Τετάρτη 18 Δεκεμβρίου 2013

ΤΟ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΙΑΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΥ ΠΑΤΡΙΑΡΧΟΥ ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΥ




 ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ  ΕΛΕΩ  ΘΕΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΩΣ,
                                ΝΕΑΣ ΡΩΜΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ
                                      ΠΑΝΤΙ  ΤΩ  ΠΛΗΡΩΜΑΤΙ  ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΧΑΡΙΝ, ΕΛΕΟΣ ΚΑΙ ΕΙΡΗΝΗΝΠΑΡΑ ΤΟΥ ΕΝ ΒΗΘΛΕΕΜ ΓΕΝΝΗΘΕΝΤΟΣΣΩΤΗΡΟΣ                                                                            ΧΡΙΣΤΟΥ
                                                                          * * *


Αδελφοί και Τέκνα εν Κυρίω αγαπητά,
«Παιδίον εγεννήθη ημίν,  υιός και εδόθη ημίν»!
(Ησ. θ΄ 5) 

Ενθουσιωδώς και χαρμοσύνως ο Προφήτης μας γνωστοποιεί προορατικώς πρόαιώνων πολλών την εκτής Αειπαρθένου Γέννησιν του Παιδίου Ιησού.  Βεβαίως, δεν ευρέθηκαί τότε, περίοδον απογραφής επί Καίσαρος Αυγούστου,
τόπος εν τω καταλύματι διά την στέγασιν της κυοφορούσης εκ Πνεύματος Αγίου Παρθένου και ούτως ην αγκάσθη ο μνήστωρ καίφύλαξ αυτής άγιος Ιωσήφ να την οδηγήση εις σπήλαιον, εις την φάτνην των αλόγων, «του τεκείντό Παιδίον».
Ο ουρανός και η γη υποδέχονται, προσφέροντες την ευχαριστίαν εις τον Δημιουργόν: «οι Άγγελοι τον ύμνον˙ οι ουρανοί τον αστέρα˙ οι Μάγοι τα δώρα˙ οι ποιμένες το θαύμα˙ η γη το σπήλαιον˙ η έρημος την φάτνην˙ ημείς δε Μητέρα Παρθένον»˙οι ποιμένες αγραυλούν επί «την ποίμνην αυτών» και φυλάσσουν «φυλακάς νυκτός», και άγγελοι θεωρούντες εκστατικοί το Μυστήριον υμνολογούν  (Εσπέρια Εορτής Χριστουγέννων).
Η  γλυκύτης της Αγίας Νυκτός των Χριστουγέννων περιβάλλει και πάλιν τον κόσμον. Καί εν μέσω των ανθρωπίνων καμάτων και πόνων, της κρίσεως και των κρίσεων, των παθών και των εχθροτήτων, των ανησυχιών και των απογοητεύσεων, προβάλλει πραγματικόν και επίκαιρον όσον ποτέ το μυστήριον της Ενανθρωπή-σεως του Θεού Λόγου, Όστις κατήλθεν ως υετός επί πόκον εις την κοιλίαν της αειπαρθένου Μαρίας ίνα ανατείλη δικαιοσύνην και πλήθος ειρήνης (πρβλ. Ψαλμ. Οα΄ 7).
Υπό την σιωπήν και την ειρήνην της ιεράς Νυκτός των Χριστουγέννων, Ιησούς Χριστός, ο άναρχος, ο αόρατος, ο ακατάληπτος, ο άϋλος, ο αεί ων, ο ωσαύτως ων, εισέρχεται σαρκοφόρος, άσημος, απλούς, πτωχός, άγνωστος, εις το δράμα της ιστορίας. Εισέρχεται συγχρόνως ως «μεγάλης βουλής άγγελος, θαυμαστός σύμβουλος, [...] εξουσιαστής, άρχων ειρήνης, πατήρ του μέλλοντος αιώνος» (Ησ. θ΄ 6). Ναί, ερχεται ως άνθρωπος υπό Μητρός Παρθένου και λύει την περιπλοκήν της ανομίας και δίδει με την Χάριν και το Έλεός Του διέξοδον εις τας απορίας της ζωής, προορισμόν και αξίαν και περιεχόμενον και υποδειγματικόν ήθος και πρότυπον εις την ανθρωπίνην περιπέτειαν.
Ο Κύριος προσελάβετο άπασαν την ανθρωπίνην φύσιν και ηγίασεν αυτήν.  Ο προαιώνιος Θεός κατεδέχθη να γίνη δι᾿ημάς έμβρυον και να κυοφορηθή εις την γαστέρα της Θεοτόκου. Ούτως ετίμησε και την ανθρωπίνην ζωήν εκ του πρωταρχικού σταδίου αυτής και εδίδαξε τον σεβασμόν εις τον άνθρωπον από της αρχής της κυήσεως αυτού. Ο τα πάντα Δημιουργήσας συγκατέβην άγεννηθή ως Βρέφος και να γαλακτοτροφηθή υπό της Παρθένου. Ούτως ετίμησε την παρθενίαν και την μητρότητα,  την πνευματικήν και την φυσικήν. Διά τούτο ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος προτρέπει: «γυναίκες παρθενεύετε, ίνα Χριστού γένησθε μητέρες» (Λόγος ΛΗ', Εις τα Θεοφάνεια, PG 36, 313A).
Καί ώρισεν ο Κύριος την συζυγίαν του άρρενος και του θήλεος εν τη ευλογημένη οικογενεία. Αυτός ο θεσμός της χριστιανικής οικογενείας αποτελεί το κύτταρον της ζωής και την θερμοκοιτίδα της υγιούς ψυχικώς και σωματικώς αναπτύξεως των τέκνων. Ως εκ τούτου, αποτελεί οφειλήν της Εκκλησίας αλλά και καθήκον της ηγεσίας εκάστου λαού η διάποικίλων τρόπων  ενίσχυσις του θεσμού της οικογενείας.
Διά να αναπτυχθή εν παιδίον υγιώς και ομαλώς απαιτείται μία οικογένεια όπου ο ανήρ και η γυνή ζούν αρμονικώς, ως εν σώμα, μία σαρξ, μία ψυχή, υποτασσόμενοι ο ένας προς τον άλλον.
Είμεθα βέβαιοι ότι πάντες οι πνευματικοί και εκκλησιαστικοί ηγέται, ως άλλοι αγραυλούντες ποιμένες, αλλά και οι ιθύνοντες τα του κόσμου, γνωρίζουν και αποδέχονται την θείαν αλήθειαν και πραγματικότητα ταύτην, την οποίαν διακηρύττομεν από του Οικουμενικού Πατριαρχείου και κατά τα εφετεινά Χριστούγεννα.
Πάντες οφείλομεν να ενθαρρύνωμεν την δημιουργίαν και την λειτουργίαν των φυσιολογικών οικογενειών  διά να αναπαράγουν υγιείς ψυχικώς και χαρούμενους πολίτας, πλήρεις αισθημάτων ασφαλείας, στηριζομένους εις το αίσθημα της προστασίας του ισχυρού και προστατεύοντος πατρός και  της στοργικής και αγαπώσης μητρός.  Οικογενείας, εις τας οποίας θα αναπαύεται ο Θεός.
Προσκαλούμεν και προτρεπόμεθα άπαν το πλήρωμα της  Αγίας Ορθοδόξου ημών Εκκλησίας όπως πολιτευόμενον αξίως της ης εκλήθη κλήσεως πράττη πάντό δυνατόν διά την στήριξιν του θεσμού της οικογενείας.
Αδελφοί, «η νυξ προέκοψεν, η δε ήμερα ήγγικεν» (Ρωμ. ιγ΄ 12). Ήδη οιποιμένες πορεύονται προς την Βηθλεέμ το θαύμα ανακηρύττοντες και προσκαλούν ημάς να τους ακολουθήσωμεν, ως άλλοι «αστεροσκόποι μάγοι χαράς πληρούμενοι» (τροπάριον δ΄ ωδήςΌρθρου Εορτής Χριστουγέννων), «δώρατί μια» προσάγοντες Αυτώ «χρυσόνδόκιμον, ως Βασιλεί των αιώνων, και λίβανον ως Θεώ των όλων, ως τριημέρω δε νεκρώ σμύρναν τω αθανάτω» (Ανατολίου, Στιχηρόνιδιόμελον Εσπερινού Εορτής Χριστουγέννων). Δηλαδή τα δώρα της αγάπης και της πίστεώς μας και της δοκιμής μας ως χριστιανών καί μάλιστα ορθοδόξων εις το ήθος και την παράδοσιν, την οικογενειακήν, την πατερικήν, την εκκλησιαστικήν, την ορθοπράττουσαν πάντοτε ανά τους αιώνας και συνέχουσαν μέχρι σήμερον την ευλογημένην κοινωνίαν μας, της οποίας κύτταρον κατά Θεόν βιο της και αυξήσεως είναι, επαναλαμβάνομεν, η οικογένεια.
Αδελφοί και τέκνα,
-2013 χρόνια συνεπληρώθησαν από της κατά σάρκα Γεννήσεως του Χριστού˙
-2013 χρόνια και ο Χριστός, όπως τότε, δεν παύει να καταδιώκεται εν τω προσώπω των αδυνάτων από τον Ηρώδην και τους παντοειδείς συγχρόνους Ηρώδας˙
-2013 χρόνια και ο Ιησούς διώκεται εις τα πρόσωπα των χριστιανών εν Συρία -και όχι μόνον˙
-2013 χρόνια και ο Χριστός φεύγει, ως πρόσφυξ μετ᾿ αυτών, όχι εις την Αίγυπτον, αλλά εις τον Λίβανον, εις την Ευρώπην, εις την Αμερικήν και αλλαχού δι᾿ ασφάλειαν εν τη ανασφαλεία του κόσμου˙
-2013 χρόνια και το Παιδίον Ιησούς είναι ακόμη φυλακισμένον με τους δύο Ιεράρχας της Συρίας Παύλον και Ιωάννην, με τας Ορθοδόξους μοναχάς και πολλούς ακόμη ανωνύμους και επωνύμους χριστιανούς˙
-2013 χρόνια και ο Χριστός σταυρώνεται μαζί με αυτούς που βασανίζονται και φονεύονται διά να μη προδώσουν την πίστιν των εις Αυτόν˙
-2013 χρόνια και ο Ιησούς φονεύεται καθ᾿ ημέραν εις το πρόσωπον των χιλιάδων εμβρύων, τα οποία οι γονείς των δεν αφήνουν να γεννηθούν˙
-2013 χρόνια και ο Χριστός εμπαίζεται και ονειδίζεται εις το πρόσωπον των δυστυχισμένων παιδίων, τα οποία ζούν υπό την κρίσιν της οικογενείας, της ανεχείας, της πτωχείας.
Τον πόνον, την θλίψιν και τα παθήματα των ανθρώπων ήλθε και έρχεται και κατά τα εφετεινά Χριστούγεννα να αναλάβη ο Κύριος, ο ειπών «εφ᾿ όσον εποιήσατε ενί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί εποιήσατε» (Ματθ. κε΄ 40-41). Δι᾿ αυτούς ήλθεν εκ Παρθένου, δι᾿ αυτούς εγένετο άνθρωπος, δι᾿ αυτούς έπαθεν, εσταυρώθη, ανέστη. Δι᾿ ημάς όλους, δηλαδή. Ας άρωμεν, λοιπόν, έκαστος ημών τον προσωπικόν αυτού σταυρόν διά να εύρωμεν χάριν και έλεον εις εύκαιρον βοήθειαν˙ διά να είναι «μεθ᾿ ημών ο Θεός», ο τεχθείς Εμμανουήλ, Σωτήρ και Κύριος. Αμήν.

Χριστούγεννα ,βιγ΄

Ο Κωνσταντινουπόλεως
διάπυρος προς Θεόν ευχέτης πάντων υμών.  




Τρίτη 17 Δεκεμβρίου 2013

Χριστούγεννα στο Ιερό Παλάτιο

Χριστούγεννα στο Ιερό Παλάτιο





Η τελετουργική πομπή του Βυζαντινού αυτοκράτορα προς τnν Aγία Σοφία τnν ημέρα των Χριστουγέννων ήταν ένα από τα λαμπρότερα θεάματα και από τα σημαντικότερα κοινωνικά γεγονότα στη ζωή της μεσαιωνικής Κωνσταντινούπολης.  


Το Βυζάντιο, ένα κράτος κατ' εξοχήν μοναρχικό, είχε από πολύ νωρίς μια αυστηρά καθορισμένη ιεραρχία αξιωματούχων και τιτλούχων και ένα πρωτόκολλο απαρέγκλιτο που ρύθμιζε οποιαδήποτε εκδήλωση. Η τάξις αποτελούσε μέρος της αυτοκρατορικής ιδεολογίας. Χαρακτηριστικά, ο Κωνσταντίνος Πορφυρογέννητος δικαιολογεί την απόφασή του να γράψει το «Περί βασιλείου τάξεως», ένα εγχειρίδιο της βυζαντινής αυλικής τελετουργίας, λέγοντας ότι «χάρη στην επαινετή τάξη, η αυτοκρατορική εξουσία φαίνεται ευπρεπέστερη, γίνεται μεγαλοπρεπέστερη και γι' αυτό τη θαυμάζουν όλοι, ημεδαποί και ξένοι» (1). Το εγχειρίδιο αυτό του 10ου αιώνα είναι μια από τις κυριότερες πηγές πληροφοριών για την επίσημη ζωή της βυζαντινής αυτοκρατορικής αυλής. Πρόκειται, ωστόσο, για συμπληρωματικό έργο, στο οποίο έχουν ενσωματωθεί διάφορα κείμενα προηγούμενων εποχών, χωρίς ο συντάκτης του να επιλέγει πάντοτε και αυστηρά μόνο τα στοιχεία που αφορούν στην πραγματικότητα της εποχής του.
Έτσι, ο προσεκτικός αναγνώστης του μπορεί να μελετήσει, τουλάχιστον μέχρι τον 10ο αιώνα, τη διαχρονία τελετών, αξιωμάτων, συμβόλων του βυζαντινού κόσμου.


Λεπτομερής περιγραφή

Ένα από τα σημαντικότερα κοινωνικά γεγονότα στη ζωή της μεσαιωνικής Κωνσταντινούπολης και ένα από τα λαμπρότερα θεάματα που πρόσφερε το Ιερό Παλάτι στους κατοίκους  της πρωτεύουσας ήταν αναμφίβολα η τελετουργική πομπή του αυτοκράτορα που διέσχιζε τους δρόμους της Κωνσταντινούπολης και κατευθυνόταν σε κάποια από τις εκκλησίες της πόλης την ημέρα μιας θρησκευτικής γιορτής. Η επισημότερη όμως και μεγαλοπρεπέστερη πομπή όλων, n εύσnμoς και περιφανής προέλευσις, όπως την ονομάζει το «Περί βασιλείου τάξεως», ήταν η πομπή προς την Μεγάλη Εκκλησία, την Αγία Σοφία, κατά τις πέντε μεγάλες δεσποτικές εορτές, τα Χριστούγεννα, τα Θεοφάνια, την Κυριακή του Πάσχα, την Πεντηκοστή και τη Μεταμόρφωση. Η πομπή αυτή, η οποία περνούσε από διάφορους τόπους και αίθουσες του Ιερού Παλατιού, περιγράφεται λεπτομερέστατα από τον Πορφυρoγέvvnτo. Αξίζει να διευκρινιστεί ότι το σύνολο των οικοδομημάτων που συγκροτούσαν το Ιερό Παλάτι της Κωνσταντινούπολης τον 10ο αιώνα καταλάμβανε όλο το νότιο άκρο της χερσονήσου της Κωνσταντινούπολης, στην είσοδο του Βοσπόρου.

Σχεδιαστική αναπαράσταση του Ιερού Παλατιού από τον αρχιτέκτονα C. Vogt (1934). Σημειώνονται με αριθμούς τα κτίρια από τα οποία διερχόταν η αυτοκρατορική πομπή την ημέρα των Χριστουγέννων κατευθυνόμενη προς το ναό της Αγίας Σοφίας (C. Vogt, "Constantin Porphyrogenete. Le livre des ceremonies I, Commentaire", Παρίσι 1955)




Ήταν μια ολόκληρη πόλη μέσα στην Πόλη, που άνοιγε τις πύλες της την ημέρα μιας γιορτής.(2) Στο σύντομο αυτό σημείωμα θα αναφερθούμε σε ορισμένα μόνο μέρη του τελετουργικού της  μεγάλης πομπής κατά την ημέρα των Χριστουγέννων, που ωστόσο αρκούν για να δώσουν μια εικόνα του χαρακτήρα και των συμβολισμών της.


Προετοιμασίες

Την παραμονή της γιορτής οι δύο πραιπόσιτοι του παλατιού (3), ευνούχοι αξιωματούχοι επικεφαλής του αυλικού προσωπικού, υπενθυμίζουν επίσημα στον αυτοκράτορα την επικείμενη γιορτή και εκείνος δίνει την εντολή για να αρχίσουν οι προετοιμασίες. Οι δρόμοι απ' όπου θα περάσει η πομπή καθαρίζονται, στρώνονται με πριονίδι, στολίζονται με κισσό, δάφνη, δενδρολίβανο κι άλλα μυρωδικά. Ανήμερα, η τελετή αρχίζει με την προετοιμασία της ένδυσης του αυτοκράτορα. Αξιωματούχοι του αυτοκρατορικού βεστιαρίου φέρνουν τα επίσημα ρούχα και τα στέμματα που θα φορέσει ο αυτοκράτορας στο οικοδομικό συγκρότημα του παλατιού της Δάφνης, ένα από τα αρχαιότερα κτίσματα του Ιερού Παλατιού, που η κατασκευή του αποδίδεται στον Μεγάλο Κωνσταντίνο.
Οι αυτοκρατορικοί σπαθάριοι, φέρνουν τα αυτοκρατορικά όπλα, την ασπίδα, το ξίφος, το δόρυ και το αυτοκρατορικό φλάμoυλο στο Οινοπόδιο, τον μεγάλο προθάλαμο του παλατιού της Δάφνης. Άλλοι αξιωματούχοι παίρνουν από το παρεκκλήσι του Αγίου Θεοδώρου τη ράβδο του Μωυσή και από ναό του Αγίου Στεφάνου τον σταυρό του Μεγάλου Κωνσταντίνου και τα φέρνουν στο Κονσιστώριο, την αίθουσα του θρόνου στο παλάτι της Δάφνης. Σε δύο κεφάλαια το Περί βασιλείου τάξεως αναφέρεται λεπτομερώς στην ενδυματολογία, τόσο του ηγεμόνα όσο και των αξιωματούχων που συνοδεύουν την πομπή των Χριστουγέννων: το αξίωμα, η τάξη αλλά και η σημασία της γιορτής διακρίνονται και προσδιορίζονται από τα χαρακτηριστικά και την πολυτέλεια των στολών.



Διαδρομή

Ο αυτοκράτορας βγαίνει από τον ιερό κοιτώνα και έρχεται στον Χρυσοτρίκλινο, τη λαμπρή αίθουσα του θρόνου, που κατασκευάστηκε από τον Ιουστινιανό Β' και αποτελούσε τον κέντρο των ανακτόρων, για να προσευχηθεί μπροστά την εικόνα του ένθρονου Χριστού που κοσμεί την κόγχη του θρόνου. Στη συνέχεια, περνά από διάφορες αίθουσες και ναούς του Παλατιού, όπου συγκεκριμένοι κάθε φορά αξιωματούχοι τον περιμένουν για να τον προσκυνήσουν και να προστεθούν στην ακολουθία του. Εκείνος, σε ένδειξη ευλάβειας ανάβει κεριά στους χώρους λατρείας που συναντά και προσκυνά τα φυλασσόμενα ιερά λείψανα. Με αυτόν τον τρόπο σχηματίζεται η πομπή, που καταλήγει στο συγκρότημα του παλατιού της Δάφvnς. Εκεί, ο αυτοκράτορας, μόλις λάβει ειδοποίηση από τον απεσταλμένο του πατριάρχη, τον ρεφερενδάριο, ότι πλησιάζει η ώρα της θείας λειτουργίας, φοράει με τη βοήθεια των πραιποσίτων τη βασιλική στολή και το στέμμα. Συνοδευόμενος από στρατηγούς, πατρικίους και οι αξιωματούχους του βεστιαρίου φτάνει στο Ονοπόδιο, όπου οι βασιλικοί σπαθάριοι κρατώντας το βασιλικά όπλα προστίθενται στην πομπή. Το ίδιο συμβαίνει και στο Κονσιστώριο όπου βρίσκεται ο σταυρός του Μεγάλου Κωνσταντίνου και η ράβδος του Μωυσή. Η πομπή με τα ιερά σύμβολα αυτά να προπορεύονται φτάνει στις συνοικίες των στρατιωτικών ταγμάτων του Παλατιού, των εκσκουβίτων, των κανδιδάτων, των σχολών κ.λπ. Διέρχεται πρώτα από τον τρίκλινο των εκσκουβίτων, όπου δεξιά και αριστερά απλώνονται τα ρωμαϊκά σκήπτρα, τα λεγόμενα βήλα, λάβαρα και άλλα εμβλήματα στρατιωτικών σωμάτων. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι το «Περί βασιλείου τάξεως» διακρίνει τα ρωμαϊκά σκήπτρα (επιβίωση των σκήπτρων των υπάτων) από τα υπόλοιπα εμβλήματα.
Στην αίθουσα αυτή στέκονται οι καγκελάριοι του κοιαίστωρος, αξιωματούχοι με αστυνομικά καθήκοντα μεταξύ άλλων στην Κωνσταντινούπολη, και επευφημούν τον αυτοκράτορα στα λατινικά! Το Περί βασιλείου τάξεως παραδίδει τιε επευφημίες τους ως εξής:


«Δε Μαρίε Βέργηνε νάτουs ετ Μάγια δ' ωριέντε κουμ μούνερα αδοράντες». Ερμηνεύεται: «Εκ Μαρίας της παρθένου εγεννήθη και Μάγοι εξ ανατολών μετά δώρων προσκυνούσιν».
Απόκριμα: «Κρίστους, Δέουs νόστερ, κουμβέρσετ ημπέριουμ βέστρουμ περ μουλτουσάννοs ετ βόνος». Ερμηνεύεται: «Χριστός ο Θεόs ημών, φυλάξη την βασιλείαν υμών επί πολλοίs έτεσι και καλοίς». (4)


Είναι προφανέs ότι την εποχή του Πορφυρογέννητου τα λατινικά ήταν πλέον μια ξεχασμένη γλώσσα και οι τυπικές φράσεις που απαγγέλλονταν στις τελετές χρειάζονταν μετάφραση.(5)
Πριν φύγει η πομπή από τον τρίκλινο των εκσκουβίτων, ο αυτοκράτορας πραγματοποιεί εκεί τους διορισμούς ορισμένων νέων στρατιωτικών αξιωματούχων, στους οποίους ο αυτοκράτορας εγχειρίζει το σύμβολο του αξιώματός τους, για παράδειγμα, στους σκρίβωνες δίνει μια βεργούλα. Το ίδιο συμβαίνει και στη συνέχεια όταν ο μονάρχης φτάνει στις Σχολές. Εκεί διορίζονται οι νέοι κόμητες.
Το πέρασμα όμως της πομπής από τις συνοικίες των Σχολών σηματοδοτείται κυρίως από τις αναφωνήσεις των δήμων. Ο πρώτος που χαιρετίζει τον μονάρχη είναι ο δήμος των Βενέτων, που τον επευφημεί ως εξής:


Οι κράκται «Αστήρ τον ήλιον προμηνύει εν Βηθλεέμ Χριστόν ανατείλαντα εκ παρθένου».
Ο λαόs: «Πολλά έτη, ειs πολλά» κ.λπ. 



Ακολουθούν οι δοχές των άλλων δήμων μέχρις ότου η αυτοκρατορική πομπή περάσει τη Χαλκή Πύλη και την πλατεία του Αυγουσταίου για να καταλήξει στην Αγία Σοφία. Τα ρωμαϊκά κατάλοιπα από τις πομπές υπάτων, τα ιερά χριστιανικά σύμβολα που συνδέουν τον βυζαντινό ηγεμόνα με την ουράνια βασιλεία, μαζί με τελετουργικές εκδηλώσεις ανατολικής προέλευσης, αποτελούν τα κύρια χαρακτηριστικά της εορταστικής αυτής πομπής.


Στον ναό

Στην είσοδο του ναού της Αγίας Σοφίας ο πραιπόσιτοs αφαιρεί το στέμμα από το κεφάλι του αυτοκράτορα. Στη συνέχεια τον υποδέχεται ο πατριάρχης με την ακολουθία του και μαζί εισέρχονται στον κυρίως ναό. Ο αυτοκράτορας κατευθύνεται στο θυσιαστήριο και απλώνει πάνω στην Αγία Τράπεζα δύο λευκούς  αέρες, ασπάζεται τα δύο δισκοπότηρα και τα
σπάργανα του Κυρίου και αφήνει το αποκόμβιον, μια χρηματική προσφορά. Στη διάρκεια της θείας λειτουργίας, όταν βγαίνουν τα άγια, ο αυτοκράτορας, συνοδευόμενος από τους πατρικίους και άλλους άρχοντες, κρατώvτας λαμπάδα και προχωρώντας ανάμεσα στους συγκλητικούς που στέκονται δεξιά και αριστερά, ακολουθεί την ιερή πομπή μέχρι τη σωλαία. Εκεί στέκεται και περιμένει να περάσουν τα άγια. Πατριάρχης και αυτοκράτορας προσκυνούν αλλήλους.


Έξοδος

Μετά τη θεία κοινωνία, ο αυτοκράτορας μαζί με τον πατριάρχη βγαίνουν από τον ναό και κατευθύνονται προς το Άγιο Φρέαρ, το στόμιο του πηγαδιού που ακούμπησε ο Χριστός όταν μιλούσε με τη Σαμαρίτιδα, ιερό κειμήλιο που τον 10ο αιώνα βρισκόταν στα νοτιοανατολικά της  Αγίας Σοφίας. Εκεί ο αργυροχόος δίνει στον πραιπόσιτo χρυσά πουγκιά και αυτός
με τη σειρά του τα μεταβιβάζει στον αυτοκράτορα, ο οποίος τα μοιράζει σε εκείνους που καλεί ο αργυροχόος. Στη συνέχεια, ο πατριάρχης παίρνει από τα χέρια του πραιπόσιτου το στέμμα και στέφει τον αυτοκράτορα, δίνοντας  του ευλογία (αντίδωρο). Ο αυτοκράτορας προσφέρει στον πατριάρχη αποκόμβιον και εκείνος αντιχαρίζει αρωματικά έλαια. Ασπάζονται ο ένας τον άλλον και ο αυτοκράτορας αναχωρεί.


Η πομπή ακολουθεί την ίδια ανάστροφη πορεία και σε όλη τη διαδρομή ο αυτοκράτορας επευφημείται από τους δήμους, τη σύγκλητο και άλλους αξιωματούχους. Όταν φτάσει στο συγκρότημα της Δάφνης, οι αξιωματούχοι του κουβουκλίου, του αυτοκρατορικού ενδιαιτήματος, αναφωνούν ρωμαϊστί:
«Ηλθετε, μούλτουs άvvουs, φιλληκήσιμε». Ο μονάρχης, με m βοήθεια των βεστητόρων, βγάζει τη βασιλική στολή και το στέμμα, ενώ οι παριστάμενοι εύχονται «Εις πολλούς και αγαθούς χρόνους». Τότε, οι πόρτες της πλατείας του Αυγουσταίου ασφαλίζονται και το Ιερό Παλάτι κλείνει. 








Μαρίνα Λουκάκη *
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1. Κωνσταvτίνοs Πορφυρογέvvnτοs, Περί βασιλείου τάςεως Προοίμιο, έκδ. Α. Vogt, Ι, Παρίσι 1935, σ.1.

2. Το Ιερό Παλάτι της Κωνσταvτινούποληs δεν σώζεται - στον χώρο μάλιστα που καταλάμβαναν τα κτίρια του παλατιού του Μεγάλου Κωνσταντίνου υψώνεται σήμερα το τέμενος του σουλτάνου Αχμέτ. Ωστόσο, χάρη στις αρκαιολογικές ανασκαφές και τις μελέτες των ερευνητών οι γνώσεις μας πλέον για την οικοδομική ανάπτυξη του παλατιού από mv εποχή της ίδρυσης της Κωνσταντινούπολης μέχρι mv εποχή των Μακεδόνων είναι πολλές. Βλ. ενδεικτικά τη σειρά των άρθρων του R . Guilland, συγκεντρωμένων στον τόμο Etudes de topographie de Constantinople byzantine, Ι-ΙΙ, Βερολίνο-Αmsterdarm 1969, τη μελέτη για τη Χαλκή Πύλη του C. Mango The Βrazen House, Κοπεγχάγη 1959, τη δημοσίευση των ανασκαφών του Πανεπιστημίου του St. Andrews, The Great palace of the ΒΥΖαηπηε emperors, being afirst report of the excavations carried out ίη Istanbul οn behalf of the Walker Trust (the unίversity of St. Andrews) 1935-1938, Λονδίνο 21949. Δεύτερη έκθεση, Εδιμβούργο 1958 και τα πρακτικά σχετικού συνεδρίου στην Κωνσταντινούπολη, w. Jobst [κ.α.], Νeue Forschungen und Restaurierungen im byzantinischen Kaiserpalast νοn Istanbul: Akten der intemationaIen Fachtagung vom 6.-8. November 1991 ίn Istanbul, Bιέvvn 1999.

3. Για τη σημασία των συγκεκριμένων τίτλων και αξιωμάτων τον 10o αιώνα και η σχετική βιβλιογραφία βλ. Ν. Oikonornides, Les listes de preseance byzantines des ΙΧe et Χe siecles, Παρίσι 1972.

4. Περί βασιλείου τάξεως Ι 83, έκδ. Α. Vogt, π, σ.169.

5. Για τη λατινομάθεια των Βυζαντινών και ιδιαιτέρως των νομικών βλ. Σπ. Τρωιάνος, Η ελληνική νομική γλώσσα, Αθήνα 2000.

(*) Η κ. Μαρίνα Λουκάκη, είναι Επίκουρη Καθηγήτρια Βυζαντινής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης. Το άρθρο της αυτό δημοσιεύτηκε στο ένθετο «ΕΠΤΑ ΗΜΕΡΕΣ» της ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ, στις 23.12.2001. Ψηφιοποίηση κειμένων Merabello Libro D’ Oro 

Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013

Η ΕΥΦΗΜΙΑ,Η ΘΕΟΦΑΝΩ,Η ΣΟΛΟΜΩΝΗ..Μητροπολίτου Πέργης Ευαγγέλου




Τρείς μυρωμένες κοιμούνται σέ λάρνακες  
 τόν ύπνο τών αγίων στό κλίτος τό δεξί 
αιώνες κλώθοντας τήν θέωση σέ χάρη, σά φώς καί σά ζωή,
 η Ευφημία,η Θεοφανώ καί η Σολομωνή . 



 Τρείς σφραγισμένες μέ Τόμους καί Σκήπτρα 
 από Συνόδων καί Ανάκτων ορισμό 
 κρατάνε σέ στάση πρόσκαιρης ταφής 
 τού χρόνου καί τού θρόνου τό φανό, 
 η Ευφημία, η Σολομωνή και η Θεοφανώ.


                         Τρείς ορκισμένες  γιά σεπτή παρουσία 
                 τής μνήμης ψάλλουν τούς αιώνες 
                 τραβώντας τόν Αέρα απ΄τά πρόσωπα 
                 μιά ρήγισσα, μιά μάνα, μιά αγία,
                 η Θεοφανώ, η Σολομωνή κι η Ευφημία.  




( Μητροπολίτου Πέργης Ευαγγέλου " ΕΚ ΦΑΝΑΡΙΟΥ Β ")  






















Παρασκευή 13 Δεκεμβρίου 2013

ΓΙΩΡΓΟΣ Κ.ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ Ο ΑΡΧΟΝΤΑΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑΣ



"Έφυγε σήμερα( χθές 12-12-2013), σε ηλικία 73 ετών, ο δημοσιογράφος Γιώργος Κολοκοτρώνης του Κων/νου.Ο Γιώργος Κολοκοτρώνης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1940. Αφού ολοκλήρωσε τις γυμνασιακές του σπουδές εισήλθε στην ΑΣΟΕΕ, όμως, από πολύ νωρίς τον κέρδισε η δημοσιογραφία. Την επαγγελματική του σταδιοδρομία ξεκίνησε από την εφημερίδα «ΦΩΣ ΤΩΝ ΣΠΟΡ» το 1959. Στη συνέχεια εργάστηκε στις εφημερίδες «ΒΡΑΔΥΝΗ», «ΗΜΕΡΑ» και «ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΩΡΑ», στην ΥΕΝΕΔ, στο ΑΠΕ και τέλος από το 1995 έως τη συνταξιοδότησή του στον ραδιοφωνικό σταθμό «ΑΝΤΕΝΝΑ» ως Διευθυντής Σύνταξης.
Ο Γιώργος Κολοκοτρώνης διέγραψε μια λαμπρή επαγγελματική καριέρα στο χώρο της δημοσιογραφίας. Εργάστηκε σκληρά και αποδοτικά, ενώ ταυτόχρονα υπήρξε ένας πολύ καλός συνάδελφος. Πάντοτε ευγενής, καλοσυνάτος, καταδεκτικός, πρόθυμος να βοηθήσει τους συναδέλφους του και να δώσει ευκαιρίες στους νέους.Είχε τιμηθεί με πολλές διακρίσεις από την Ποιητική και Εκκλησιαστική ηγεσία του Τόπου.
Το Δ.Σ. της ΕΣΗΕΑ αποχαιρετά τον καλό συνάδελφο και συλλυπείται την οικογένειά του και τους φίλους του. Η νεκρώσιμος ακολουθία του Γιώργου Κολοκοτρώνη θα ψαλεί αύριο(σήμερα) Παρασκευή, 13 Δεκεμβρίου 2013 στις 15.30 στη Μητρόπολη Αμαρουσίου." 

Με παρόμοια δημοσιεύματα αποχαιρετούν σήμερα οι συνάδελφοι του δημοσιογράφοι τον Γιώργο Κολοκοτρώνη .Τον άνθρωπο που υπηρέτησε με ζήλο και σεβασμό το λειτούργημα της ενημερώσεως της Κοινής Γνώμης και με το παράδειγμά του δίδαξε ήθος.Εγώ θα σταθώ σε μια φράση "Πάντοτε ευγενής, καλοσυνάτος, καταδεκτικός, πρόθυμος να βοηθήσει τους συναδέλφους του και να δώσει ευκαιρίες στους νέους.",αυτός πράγματι ήταν ο Γιώργος Κολοκοτρώνης .Δεν υπήρχε περίπτωση άνθρωπος να του χτυπήσει την πόρτα και να την βρει κλειστή.Ο Γιώργος ζούσε για να βοηθάει.Πλείστες είναι οι ευεργεσίες που εκ του αφανούς προσέφερε στον Τόπο και στην Εκκλησία.Ευτύχησε να υπηρετήσει κοντά σε τρεις  μεγάλες προσωπικότητες,, τον μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Χριστόδουλο,τον επίσης μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ιάκωβο και τον αείμνηστο 'Άρχοντα  Παναγιώτη Αγγελόπουλο  και αυτό του έδωσε την ευκαιρία να βοηθήσει κόσμο.Όλα για τους άλλους τίποτα για τον ίδιο.Θα αναφέρω μόνο την συμβολή του στην ανοικοδόμηση του Πατριαρχικού Οίκου στο Φανάρι, την συμβολή του στην αγιοκατάταξη του Αγίου Εφραίμ  καθώς και στην ανακήρυξη των Μετεώρων ως Ιερού χώρου.Η θέση του κοντά στον Πρόεδρο του Ιατρικού Κέντρου Γιώργο Αποστολόπουλο του επέτρεπε να βοηθάει φτωχούς ασθενείς ,ενώ η παρουσία του κοντά στον Μίνωα Κυριακού  συνέβαλε στην προβολή και λύση μυριάδων κοινωνικών προβλημάτων μέσω του ραδιοτηλεοπτικού  διαύλου ΑΝΤΙ1..Δεκάδες.Μοναστήρια και Ναοί που ευεργετήθηκαν σήμερα προσεύχονται για την ανάπαυση της αγαθής του ψυχής..Ενώνουμε κι εμεις τις προσευχές μας μαζί τους και παρακαλάμε τον Αρχηγό της ζωής και του θανάτου να κατατάξει την ψυχή του εν Χώρα ζώντων ένθα ουκ εστι πόνος ου λύπη ου στεναγμός αλλά ζωή ατελεύτητος . ΚΑΛΟ ΤΑΞΙΔΙ ΦΙΛΕ ΚΑΛΗ ΑΝΤΑΜΩΣΗ...
π. ΤΙΜΟΘΕΟΣ ΗΛΙΑΚΗΣ 



Κάποια Χριστούγεννα...

  Κάποια Χριστούγεννα... ''Πήγε ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στα γραφεία της εφημερίδας «Ἀκρόπολις» για να παραδώσει ένα χριστουγεννιά...