιο του Κορανίου που αφηγείται την ιστορία του Μωυσή. «Κύριέ μου, άνοιξε το στήθος μου, λύσε τον κόμπο της γλώσσας μου και τελειοποίησε την έκφρασή μου». Επίσης, επισημαίνεται ότι η διαφορά αφορά την περιοχή του Τορ Σινά, όπου ο Αλλάχ φανερώθηκε στον προφήτη Μωυσή και αυτός έλαβε τις δώδεκα πλάκες και χτύπησε το έδαφος με το ραβδί του και ανέβλυσαν δώδεκα πηγές, από τις οποίες ήπιαν όλοι οι άνθρωποι. «Η Αίγυπτος πάντα προστάτευε αυτούς τους ευλογημένους τόπους». Στο προοίμιό της η απόφαση του Εφετείου αναγνωρίζει ότι η Μονή είναι η μόνη στον κόσμο που διατηρεί την αρχιτεκτονική της υπόσταση και τη θρησκευτική και αρχαιολογική της αξία από την αρχαιότητα έως σήμερα.

Τη χαρακτηρίζει «μάρτυρα της υπερηφάνειας της Αιγύπτου, η οποία μαζί με τον μεγάλο λαό της τη διατήρησε, παρά τις επιδρομές των Σταυροφόρων και των Τατάρων, τη γαλλική, αγγλική και ισραηλινή κατοχή, χωρίς να προκληθεί βλάβη σε αυτήν». Επισημαίνει ότι η τέλεση των θρησκευτικών λειτουργιών στη Μονή δεν σταμάτησε ποτέ και ότι η Αίγυπτος έχει σεβαστεί τη μοναδικότητά της στο όνομα της ελευθερίας της πίστης, καθώς δεν επέβαλε συγκεκριμένο δόγμα στους χριστιανούς, όπως έκαναν άλλες χώρες. Σε ένδειξη αναγνώρισης της θρησκευτικής σημασίας της Μονής Αγίας Αικατερίνης, η τοποθέτηση του Μητροπολίτη της εγκρίθηκε από την ανώτατη αρχή του κράτους και από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Η Μονή θεωρήθηκε αρχαίο μνημείο και το Ανώτατο Συμβούλιο Αρχαιοτήτων χαρακτήρισε τον χώρο ως φυσικό καταφύγιο.

Η πρωτόδικη απόφαση

Η πρώτη αγωγή κατατέθηκε το 2015 και η απόφαση εξεδόθη τον Μάιο του 2022, από το Πρωτοδικείο του Νότιου Σινά. Σε αυτό προσέφυγαν ο κυβερνήτης του Νότιου Σινά και ο εκπρόσωπος της Τοπικής Αρχής Αγίας Αικατερίνης κατά του Αρχιεπισκόπου Σινά Δαμιανού, ζητώντας να αποβληθεί η Μονή από 29 ακίνητα, τα οποία καταγράφονταν στο δικόγραφο και να καταβληθεί αποζημίωση εφόσον τα κτίσματα αυτά διατηρηθούν και δεν κατεδαφιστούν. Το αίτημα αυτό βασίστηκε στον ισχυρισμό ότι η Τοπική Αρχή Αγίας Αικατερίνης έχει κυριότητα στα είκοσι εννέα ακίνητα και ότι ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός προέβη σε κατάληψη και αυθαίρετη χρήση τους.

Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε ότι τα ακίνητα που αποτέλεσαν αντικείμενο της διαφοράς ανήκουν στην Τοπική Αρχή Αγίας Αικατερίνης, σύμφωνα με τον νομίμως καταρτισθέντα και εγκεκριμένο κτηματολογικό χάρτη, στον οποίο και έχουν καταχωρηθεί.

Το πρωτόδικο δικαστήριο έκρινε επίσης ότι ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός όχι μόνο κατέλαβε αυθαιρέτως τα ακίνητα, αλλά ανέγειρε σε αυτά κτίρια και άλλες κατασκευές, χωρίς τη συναίνεση του κυρίου, κάτι που προσβάλλει το εμπράγματο δικαίωμα της Τοπικής Αρχής Αγίας Αικατερίνης επί των ακινήτων.

Αποφασίστηκε, εξάλλου, ότι η κατασκευή κτισμάτων θεμελιώνει δικαίωμα των εναγόντων να ζητήσουν αποζημίωση, με καταβολή τόκων υπερημερίας, εξαιτίας της στέρησης χρήσης των εκτάσεων αυτών από την αρμόδια Τοπική Αρχή για μεγάλο χρονικό διάστημα, γεγονός που της προκάλεσε σημαντική υλική ζημία. Μέχρι να εκδοθεί η απόφαση, το δικαστήριο όρισε πραγματογνώμονα για να εξετάσει τα ακίνητα, ο οποίος δεν μπόρεσε να επιθεωρήσει 19 από αυτά λόγω δύσκολης πρόσβασης. Ο πραγματογνώμονας αποφάνθηκε ότι πέντε ανήκουν στην αρμοδιότητα του υπουργείου Αρχαιοτήτων, ενώ δήλωσε ότι δεν κατάφερε να προσδιορίσει την ημερομηνία έναρξης της κατοχής των ακινήτων. Μετά από αυτά έγινε αποδεκτή η έκθεση του πραγματογνώμονα ότι τα είκοσι εννέα οικόπεδα είναι εν μέρει δημόσια περιουσία της Διοίκησης Νοτίου Σινά και εν μέρει υπάγονται στην αρμοδιότητα των υπουργείων Αρχαιοτήτων και Περιβάλλοντος, καθώς η Μονή δεν επέδειξε νόμιμο τίτλο ιδιοκτησίας, άρα καταπάτησε τα ακίνητα.

Η έφεση το 2022

Στην απόφαση αυτή άσκησε έφεση ο Αρχιεπίσκοπος Δαμιανός το 2022, με το επιχείρημα μεταξύ άλλων ότι η Μονή κατέχει τα ακίνητα από τον 5ο και τον 6ο αιώνα, συνεχώς, χωρίς διακοπή μέχρι σήμερα, γεγονός που του δίνει το δικαίωμα κυριότητας, επειδή πρόκειται για θρησκευτικά ιερά, μοναστήρια και εκκλησίες.

Το 2023 το δικαστήριο διέταξε νέα πραγματογνωμοσύνη από ειδικά διορισμένη επιτροπή.

Η επιτροπή αυτή διαπίστωσε ότι: Οι αμφισβητούμενες εκτάσεις βρίσκονται στην πόλη της Αγίας Αικατερίνης. Μετά από επιθεώρηση όλων των αγροτεμαχίων βρέθηκαν 31 που δεν χρησιμοποιούνταν και 40 γεωργικής χρήσης, σύνολο 71 ακίνητα, τα οποία ανήκουν στο κράτος. Οτι το 2004 υπογράφηκαν 21 προκαταρκτικά συμβόλαια πώλησης από τον προϊστάμενο της τοπικής αρχής της πόλης της Αγίας Αικατερίνης για αγροτεμάχια εντός της έκτασης της αγωγής. Το 2007 η Μονή υπέβαλε αίτημα για τη νομιμοποίηση της κατοχής των εκτάσεών της που βρίσκονταν σε εκκρεμότητα, αλλά στο δικαστήριο δεν υπέβαλε κανένα έγγραφο που να αποδεικνύει την επίσημη μεταβίβαση κυριότητας των αμφισβητούμενων εκτάσεων σε αυτήν.

Η απόφαση του Εφετείου

Από τα πρακτικά της δίκης προκύπτει ότι ο κυβερνήτης Νοτίου Σινά ζήτησε αναβολή για φιλικό διακανονισμό και η δίκη αναβλήθηκε μέχρι τον Φεβρουάριο του 2025.

Αιφνιδιαστικά, και ενώ είχε μεσολαβήσει η επίσκεψη Σίσι στην Αθήνα, το εφετείο της Ισμαηλίας εξέδωσε την απόφασή του. Με αυτήν έκρινε ότι σύμφωνα με το αιγυπτιακό δίκαιο δεν αποκτάται κυριότητα μέσω πληρεξουσίου και ότι η απόκτηση με χρησικτησία αφορά μόνο ιδιωτικές ιδιοκτησίες και όχι δημόσια κτήματα.

Επικαλείται μάλιστα το άρθρο 970 του Αστικού Κώδικα, όπως τροποποιήθηκε με τον Νόμο 147 του 1957, που ορίζει ότι τα δημόσια κτήματα δεν χάνουν τον δημόσιο χαρακτήρα τους, αν δεν υπάρχει νόμιμη απόφαση ή νόμος για τη λήξη της διάθεσης, και η λήξη πρέπει να είναι σαφής και αδιαμφισβήτητη. Επίσης, αναφέρει ότι η αγωγή για εκδίωξη αποσκοπεί στην προστασία του δικαιώματος του αιτούντος να χρησιμοποιεί και να εκμεταλλεύεται την περιουσία και στη δήλωση της επιθυμίας του να την ανακτήσει από το πρόσωπο που έχει τοποθετήσει το χέρι του πάνω σε αυτήν αδίκως. Η απλή παρέλευση του χρόνου κατοχής των ακινήτων από τον καταπατητή δεν αρκεί για να αφαιρέσει την πραγματική κατοχή, αρκεί ο κάτοχος να προσκομίσει αποδεικτικά στοιχεία για το γεγονός της καταπάτησης. Το βάρος της απόδειξης μετατίθεται στον καταπατητή, για να αποδείξει ότι έχει νόμιμο λόγο να διεκδικεί τα συγκεκριμένα ακίνητα. Το δικαστήριο δεν αναγνώρισε στον Αρχιεπίσκοπο Δαμιανό την ιδιότητα του νομικά δικαιούχου για να ασκήσει αγωγή για τα ακίνητα και απέρριψε το αίτημά του για την απόκτηση κυριότητας επί αμφισβητούμενης γης με χρησικτησία. Επίσης, απέρριψε τον ισχυρισμό του ότι οι ενάγοντες στερούνται εννόμου συμφέροντος, αλλά και την αγωγή του για θρησκευτικές εγκαταστάσεις και μνημεία, όπως η Εκκλησία του Προφήτη Ααρών, η Μονή Αγίας Αικατερίνης και η περίβολός της, η Εκκλησία Μοναστηριού Μποστάν, η Εκκλησία Αγίου Θεοδώρου, η Εκκλησία Αγίου Στυλιανού και παρακείμενες μοναχικές κατοικίες, η Εκκλησία της Αγίας Τριάδας, δωμάτια στο Ορος Σινά (Γεωγραφική Θέση 1 και 2), οι εκκλησίες Αγίου Ιωάννη, Αγίου Γρηγορίου, Αγίου Παντελεήμονα, Αγίας Αννας, Αγίας Οικονομίας, του Λίθου του Μωυσή, κ.ά.

Ορίστηκε επίσης αποβολή από τα υπόλοιπα ακίνητα που περιλαμβάνουν γεωργικές εκτάσεις και κτιριακές υποδομές.

Εν κατακλείδι, πρόκειται για μια απόφαση του Εφετείου της Ισμαηλίας, η οποία δημιουργεί δεδομένα που δύσκολα θα αγνοηθούν κατά την επιθυμητή πολιτική συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου.

 

ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΝ ΠΑΤΡΙΑΡΧΕΙΟΝ Ἀνακοινωθέν περί τῆς Ἱ. Μονῆς τοῦ Σινᾶ

 

 

Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον μέ ὀδυνηράν ἔκπληξιν ἐπληροφορήθη ὅτι τό ἁρμόδιον δικαστήριον τῆς Αἰγύπτου ἔθεσεν ἐν ἀμφιβόλῳ τό ἀπό αἰώνων κρατοῦν ἰδιοκτησιακόν καθεστώς τῆς ἱστορικῆς Ἱερᾶς Μονῆς τοῦ Σινᾶ, ἀναγνωρίζον κατ᾽ οὐσίαν εἰς τήν ἐκεῖσε μοναστικήν ἀδελφότητα μόνον δικαίωμα χρήσεως ἐπί τῶν περιουσιακῶν στοιχείων αὐτῆς. Ἀπογοήτευσις καί θλῖψις εἶναι ἡ ἀντίδρασις τῆς Πρωτοθρόνου Ἐκκλησίας τῆς Ὀρθοδοξίας, ἡ ὁποία ἀνέκαθεν περιβάλλει τό σεβάσμιον τοῦτο καθίδρυμα τοῦ Αὐτοκράτορος Ἰουστινιανοῦ μέ στοργήν, θαυμασμόν καί εὐγνωμοσύνην διά τήν προσφοράν του ἐπί αἰῶνας εἰς τήν πίστιν, τό Γένος, τόν πολιτισμόν. Τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον κάμνει ἔκκλησιν πρός τήν Αἰγυπτιακήν Κυβέρνησιν, ἐπί τῇ βάσει καί τῶν χθεσινῶν δηλώσεων τοῦ Προέδρου τῆς χώρας Ἐξοχ. κ. Ἀμπντέλ Φατάχ Ἀλ Σίσι, νά ἀνεύρῃ τόν ἐνδεδειγμένον τρόπον διά νά διατηρηθῇ τό ἰδιοκτησιακόν καθεστώς (status quo) τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, τό ὁποῖον ἐσεβάσθη ἰδιαιτέρως καί διεσφάλισε προνομιακῶς ἐπί αἰῶνας καί τό Ἰσλάμ, καί νά ὑλοποιήσῃ τήν πρόσφατον συμφωνίαν αὐτῆς μετά τῆς Μονῆς. Ὁ σεβασμός τῶν ἀπ᾽ αἰῶνος κρατούντων καί ἡ τήρησις τῶν συμφωνηθέντων ἠμποροῦν νά βοηθήσουν τήν Μονήν τῆς Ἁγίας Αἰκατερίνης νά συνεχίσῃ τήν θρησκευτικήν καί πολιτισμικήν ἀποστολήν της ἀπό τήν Χερσόνησον τοῦ Σινᾶ, ὅπου ὁ Θεός ὡμίλησέ ποτε πρός τούς ἀνθρώπους. Οἱ αἰῶνες ἐσεβάσθησαν τήν Μονήν τοῦ Σινᾶ. Ἄς τήν σεβασθῇ σήμερον καί ἡ Αἴγυπτος, ὡς μία πολιτισμένη καί εὐνομουμένη χώρα, σεβομένη τάς θρησκευτικάς ἐλευθερίας καί τά ἀνθρώπινα δικαιώματα γενικῶς. Ἡ Μονή τοῦ Σινᾶ εἶναι πολύτιμος κεκτημένος θησαυρός διά τήν χώραν τοῦ Νείλου, ὁ ὁποῖος περιποιεῖ τιμήν εἰς αὐτήν καί συνδέει συμβολικῶς καί οὐσιαστικῶς εἰς τό ἔδαφός της τάς δύο μεγάλας θρησκείας τοῦ Χριστιανισμοῦ καί τοῦ Μουσουλμανισμοῦ.

Φανάριον, 30.05.2025

Πατριαρχική και Συνοδική Εγκύκλιος για την 1700ή Επέτειο της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια

ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ ΕΛΕῼ ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ – ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ

ΠΑΝΤΙ Τῼ ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΧΑΡΙΝ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝ ΠΑΡΑ ΘΕΟΥ

Ὕμνον εὐχαριστίας ἀναπέμπομεν τῷ πανσθενουργῷ, παντεπόπτῃ καί παντευεργέτῃ Θεῷ τῷ ἐν Τριάδι, τῷ ἀξιώσαντι τόν λαόν Αὐτοῦ φθάσαι τήν 1700ήν ἐπέτειον τῆς ἐν Νικαίᾳ Α’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τῆς πνευματοκινήτως μαρτυρησάσης περί τῆς γνησίας πίστεως εἰς τόν συνάναρχον τῷ Γεγεννηκότι καί παναληθῶς Αὐτῷ ὁμοούσιον Θεόν Λόγον, «τόν δι᾿ ἡμᾶς τούς ἀνθρώπους καί διά τήν ἡμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα καί σαρκωθέντα καί ἐνανθρωπήσαντα, παθόντα καί ἀναστάντα τῇ τρίτῃ ἡμέρᾳ καί ἀνελθόντα εἰς τούς οὐρανούς, καί ἐρχόμενον κρῖναι ζῶντας καί νεκρούς». Ἡ Σύνοδος τῆς Νικαίας ἀποτελεῖ ἔκφρασιν τῆς συνοδικῆς φύσεως τῆς Ἐκκλησίας, κορύφωσιν τῆς «ἀρχεγόνου συνοδικότητος» αὐτῆς, ἀρρήκτως συνδεδεμένης μετά τῆς εὐχαριστιακῆς πραγματώσεως τῆς ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς, ἀλλά καί μετά τῆς πρακτικῆς τῆς ἐπί τό αὐτό συνελεύσεως πρός λῆψιν «ὁμοθυμαδόν»[1] ἀποφάσεων ἐπί τρεχόντων θεμάτων. Ἡ ἐν Νικαίᾳ Σύνοδος σηματοδοτεῖ ἐν ταὐτῷ τήν ἀνάδυσιν μιᾶς νέας συνοδικῆς δομῆς, αὐτῆς τῆς Οἰκουμενικῆς Συνόδου, ἡ ὁποία ἔμελλε νά ἀποβῇ καθοριστική διά τήν πορείαν τῶν ἐκκλησιαστικῶν πραγμάτων. Ἀξιομνημόνευτον εἶναι ὅτι ἡ Οἰκουμενική Σύνοδος δέν ἀποτελεῖ «μόνιμον θεσμόν» εἰς τήν ζωήν τῆς Ἐκκλησίας, ἀλλά «ἔκτακτον γεγονός», ἀπάντησιν εἰς μίαν συγκεκριμένην ἀπειλήν κατά τῆς πίστεως, ἀποβλέπουσαν εἰς τήν ἀποκατάστασιν τῆς διαρραγείσης ἑνότητος καί τῆς εὐχαριστιακῆς κοινωνίας. Τό ὅτι ἡ Σύνοδος τῆς Νικαίας συνεκλήθη ὑπό τοῦ Αὐτοκράτορος, ὅτι ὁ Μέγας Κωνσταντῖνος παρηκολούθησε τάς ἐργασίας καί περιέβαλε τά ἀναθέματα αὐτῆς διά τοῦ κύρους κρατικοῦ νόμου, δέν τήν καθιστᾷ «αὐτοκρατορικήν σύνοδον»[2]. Ὑπῆρξεν ἀμιγῶς «ἐκκλησιαστικόν γεγονός», κατά τό ὁποῖον ἡ Ἐκκλησία, καθοδηγουμένη ὑπό τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀπεφάσισε διά τά τοῦ οἴκου της, ἐνῷ ὁ Αὐτοκράτωρ ἐφήρμοσε τήν ἀρχήν «Ἀπόδοτε οὖν τά Καίσαρος τῷ Καίσαρι καί τά τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ»[3]. Ἐνώπιον τῆς Ἀρειανικῆς πλάνης, ἡ Ἐκκλησία διετύπωσε συνοδικῶς τό οὐσιῶδες τῆς διηνεκῶς βιουμένης ἐν αὐτῇ πίστεως. Ὁ «ὁμοούσιος τῷ Πατρί» προαιώνιος Υἱός καί Λόγος τοῦ Θεοῦ, «Θεός ἀληθινός ἐκ Θεοῦ ἀληθινοῦ», σώζει διά τῆς σαρκώσεώς Του τόν ἄνθρωπον ἐκ τῆς δουλείας τοῦ ἀλλοτρίου καί διανοίγει εἰς αὐτόν τήν ὁδόν τῆς κατά χάριν θεώσεως. «Αὐτός γάρ ἐνηνθρώπησεν, ἵνα ἡμεῖς θεοποιηθῶμεν»[4]. Τό Σύμβολον τῆς Νικαίας διατρανοῖ τήν βεβαίαν πεποίθησιν ὅτι ἡ σοβοῦσα αἱρετική ἀπόκλισις ἀποτελεῖ ἄρνησιν τῆς δυνατότητος σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ, δέν εἶναι ἁπλῶς θεωρητική διακήρυξις ἀλλά ὁμολογία πίστεως, ὡς ὅλα τά δογματικά κείμενα τῆς Ἐκκλησίας, αὐθεντική διατύπωσις τῆς ζώσης ἐν αὐτῇ καί δι᾿ αὐτῆς ἀληθείας. Ἰδιαιτέραν θεολογικήν βαρύτητα ἔχει τό γεγονός ὅτι βάσιν τοῦ Ἱεροῦ Συμβόλου «Πιστεύομεν…» ἀποτελεῖ ἕν τοπικόν βαπτιστήριον Σύμβολον ἤ ὁμάς τοιούτων Συμβόλων. Ὡς γνήσιος φορεύς τῆς διαχρονικῆς ἐκκλησιαστικῆς αὐτοσυνειδησίας, ἡ Σύνοδος ἀνακεφαλαιοῖ καί βεβαιοῖ τήν Ἀποστολικήν παρακαταθήκην, τήν ὁποίαν διαφυλάσσουν αἱ κατά τόπους Ἐκκλησίαι. Ὁ Μέγας Ἀθανάσιος ἀναφέρει ὅτι οἱ Συνοδικοί Πατέρες «περί δέ τῆς πίστεως ἔγραψαν οὐκ Ἔδοξεν, ἀλλ᾿, Οὕτως πιστεύει ἡ καθολική Ἐκκλησία· καί εὐθύς ὡμολόγησαν, πῶς πιστεύουσιν, ἵνα δείξωσιν, ὅτι μή νεώτερον, ἀλλ᾿ ἀποστολικόν ἐστιν αὐτῶν τό φρόνημα, καί ἅ ἔγραψαν, οὐκ ἐξ αὐτῶν εὑρέθη, ἀλλά ταῦτ᾿ ἐστίν, ἅπερ ἐδίδαξαν οἱ ἀπόστολοι»[5]. Πεποίθησις τῶν θεοδιδάκτων Πατέρων ἦτο ὅτι οὐδέν προσετέθη εἰς τήν πίστιν τῶν Ἀποστόλων καί ὅτι τό ὄντως οἰκουμενικόν Σύμβολον τῆς Νικαίας ἀποτελεῖ διακήρυξιν τῆς κοινῆς παραδόσεως τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας. Οἱ Συνοδικοί Πατέρες, τούς ὁποίους ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἐπαξίως τιμᾷ καί ὑμνεῖ ὡς «Ἀποστολικῶν παραδόσεων ἀκριβεῖς φύλακας», ἐχρησιμοποίησαν τόν φιλοσοφικόν ὅρον «οὐσία» (καί τό «ὁμοούσιον») διά τήν ἔκφρασιν τῆς Ὀρθοδόξου πίστεως εἰς τήν θεότητα τοῦ Λόγου, τήν ὁποίαν ἠρνεῖτο ὁ Ἄρειος, καί μετ᾿ αὐτῆς τό ὅλον μυστήριον τῆς πανσωστικῆς ἐνσάρκου Θείας Οἰκονομίας, ἐμπλακείς εἰς ἑλληνιστικά νοητικά σχήματα καί ἀπωθήσας τόν «Θεόν τῶν Πατέρων» ἐν ὀνόματι τοῦ «Θεοῦ τῶν φιλοσόφων».Ἕτερον κεφαλαιῶδες ζήτημα, τό ὁποῖον ἐκλήθη νά ἐπιλύσῃ ἡ Σύνοδος τῆς Νικαίας, πρός ἐνίσχυσιν τῆς ἐκκλησιαστικῆς ἑνότητος ἐν τῇ λειτουργικῇ πράξει, ἦτο τό «πότε καί πῶς δεῖ ἡμᾶς τήν τοῦ Πάσχα ἑορτήν ἐκτελεῖν». Ἡ 1700ή ἐπέτειος τῆς συγκλήσεως τῆς Συνόδου ἐπανέφερεν εἰς τήν ἐπικαιρότητα τό θέμα τοῦ κοινοῦ ἑορτασμοῦ τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου. Ἡ Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία εὔχεται ὅπως οἱ ὅπου γῆς Χριστιανοί ἐπανέλθουν, συμφώνως πρός τάς προσταγάς τῆς ἐν Νικαίᾳ Συνόδου, εἰς τόν ἑορτασμόν τοῦ Πάσχα κατά κοινήν ἡμέραν, ὡς εὐτυχεῖ συγκυρίᾳ, συνέβη κατά τό τρέχον ἔτος. Ἡ ἀπόφασις αὕτη θά λειτουργήσῃ ὡς ἔνδειξις καί σύμβολον γνησίας προόδου εἰς τόν ἀγῶνα οἰκουμενικῆς συμπορεύσεως καί ὁμονοήσεως διά μέσου τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου καί τοῦ «διαλόγου τῆς ζωῆς», ὡς ἁπτή μαρτυρία περί τοῦ ἐμπράκτου σεβασμοῦ τῶν κεκτημένων τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας. Ἡ ἐπίτευξις τοῦ στόχου αὐτοῦ, ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς ἐφετεινῆς ἐπετείου, ὑπῆρξε κοινόν ὅραμα τοῦ ἀειμνήστου Πάπα Ρώμης Φραγκίσκου καί τῆς ἡμετέρας Μετριότητος. Ἡ ἐκδημία αὐτοῦ, τήν ἐπαύριον τοῦ παγχριστιανικῶς ἑορτασθέντος Πάσχα, ἐπιτείνει τήν κοινήν εὐθύνην, ὅπως συνεχίσωμεν ἀταλαντεύτως πρός τήν αὐτήν κατεύθυνσιν.Σπουδαῖον ὑπῆρξεν ἐπίσης τό νομοκανονικόν ἔργον τῆς ἐν Νικαίᾳ Συνόδου, διά τοῦ ὁποίου ἀποτυποῦται καί ἐπικυροῦται συνοδικῶς τό διαχρονικόν κανονικόν συνειδός τῆς Ἐκκλησίας, καί εἰς τό ὁποῖον εὑρίσκονται αἱ ἀπαρχαί τοῦ μητροπολιτικοῦ συστήματος καί τῆς ἀναδείξεως τοῦ κύρους, τῆς ἐξεχούσης θέσεως καί τῆς διηυρυμένης εὐθύνης ὡρισμένων Θρόνων, ἐκ τῶν ὁποίων διεμορφώθη προοδευτικῶς τό σύστημα τῆς Πενταρχίας. Ἐφ᾿ ὅσον ἡ κανονική παρακαταθήκη τῆς Νικαίας εἶναι κοινή κληρονομία ὁλοκλήρου τοῦ χριστιανικοῦ κόσμου, ἡ ἐφετεινή ἐπέτειος καλεῖται νά λειτουργήσῃ ὡς προσκλητήριον δι᾿ ἐπιστροφήν εἰς τάς πηγάς, εἰς τά πρωταρχικά κανονικά θεσπίσματα τῆς ἀδιαιρέτου Ἐκκλησίας.Ἐγγυητής τῶν θεσπισμάτων τῆς Νικαίας ἀνεδείχθη διαχρονικῶς ὁ Οἰκουμενικός Θρόνος τῆς Κωνσταντινουπόλεως. Αὐτό τό πνεῦμα τῆς Μεγάλης Ἐκκλησίας ἐξεφράσθη καί διά τῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Ἐγκυκλίου ἐπί τῇ 1600ῇ ἐπετείῳ τῆς Συνόδου[6], «τῆς πρώτης τῶν Οἰκουμενικῶν καί μεγίστης ὡς ἀληθῶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας». Ἡ εἰλημμένη ἀπόφασις, ὅπως ἡ ἐπέτειος ἑορτασθῇ «πανηγυρικῶς καί δή ἀπό κοινοῦ, εἰ δυνατόν, ὑπό πασῶν τῶν Ὀρθοδόξων Αὐτοκεφάλων Ἐκκλησιῶν, εἰς ἐκδήλωσιν πάνδημον τῆς πιστῆς καί σήμερον τῇ τοῦ Θεοῦ χάριτι ἐμμονῆς τῆς Ἁγίας ἡμῶν Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας ἐν τῇ διδασκαλίᾳ καί τῷ πνεύματι τῆς Συνόδου ἐκείνης, ἥτις ὅπως ἐξ ἑνός τήν μίαν πίστιν τῆς Ἐκκλησίας διά τῆς ἐν Ἁγίῳ Πνεύματι ἀποφάνσεως αὐτῆς ἐστερέωσε καί ἐσφράγισεν, οὕτως ἐξ ἄλλου καί τήν ἑνότητα τῆς ἐκκλησιαστικῆς συγκροτήσεως διά τῆς ἀπό πάντων τῶν περάτων τῆς γῆς παρουσίας ἀντιπροσώπων περιλάμπρως παρέστησεν», δυστυχῶς δέν κατέστη δυνατόν νά πραγματοποιηθῇ ἐξ αἰτίας τῶν ἐκτάκτων περιστάσεων καί τῆς χηρείας τοῦ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Τήν 19ην Ἰουλίου 1925, πρώτην Κυριακήν μετά τήν ἐνθρόνισιν τοῦ Πατριάρχου Βασιλείου Γ’, ἐξεπληρώθη ἡ «καθυστερήσασα ὀφειλή» διά τῆς τελέσεως «εἰδικῆς Πατριαρχικῆς καί Συνοδικῆς Λειτουργίας» ἐν τῷ Πανσέπτῳ Πατριαρχικῷ Ναῷ. Ἰδιαιτέραν ἐκκλησιολογικήν σημασίαν ἔχει τό γεγονός ὅτι εἰς τήν Ἐγκύκλιον τονίζεται ἡ ἀξία τῆς ἐκτελέσεως τοῦ καθήκοντος τοῦ ἑορτασμοῦ ταύτης τῆς «μεγάλης διά πᾶσαν τήν Χριστιανοσύνην» ἐπετείου ὑπό τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως, «ἀμεσωτέραν πρός τήν ἑορτήν ταύτην ἐχούσης τήν σχέσιν καί τήν ὀφειλήν». Ἡ Σύνοδος τῆς Νικαίας ἀποτελεῖ σταθμόν εἰς τήν διαμόρφωσιν τῆς δογματικῆς ταυτότητος καί τῆς κανονικῆς δομῆς τῆς Ἐκκλησίας, παρέμεινε δέ τό πρότυπον διά τήν ἀντιμετώπισιν προβλημάτων πίστεως καί κανονικῆς τάξεως ἐπί οἰκουμενικοῦ ἐπιπέδου. Ἡ 1700ή ἐπέτειος ἀπό τῆς πραγματοποιήσεώς της ὑπενθυμίζει εἰς τήν Χριστιανοσύνην τάς παραδοχάς τῆς ἀρχαίας Ἐκκλησίας, τήν ἀξίαν τοῦ κοινοῦ ἀγῶνος κατά τῶν παρανοήσεων τῆς χριστιανικῆς πίστεως καί τήν ἀποστολήν τῶν πιστῶν, ὅπως συμβάλλουν εἰς τόν πολλαπλασιασμόν τῶν «καλῶν καρπῶν» τῆς ἐν Χριστῷ, κατά Χριστόν καί εἰς Χριστόν ζωῆς ἐν τῶ κόσμῳ.Καλούμεθα σήμερον νά ἀναδείξωμεν τό διαχρονικόν μήνυμα τῆς ἐν Νικαίᾳ Α’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, τάς σωτηριολογικάς διαστάσεις καί τάς ἀνθρωπολογικάς συνεπείας τοῦ «ὁμοουσίου», τῆς ἀρρήκτου συνδέσεως τῆς Χριστολογίας μετά τῆς ἀνθρωπολογίας, εἰς μίαν ἐποχήν ἀνθρωπολογικῆς συγχύσεως καί ἐντόνων προσπαθειῶν ἀναδείξεως τοῦ «μετανθρώπου» ὡς τοῦ ἀνοικτοῦ ὁρίζοντος καί τῆς αὐτοαποθεωτικῆς προοπτικῆς τῆς ἀνθρωπίνης ἐξελίξεως, τῇ συμβολῇ τῆς ἐπιστήμης καί τῆς τεχνολογίας. Ἡ ἀρχή τῆς «θεανθρωπινότητος» ἀποτελεῖ τήν ἀπάντησιν εἰς τήν ἀδιέξοδον ὀπτασίαν τοῦ συγχρόνου «ἀνθρωποθεοῦ». Ἡ ἀναφορά εἰς τό «πνεῦμα τῆς Νικαίας» ἀποτελεῖ πρόσκλησιν ὅπως στραφῶμεν εἰς τά οὐσιώδη τῆς πίστεώς μας, πυρήν τῆς ὁποίας εἶναι ἡ ἐν Χριστῷ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ Κύριος καί Σωτήρ ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός εἶναι ἡ πλήρης καί τελεία ἀποκάλυψις τῆς ἀληθείας περί τοῦ Θεοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου. «Ὁ ἐμέ ἑωρακώς, ἑώρακε τόν πατέρα μου»[7]. Ὁ ἐνανθρωπήσας Θεός Λόγος ἔδειξε «πρῶτος καί μόνος», ὡς γράφει ὁ Ἅγιος Νικόλαος ὁ Καβάσιλας, «τόν ἀληθινόν ἄνθρωπον καί τέλειον, καί τρόπων καί ζωῆς καί τῶν ἄλλων ἕνεκα πάντων»[8]. Αὐτήν τήν Ἀλήθειαν ἐκπροσωπεῖ ἐν τῷ κόσμῳ ἡ Μία, Ἁγία, Καθολική καί Ἀποστολική Ἐκκλησία, ἀπό αὐτήν τρέφεται, αὐτήν διακονεῖ. Φοροῦσα τόν χιτῶνα τῆς Ἀληθείας, «τόν ὑφαντόν ἐκ τῆς ἄνω θεολογίας», ἀεί ὀρθοτομεῖ καί δοξάζει «τῆς εὐσεβείας τό μέγα μυστήριον», εὐαγγελιζομένη τόν λόγον τῆς πίστεως, τῆς ἀγάπης καί τῆς ἐλπίδος, προσβλέπουσα πρός τήν «ἀνέσπερον καί ἀδιάδοχον καί ἀτελεύτητον ἡμέραν»[9], τήν ἐρχομένην αἰώνιον Βασιλείαν τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἔργον τῆς θεολογίας εἶναι ἡ ἀποκάλυψις τῆς σωτηριολογικῆς διαστάσεως τῶν δογμάτων καί ἡ ἑρμηνεία αὐτῶν δι᾿ ὑπαρξιακῶν ὅρων, ἡ ὁποία ἀπαιτεῖ, ὁμοῦ μετά τῆς μετοχῆς εἰς τό ἐκκλησιαστικόν γεγονός, εὐαισθησίαν καί γνήσιον ἐνδιαφέρον διά τόν ἄνθρωπον καί τάς περιπετείας τῆς ἐλευθερίας του. Ἐν τῇ ἐννοίᾳ ταύτῃ, ἡ διατράνωσις τῆς πίστεως εἰς τόν ἐνανθρωπήσαντα Θεόν Λόγον ὀφείλει ὅπως συνοδεύηται ὑπό τῆς ἐμπράκτου ἀνταποκρίσεως ἡμῶν εἰς τόν σωτήριον λόγον Αὐτοῦ: «αὕτη ἐστίν ἡ ἐντολή ἡ ἐμή, ἵνα ἀγαπᾶτε ἀλλήλους καθώς ἠγάπησα ὑμᾶς»[10]. Μεμνημένοι τοίνυν τῶν ἀφάτων δωρεῶν, ὧν ἐποίησε καί ποιεῖ πάσῃ τῇ κτίσει, ἀκαταπαύστως δοξολογοῦμεν τό ὑπεράγιον καί ὑπέρλαμπρον ὄνομα τοῦ Κυρίου τῶν ὅλων καί Θεοῦ τῆς ἀγάπης, δι᾿ Οὗ τόν Πατέρα ἐγνώκαμεν καί τό Πνεῦμα τό Ἅγιον ἐπεδήμησεν ἐν κόσμῳ. Ἀμήν!

Ἐν ἔτει σωτηρίῳ ‚βκε´, κατά μῆνα Ἰούνιον (α´) Ἐπινεμήσεως Γ´

Ὁ Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαῖος ἐν Χριστῷ εὐχέτης.

+ ὁ Κολωνείας Ἀθανάσιος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Γορτύνης καί Ἀρκαδίας Μακάριος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Ἀρκαλοχωρίου, Καστελλίου καί Βιάννου Ἀνδρέας ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Βελγίου Ἀθηναγόρας ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Λέρου, Καλύμνου καί Ἀστυπαλαίας Παΐσιος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Ἀτλάντας Σεβαστιανός ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Κυδωνιῶν Ἀθηναγόρας ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Σηλυβρίας Μάξιμος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Αὐστραλίας Μακάριος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Ἑλβετίας Μάξιμος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Ἰρλανδίας Ἰάκωβος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

+ ὁ Μεξικοῦ Ἰάκωβος ἐν Χριστῷ εὐχέτης

Ἐν τοῖς Πατριαρχείοις, τῇ 27ῃ Μαΐου 2025

____________

 

1. Πράξ. β’, 1.

2. Μητροπολίτου Περγάμου Ἰωάννου Ζηζιούλα, Ἔργα Α’. Ἐκκλησιολογικά Μελετήματα, ἐκδ. Δόμος, Ἀθήνα 2016, σ. 675-6.

3. Ματθ. κβ’, 21.

4.Ἀθανασίου τοῦ Μεγάλου, Λόγος περί τῆς ἐνανθρωπήσεως τοῦ Λόγου, PG 25, 192.

5. Ἀθανασίου τοῦ Μεγάλου, Ἐπιστολή περί τῶν γενομένων ἐν τῇ Ἀριμίνῳ τῆς Ἰταλίας, καί ἐν Σελευκείᾳ τῆς Ἰσαυρίας συνόδων, PG 26, 688.

6. Κ.Π.Α. κῶδιξ Α’ 94, 10 Αὐγούστου 1925, σ. 102-3.

7. Ἰωάν. ιδ’, 9.

8. Νικολάου Καβάσιλα, Περί τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς, PG 150, 680.

9. Βασιλείου τοῦ Μεγάλου, Εἰς τήν Ἐξαήμερον, PG 29, 52.

10. Ἰωάν. ιε’, 12.