Η Αγία Γραφή και η Ιερά Παράδοση φιλοξενούν πολυάριθμες μαρτυρίες σχετικά με την ύπαρξη και τη δράση των αγγέλων. Μετά από τη πτώση των πρωτοπλάστων άγγελοι φυλάσσουν το Παράδεισο, άγγελοι διδάσκουν στον Αδάμ τον τρόπο καλλιέργειας της γης, ενώ άγγελοι εμφανίζονται στον Αβραάμ, το Λωτ, κατά την έξοδο των Ισραηλιτών από την Αίγυπτο και σε πολλούς από τους προφήτες. Στο κείμενο της Καινής Διαθήκης οι άγγελοι μνημονεύονται σε πολλά χωρία, εκ των οποίων τα ενδεικτικότερα είναι κατά τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου και καθ' όλη τη πορεία του Ιησού από τη Γέννηση μέχρι και την Ανάληψή του.
Η ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
ΚΑΙ Ο ΣΚΟΠΟΣ ΥΠΑΡΞΗΣ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Οι άγγελοι δημιουργήθηκαν πριν από τον άνθρωπο και πριν από τη δημιουργία του ορατού και υλικού κόσμου, αφού στο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης «Ιώβ» παρουσιάζεται ο Θεός να μιλά και να ομολογεί ότι μόλις δημιούργησε τα άστρα, όλοι οι άγγελοι τον ύμνησαν με δοξολογίες.
Ο τρόπος με τον οποίο δημιουργήθηκαν από το Θεό δεν μας είναι γνωστός. Ωστόσο μπορούμε να λάβουμε μία εικόνα γι' αυτόν μέσα από την διδασκαλία του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, ο οποίος λέγει ότι οι αγγελικές δυνάμεις δημιουργήθηκαν μόλις ο Θεός συνέλαβε την ιδέα της δημιουργίας τους. Δηλαδή η απόφαση του Θεού να δημιουργήσει τον αγγελικό κόσμο, σήμανε ταυτόχρονα και τη δημιουργία του.
Ο σκοπός της δημιουργίας των αγγέλων δεν έχει να κάνει με κάποια ανάγκη του Θεού. Δεν είναι δυνατό ο υλικός ή ακόμη και αυτός ο πνευματικός κόσμος να μπορεί να προσφέρει κάτι επιπλέον στη δόξα του Θεού. Ο σκοπός της δημιουργίας των αγγέλων φανερώνεται από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο, ο οποίος λέγει ότι ο Θεός τους έδωσε ύπαρξη και ζωή γι' αυτούς τους ίδιους, με κίνητρο την αγάπη του και αγαθότητα και με σκοπό να συμμεριστούν ως λογικά όντα τη μακαριότητά του. Μετέχουν στη Θεία μακαριότητα και τρέφονται με τη διαρκή θέα του προσώπου του Θεού. Ωστόσο αυτή η συμμετοχή στη θεία μακαριότητα ωθεί τις αγγελικές δυνάμεις σε μία συνεχή ανοδική πορεία, σε μία πορεία προς τη πνευματική τελειότητα.
ΦΥΣΗ ΚΑΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Ο άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός προσπαθώντας να δώσει έναν ορισμό περί των αγγέλων λέγει ότι είναι φύσεις νοερές, αεικίνητες, αυτεξούσιες, ασώματες. Υπηρετούν το θεό και είναι κατά χάριν αθάνατες. Η φύση των αγγέλων είναι πνευματική. Επειδή όμως απολύτως άϋλος και ασώματος νοείται μόνο ο Θεός, γι' αυτό το αγγελικό σώμα νοείται ως αιθέριο, πυροειδές, ταχύτατο και πολύ λεπτότερο από τη γνωστή μας ύλη.
Οι άγγελοι ως προς τη προαίρεση είναι ελεύθεροι και τρεπτοί, έχοντας δυνατότητα να προκόπτουν στο αγαθό, αλλά και να τρέπονται στο κακό. Οι νοερές δυνάμεις διαθέτουν σύμφωνα με τον άγιο Γρηγόριο Παλαμά νου και λόγο, δίχως όμως «πνεύμα ζωοποιό» επειδή δεν έχουν σώμα. Γι΄ αυτό δεν συνάγουν τη θεία γνώση μέσα από τις αισθήσεις ή από αναλύσεις λογισμών, αλλά μένοντας καθαροί από κάθε υλικό στοιχείο συλλαμβάνουν τα νοητά νοερώς και αΰλως. Παρ' όλη τη καθαρότητα και απλότητα της αγγελικής φύσης, οι άγγελοι είναι δεκτικοί της κακίας. Έτσι μπορούν να επιλέξουν τη συνεχή προαγωγή στην άνωθεν Γνώση και τη κοινωνία της Αγάπης ή την άρνηση αυτής της Αγαθότητας. Αποτέλεσμα της ελευθερίας τους είναι και η πτώση του τάγματος του Εωσφόρου. Αυτό το αγγελικό τάγμα δεν αρκέστηκε στη θαυμαστή λαμπρότητά του, αρνήθηκε την ιεραρχημένη πρόοδο της θείας γνώσης και θέλησε τη πλήρη και άμεση εξομοίωσή του με το Θεό. Γι' αυτό το λόγο ηθελημένα δόθηκε στη κακία, στερήθηκε την αληθινή ζωή, την οποία μόνο του (το τάγμα των δαιμόνων) αρνήθηκε. Κατ΄ αυτό τον τρόπο έγιναν πνεύματα νεκρά αφού απέβαλαν την αληθινή ζωή και δεν αισθάνονται κόρο από την ορμή τους προς τη κακία προσθέτοντας με άθλιο τρόπο διαρκώς κακία επάνω στην ήδη υπάρχουσα.
Οι άγγελοι όμως που δεν ακολούθησαν τον Εωσφόρο στην αποστασία του, απέκτησαν το χάρισμα της τέλειας ατρεψίας και ακινησίας προς το κακό. Αυτό συνέβη με την ενανθρώπηση, τη σταυρική θυσία και την ανάσταση του Χριστού, αφού έμαθαν ότι ο δρόμος που οδηγεί στην ομοίωση με το Θεό δεν είναι η έπαρση, αλλά η ταπείνωση. Η ακινησία των αγγέλων προς το κακό δεν σημαίνει ότι εξαφανίζεται το αυτεξούσιό τους, αλλά ότι εξαγιάζεται με τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Οι άγγελοι έχουν μεγαλύτερες και ανώτερες γνωστικές ικανότητες από τους ανθρώπους. Βέβαια δεν είναι ούτε παντογνώστες, ούτε παντοδύναμοι όπως ο Θεός. Δεν προγνωρίζουν τα μέλλοντα, παρά μόνο αν τους τα αποκαλύψει ο Θεός, ούτε γνωρίζουν τι ακριβώς κρύβεται στη καρδιά κάθε ανθρώπου. Δεν γνωρίζουν πότε θα γίνει η συντέλεια του κόσμου και η Δευτέρα παρουσία του Χριστού. Η μετακίνησή τους γίνεται ταχύτατα, αλλά δεν είναι πανταχού παρόντες. Κάθε φορά βρίσκονται σε συγκεκριμένο τόπο, δίχως να γνωρίζουν το τι συμβαίνει αλλού.
Δεν έχουν φύλο, γιατί η φύση τους είναι πνευματική, ενώ δεν χρειάζονται τροφή για να ζήσουν ή ανάπαυση για να ξεκουραστούν, αλλά ούτε πεθαίνουν και ούτε πολλαπλασιάζονται. Η αθανασία τους δεν πηγάζει από τη φύση τους, αλλά επειδή μετέχουν «κατά χάριν» στην αγιότητα του Θεού.
Η ΔΙΑΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Ο αριθμός των αγγελικών όντων είναι ανυπολόγιστος και απροσμέτρητος. Ο ίδιος ο Ιησούς ομιλεί στη Γεσθημανή για περισσότερες από δώδεκα λεγεώνες αγγέλων, ενώ ο Ευαγγελιστής Ιωάννης μαρτυρεί ότι είδε και άκουσε γύρω από το Θεϊκό θρόνο χορωδία από μυριάδες μυριάδων και χιλιάδες χιλιάδων αγγέλων.
Όλοι αυτοί οι αναρίθμητοι άγγελοι είναι οργανωμένοι σε τάγματα ή αλλιώς σε τάξεις. Συγκεντρώνοντας τις αναφορές σε αυτό το θέμα του Προφήτη Ησαΐα, του προφήτη Ιεζεκιήλ, του αποστόλου Παύλου, του αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη και του Οσίου Νικήτα Στηθάτου, μπορούμε να καταλήξουμε στα εξής:
Τα τάγματα των αγγέλων είναι εννέα, τα οποία ταξινομούνται σε τρεις τρίχορες ιεραρχίες ή ταξιαρχίες, κατά τον ακόλουθο τρόπο: Σεραφείμ, Χερουβείμ, Θρόνοι - Κυριότητες, Δυνάμεις, Εξουσίες - Αρχές, Αρχάγγελοι, Άγγελοι.
Ιδίωμα της πρώτης ιεραρχίας είναι η πύρινη σοφία και η γνώση των ουρανίων, ενώ έργο τους ο θεοπρεπής ύμνος του «γελ». Η δεύτερη ιεραρχία έχει ως ιδίωμα τη διευθέτηση των μεγάλων πραγμάτων και την διενέργεια των θαυμάτων, ενώ έργο τους είναι ο τρισάγιος ύμνος «Άγιος, Άγιος, Άγιος». Τέλος ιδίωμα της τρίτης ιεραρχίας είναι να εκτελούν θείες υπηρεσίες και έργο τους αποτελεί ο ύμνος «Αλληλούϊα».
Πέρα από τα ονόματα των εννέα τάξεων, η Αγία Γραφή μας φανερώνει και τα προσωπικά ονόματα ορισμένων αγγέλων. Γνωρίζουμε το Γαβριήλ, που σημαίνει «ήρωας του Θεού», από την εμφάνισή του στο προφήτη Δανιήλ, στο προφήτη Ζαχαρία και στη Θεοτόκο. Γνωρίζουμε το Μιχαήλ, που σημαίνει «Δύναμις Θεού», ενώ εμφανίζεται πολλές φορές στη Παλαιά Διαθήκη. Ο Ραφαήλ είναι ο τρίτος άγγελος που γνωρίζουμε, το όνομά του σημαίνει «ο Κύριος θεραπεύει» και εμφανίζεται στον Τωβίτ μεταφέροντας τις ανθρώπινες προσευχές στο θρόνο του Θεού. Τέλος γνωστός από την εβραϊκή παράδοση είναι και ο Ουριήλ.
ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Οι άγγελοι πραγματοποιούν τριπλό έργο. Πρώτα απ' όλα δοξολογούν ακατάπαυστα το Θεό. Αυτή η δοξολογία δεν τους έχει επιβληθεί ως εντολή, αλλά είναι τελείως αυθόρμητη, που πηγάζει από τους ίδιους, όταν αντικρίζουν το κάλλος του Θεϊκού προσώπου και τα μεγαλεία της δημιουργίας του. Τη νύχτα των Χριστουγέννων π.χ. εμφανίσθηκε πλήθος στρατιάς ουρανίου που αινούσε το Θεό για το γεγονός της θείας ενσαρκώσεως.
Το δεύτερο έργο τους είναι η διακονία στη Θεία Οικονομία. Νιώθουν τόση αγάπη και ευγνωμοσύνη προς το Πλάστη τους και σφοδρή επιθυμία για τη δική τους πρόοδο, ώστε να διακονούν τα μυστήρια της Θείας Οικονομίας. Τα αγγελικά τάγματα μεταδίδουν ιεραρχικά το φωτισμό και τη γνώση το ένα στο άλλο. Τις αποκαλύψεις του Θεού τις διδάσκουν οι ανώτερες τάξεις στις κατώτερες και όταν επιτρέψει ο Θεός να αποκαλυφθεί κάποιο μυστήριο σε νου αγίου ανθρώπου, αυτό θα γίνει ιεραρχικά.
Το τρίτο έργο των αγγελικών δυνάμεων αφορά τη σωτηρία των ανθρώπων. Με αυτό επιφορτίσθηκαν μετά την δημιουργία του ανθρώπου και το επιτελούν με ιδιαίτερη προθυμία και χαρά, αφού κάθε φορά που μετανοεί ένας άνθρωπος για τις αμαρτίες του, πανηγυρίζουν και χαίρονται στον ουρανό. Οι άγγελοι αποστέλλονται από τον Θεό για να ενισχύουν, να βοηθήσουν ή να σώσουν ατομικά ή ομαδικά τους ανθρώπους πού έχουν ανάγκη. Γενικά, είναι λειτουργοί της Θείας Πρόνοιας και στις εμφανίσεις τους, όταν ποτέ συμβεί (Αγγελοφάνειες) προσλαμβάνουν ανθρώπινη μορφή ανδρική ή νεανική.
ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΑΓΓΕΛΟΙ
Ακόμη γίνεται λόγος για τον προσωπικό φύλακα άγγελο κάθε ανθρώπου. Αυτός μάλιστα είναι τρυφερός, σεμνός, πράος, διδάσκει στην ανθρώπινη καρδιά τη δικαιοσύνη και το δρόμο προς το αγαθό. Και άλλοι πατέρες της εκκλησίας μας διδάσκουν ότι απαραίτητη προϋπόθεση παραμονής του φύλακα αγγέλου δίπλα στον άνθρωπο, είναι ο άγιος βίος, διαφορετικά απομακρύνεται εξ' αιτίας των πονηρών και αμαρτωλών έργων. Ο άγγελος αυτός παρηγορεί στις θλίψεις, βοηθά στους πόνους, συμπάσχει με τον άνθρωπο, τον οδηγεί στη μετάνοια και τον προστατεύει από ορατούς και αόρατους εχθρούς.
Εκτός όμως από το φύλακα άγγελο του κάθε ανθρώπου, υπάρχουν και οι φύλακες άγγελοι των εθνών, των πόλεων και των κατά τόπους εκκλησιών. Στη Παλαιά Διαθήκη στο βιβλίο του Δευτερονομίου ο Θεός διαμοιράζει τα έθνη και τοποθετεί τα όρια των εθνών σύμφωνα με τον αριθμό των αγγέλων του. Έπειτα ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος παρατηρεί ότι ο Θεός έχει εγκαταστήσει σε κάθε πόλη στρατόπεδα αγγέλων που αναχαιτίζουν τις επιθέσεις των δαιμόνων. Ενώ τέλος ο άγιος Ιππόλυτος είναι ιδιαίτερα σαφής, όταν παρομοιάζει την εκκλησία με πλοίο που έχει ναύτες τους αγγέλους.
Στα παλιά χρόνια ο αρχάγγελος Μιχαήλ λογαριάζονταν ως ο φύλακας άγγελος του λαού του Ισραήλ. Ο προφήτης Ωσηέ τον είδε στην Ιεριχώ και τον άκουσε να λέει πως αυτός ήταν ο αρχηγός του στρατού του Θεού. Και στο Δανιήλ ο αρχάγγελος Γαβριήλ μίλησε για τον αρχάγγελο Μιχαήλ λέγοντας: «Και εν τω καιρώ εκείνω αναστήσεται Μιχαήλ ο άρχων ο μέγας, ο εστηκώς επί τους υιούς του λαού σου» (Δαν. 12,1). Ο απόστολος Ιούδας αναφέρει: «Μιχαήλ ο αρχάγγελος, ότε τω διαβόλω διακρινόμενος διελέγετο περί του Μωυσέως σώματος» (Ιούδ. 9). Σαν φύλακας του λαού ήταν και φύλακας του νεκρού σώματος του ηγέτη τους Μωυσή.
Ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος μαρτυρεί για τον προσωπικό του φύλακα άγγελο: «Κάθε φορά που επιθυμούσα ν’ ανέβω περισσότερο στην πνευματική ζωή, ο άγγελος εμφανιζόταν και με φώτιζε».
Ο Μέγας Βασίλειος γράφει: «ο άγγελος δε θα απομακρυνθεί από μας, έκτος κι αν τον απομακρύνουμε εμείς με τις πονηρές μας πράξεις. Όπως ο καπνός απομακρύνει τις μέλισσες κι η κακοσμία τα περιστέρια, έτσι κι η δυσώδης αμαρτία μας απομακρύνει από μας τον άγγελο που προστατεύει τη ζωή μας».
ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΔΙΑΚΟΝΟΙ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ
Η Καινή Διαθήκη είναι γεμάτη από αγγέλους. Από την αρχή της ενσάρκωσης του Χριστού οι άγγελοι ήταν πάντα έτοιμοι να Τον υπηρετήσουν και πετούσαν γύρω από το Δημιουργό και Κύριο τους. Τον προσκυνούσαν στη γη όπως και στον ουρανό. Τον αγαπούσαν όταν ήταν πάνω στο σταυρό όπως κι όταν βρισκόταν στην ουράνια δόξα Του, με μια αγνή και υπερφυσική αγάπη. Στήριξαν το έργο Του στη γη, δηλαδή την Εκκλησία Του, με χαρά και προσήλωση. Και το ίδιο κάνουν και τώρα και θα το κάνουν ως τη συντέλεια του κόσμου.
Όταν ο Ιησούς γεννήθηκε σ’ ένα φτωχικό πέτρινο σπήλαιο, εμφανίστηκε πλήθος αγγέλων που δοξολογούσαν το Θεό. Μετά τον πειρασμό στην έρημο, όταν ο διάβολος τον άφησε, εμφανίστηκαν άγγελοι και υπηρετούσαν τον Ιησού. Πλήθος αγγέλων παρίστανται στη Βάπτιση του Χριστού όταν οι ουρανοί ανοίχτηκαν, στη Μεταμόρφωση, στη Σταύρωση, στην κάθοδο στον Άδη, στην Ανάσταση και στην Ανάληψη. Όποτε εμφανίζονταν ένας αρχάγγελος ή άλλος άγγελος, πίσω απ’ αυτόν υπήρχε πλήθος αγγέλων.
Ο Ιησούς αγαπούσε τα παιδιά κι έδωσε εντολή στους αγγέλους Του να τα προσέχουν. Είπε ο ίδιος: «οι άγγελοι τους στον ουρανό βλέπουν συνεχώς το πρόσωπο του ουράνιου Πατέρα μου» (Ματθ. 12,10). Ο ίδιος ταυτίστηκε σχεδόν με τα μικρά παιδιά: «όποιος δεχτεί ένα τέτοιο παιδί στο όνομά μου, δέχεται εμένα τον ίδιο» (Ματθ. 12,5). Απείλησε πολύ σοβαρά εκείνους που σκανδαλίζουν και ωθούν τα μικρά παιδιά στην αμαρτία: «είναι προτιμότερο γι’ αυτόν να κρεμάσει μια μυλόπετρα στο λαιμό του και να καταποντιστεί στη θάλασσα» (Ματθ. 18,6). Και παρακάτω λέει: «αφήστε τα παιδιά και μην τα εμποδίζετε να έρθουν κοντά μου, γιατί η βασιλεία του Θεού ανήκει σε ανθρώπους που είναι σαν κι αυτά» (Ματθ. 19,14). Αυτή είναι η βάση της χριστιανικής παιδείας, ν’ αφήνουμε τα παιδιά να έρχονται στο Χριστό. Γι’ αυτό οι άγγελοι αγαπούν και προστατεύουν τα παιδιά.
Οι άγγελοι υπηρέτησαν και τους αποστόλους αλλά κι άλλους πιστούς από τα πρώτα χριστιανικά χρόνια και σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας της Εκκλησίας.
Όταν οι αρχιερείς έβαλαν τους αποστόλους στη φυλακή, άγγελος Κυρίου άνοιξε τις πόρτες της φυλακής τη νύχτα και τους έβγαλε έξω λέγοντας: «πηγαίνετε στο ναό και κηρύξτε στο λαό το μήνυμα γι' αυτή την καινούρια ζωή» (Πράξ. 5,20.).
Όταν ο Ηρώδης, ο ηγεμόνας της Γαλιλαίας, κατεδίωκε την Εκκλησία, σκότωσε τον απόστολο Ιάκωβο και σκόπευε να σκοτώσει και τον Πέτρο. Τότε όμως άγγελος Κυρίου τον «κτύπησε με ξαφνική αρρώστια» και «γέμισε σκουλήκια και πέθανε» (Πράξ. 12,23).
Όταν ο Φίλιππος κήρυττε το λόγο του Θεού στη Σαμάρεια, άγγελος Κυρίου τον κατεύθυνε προς τη Γάζα, για να συναντήσει εκεί έναν Αιθίοπα ευνούχο που είχε μεγάλη εξουσία κοντά στη βασίλισσα Κανδάκη. Ο Φίλιππος του μίλησε για τον Ιησού Χριστό, το Μεσσία, και τον βάφτισε. Ο ευνούχος αυτός ήταν ο πρώτος χριστιανός στην Αιθιοπία. Έτσι οι άγγελοι βοήθησαν τους αποστόλους στην εξάπλωση του ευαγγελίου σε χώρες μακρινές.
Ο Κορνήλιος, που ήταν ρωμαίος αξιωματικός, την ώρα που προσευχόταν κατά τις τρεις το απόγευμα, είδε σε όραμα άγγελο Κυρίου που τον συμβούλεψε να καλέσει τον Πέτρο από την Ιόππη. Ο Πέτρος του δίδαξε την πίστη στο Χριστό και βάφτισε αυτόν και όλη την οικογένειά του. Στην περίπτωση αυτή ο άγγελος Κυρίου βοήθησε στην εξάπλωση της Εκκλησίας προς τους ειδωλολάτρες.
Όταν ο απόστολος Παύλος ταξίδευε στη Ρώμη με 276 άλλες ψυχές, μια τρομερή καταιγίδα απείλησε να βυθίσει το πλοίο. Τότε παρουσιάστηκε άγγελος Κυρίου και του είπε: «Μη φοβάσαι, Παύλε! Πρέπει να εμφανιστείς στον αυτοκράτορα, κι έτσι ο Θεός για χάρη σου θα σώσει όλους όσοι είναι μαζί σου στο πλοίο» (Πράξ. 27,24).
ΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ ΟΙ ΘΕΡΙΣΤΕΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Στην παραβολή του σπορέως ο Κύριος Ιησούς εξηγεί: «Το χωράφι είναι ο κόσμος, ο καλός σπόρος είναι όσοι ανήκουν στη βασιλεία του Θεού. Τα ζιζάνια είναι όσοι ανήκουν στον πονηρό, ο εχθρός που τα έσπειρε είναι ο διάβολος, ο θερισμός είναι το τέλος του κόσμου κι οι θεριστές είναι οι άγγελοι. Όπως λοιπόν μαζεύονται τα ζιζάνια και καίγονται στη φωτιά, έτσι θα γίνει στο τέλος του κόσμου. Θα στείλει ο Υιός του Ανθρώπου τους Αγγέλους του και θα μαζέψουν από το χώρο της βασιλείας του όσους προκαλούν την πτώση των άλλων και κάνουν πράγματα αντίθετα με το νόμο του Θεού, και θα τους ρίξουν στο καμίνι της φωτιάς· εκεί θα κλαίνε και θα τρίζουν τα δόντια τους. Τότε οι ευσεβείς θα λάμψουν σαν τον ήλιο στη βασιλεία του Πατέρα τους. Όποιος έχει αυτιά για να ακούει, ας ακούει» (Ματθ. 13,38-43).
Προτού όμως έρθει το τέλος του κόσμου, θα έχει έρθει το τέλος πολλών από μας. Τώρα, όταν πέθανε ο φτωχός Λάζαρος, τη ψυχή του τη μετέφεραν οι άγγελοι στους κόλπους του Αβραάμ, όταν όμως πέθανε ο άσπλαχνος πλούσιος, πήγε στην κόλαση. Γι' αυτό να θυμόμαστε πως πριν το τέλος του κόσμου θα είναι το το δικό μας τέλος. Στο θάνατό μας θα μας θερίσουν είτε οι άγγελοι, είτε οι πονηροί δαίμονες. Οπότε είναι καλό να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας στο έλεος του Θεού. Γίνεται χαρά στους αγγέλους για κάθε ένα αμαρτωλό που μετανοεί (Λουκ. 15,10).
Αλίμονο σε κείνους που πεθαίνουν στην αμαρτία, χωρίς να μετανοήσουν. Ο μεγάλος απόστολος κάνει μια αυστηρή προειδοποίηση: «Ο Θεός ούτε τους αγγέλους δε λυπήθηκε όταν αμάρτησαν, αλλά τους έριξε στα τάρταρα, όπου φυλάγονται δέσμιοι στο σκοτάδι περιμένοντας την τελική κρίση. Ούτε τον αρχαίο κόσμο δε λυπήθηκε, έναν κόσμο που ήταν γεμάτο από ασεβείς, αλλά έφερε τον κατακλυσμό· μόνο το Νώε, τον κήρυκα της δικαιοσύνης, τον άφησε να σωθεί, μαζί με άλλους εφτά. Και καταδίκασε σε καταστροφή τις πόλεις Σόδομα και Γόμορρα και τις έκανε στάχτη…» (Β’ Πέτρ. 2,4-6). Πολύ περισσότερο δε θα λυπηθεί εκείνους που είναι χριστιανοί κατ’ όνομα, αλλά στην πραγματικότητα είναι με λόγια και με έργα υπηρέτες του πονηρού. Μπορεί κάποτε να μεταμεληθούν όπως ο Ιούδας, αλλά θα είναι πολύ αργά. Γιατί ο Χριστός θα έρθει με όλη την λαμπρότητα του Πατέρα του μαζί με τους αγγέλους του, και τότε θα ανταμείψει τον καθένα ανάλογα με τις πράξεις του (Ματθ. 16,27).
Η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού θα είναι πολύ ένδοξη αλλά και πολύ δραματική. Στην πρώτη έλευσή Του εμφανίστηκε ένα πλήθος αγγέλων στους ποιμένες της Βηθλεέμ. Στη δεύτερη έλευσή Του θα Τον συνοδεύουν όλοι οι άγιοι άγγελοι Του. «Και θα στείλει τους αγγέλους του να σαλπίσουν δυνατά και να συνάξουν τους εκλεκτούς του από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, από το ένα άκρο του κόσμου ως το άλλο» (Ματθ. 24,31). Τότε «οι δίκαιοι θα λάμψουν σαν τον ήλιο στη βασιλεία του πατέρα τους» (Ματθ. ιγ’ 43). Οι άγγελοι λοιπόν θα είναι οι θεριστές στο θερισμό του Θεού.
Η μεγαλύτερη ανταμοιβή που υποσχέθηκε ο Χριστός στους εκλεκτούς και τους δίκαιους, εκείνους που έζησαν στη γη σύμφωνα με το ευαγγέλιο Του και υπόφεραν γι’ αυτό, είναι ότι θα γίνουν ίσοι με τους αγγέλους. Είπε ο ίδιος, απαντώντας στο σοφιστικό λόγο των Σαδδουκαίων: «για όσους όμως αξιωθούν να αναστηθούν από τους νεκρούς και να ζήσουν στον καινούριο κόσμο ούτε θα παντρεύονται ούτε θα παντρεύουν. Κι αυτό, γιατί δεν θα υπάρχει γι’ αυτούς θάνατος· σαν αναστημένοι άνθρωποι που θα είναι, θα είναι ίσοι με τους αγγέλους και παιδιά του Θεού» (Λουκ. 20,35-36).
Πώς λοιπόν εμείς, που αμαρτάνουμε καθημερινά, θα γίνουμε ισάγγελοι, ίσοι με τους αγγέλους που δοξολογούν συνέχεια το Θεό;
Πρώτα απ’ όλα ο Χριστός μίλησε για τους «καταξιωθέντες»· και δεύτερο ότι αυτό θα γίνει με «την υπερβάλλουσαν της γνώσεως αγάπην» (Λουκ. 20,35 και Εφ. 3,19). Ας ταπεινωθούμε κι ας αγαπήσουμε το Θεό «Μάτι δεν τα είδε κι ούτε τ’ άκουσε αυτί κι ούτε που τα έβαλε ο λογισμός του ανθρώπου, όσα ετοίμασε ο Θεός για κείνους που τον αγαπούν» (Α’ Κορ. 2,9).
Η ΤΙΜΗ ΤΩΝ ΑΓΓΕΛΩΝ
Από τον 4ο και τον 5ο μ.Χ. αιώνα άρχισαν οι Χριστιανοί να αφιερώνουν ναούς στους αγγέλους. Σύμφωνα με την παράδοση ο Μέγας Κωνσταντίνος ίδρυσε στην Κωνσταντινούπολη το "Μιχαήλιον" ιερό αφιερωμένο στον Αρχάγγελο Μιχαήλ. Στη Μικρά Ασία και συγκεκριμένα στις Χώνες της Φρυγίας, κοντά στις αρχαίες Κολοσσές, όπου ο Αρχάγγελος Μιχαήλ πραγματοποίησε μέγα θαύμα, "Το εν Χώναις θαύμα", ιδρύθηκε λαμπρότατος ναός αφιερωμένος στη χάρη Του, στον οποίο πραγματοποιούνταν πολλά θαύματα.
Σε ολόκληρη τη Μικρά Ασία, με εστία τη Φρυγία, οι πιστοί ευλαβούντο πολύ τους αγγέλους και ιδιαίτερα τον Αρχάγγελο Μιχαήλ, έφθασε δε μια μερίδα, τον 4ο μ.Χ. αιώνα, να απονέμει στους αγγέλους λατρευτική προσκύνηση. Έτσι αναφάνηκε εκεί η αγγελολατρία που οι οπαδοί της, οι αγγελικοί, λάτρευαν τους αγγέλους, αντί να τους απονέμουν τιμητική μόνο προσκύνηση. Η Εκκλησία με τη Σύνοδο της Λαοδικείας το 363 μ.Χ. καταδίκασε ως αίρεση την αγγελολατρία με το 35ο Κανόνα της και τους αγγελικούς ως αιρετικούς. Διακήρυξε δε, ότι μόνο στο Θεό αρμόζει λατρεία, ενώ στους αγγέλους και τους αγίους απονέμεται τιμητική μόνο προσκύνηση.
Η δε τιμητική τους προσκύνηση διακηρύχθηκε επίσημα από τη Ζ΄ οικουμενική σύνοδο σε αντιδιαστολή προς τη λατρεία που αφορά μόνο το πρόσωπο του Θεού.
Η Εκκλησία μας τιμάει τους Αγγέλους όπως και τους Αγίους:
α. Με γιορτές προς τιμή τους.
Ο ετήσιος λειτουργικός κύκλος σηματοδοτείται από έξι εορτές αφιερωμένες στον αγγελικό κόσμο, με κυρίαρχη εκείνη της 8ης Νοεμβρίου, κατά την οποία εορτάζεται η σύναξη των αγγέλων υπό τον αρχάγγελο Μιχαήλ ως αντίσταση κατά της αποστασίας του Εωσφόρου.
β. Στον εβδομαδιαίο λειτουργικό κύκλο των ακολουθιών, η Δευτέρα αφιερώνεται στις αγγελικές δυνάμεις.
γ. Βγάζοντας μερίδα «εις τιμήν και μνήμην τους» και μάλιστα αμέσως μετά τη μερίδα της Παναγίας.
δ. Με την ειδική ευχή του Αποδείπνου «Εις φύλακα Άγγελον». Ακόμη δύο παρακλητικοί κανόνες αφορούν το φύλακα άγγελο και τις επουράνιες Δυνάμεις.
Με αυτούς τους τρόπους δίδεται αφορμή στους πιστούς να ζητούν τη βοήθεια και τη μεσιτεία τους.
Αλλά η κατεξοχήν τιμή των αγγέλων γίνεται στη Θεία Λειτουργία.
Εκεί, ο λαός του Θεού στη γη και οι στρατιές του ουρανού με ένα στόμα, σε μία κοινή λειτουργική σύναξη προσφέρουν στο Θεό δοξολογία. Μαζί με τους ιερείς συνέρχονται στο θυσιαστήριο και συλλειτουργούν τη θεϊκή αγαθότητα. Μαζί κυκλώνουν την αγία Τράπεζα και τα τίμια δώρα, διά χειρός αγγέλου αναφέρονται εις οσμήν ευωδίας πνευματικής στο υπερουράνιο και νοερό θυσιαστήριο.
Ωστόσο, εκείνοι που τιμούν ιδιαίτερα τους αγγέλους είναι οι μοναχοί. Μέσα από την διαρκή προσευχή τους, την υπεράνθρωπη άσκησή τους, αγωνίζονται να ομοιάσουν στους αγγέλους και να αναπληρώσουν το εκπεσόν τάγμα των δαιμόνων. Γι' αυτό και η ακολουθία της μοναχικής κουράς φέρει το όνομα: «Ακολουθία του μεγάλου και αγγελικού Σχήματος».
Απολυτίκιον ΑΓΙΩΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ
Τῶν οὐρανίων στρατιῶν Ἀρχιστράτηγοι, δυσωποῦμεν ὑμᾶς ἡμεῖς οἱ ἀνάξιοι, ἵνα ταῖς ὑμῶν δεήσεσι, τειχίσητε ἡμᾶς, σκέπῃ τῶν πτερύγων, τῆς ἀΰλου ὑμῶν δόξης, φρουροῦντες ἡμᾶς προσπίπτοντας, ἐκτενῶς καὶ βοῶντας· Ἐκ τῶν κινδύνων λυτρώσασθε ἡμᾶς, ὡς Ταξιάρχαι τῶν ἄνω Δυνάμεων.
Ποίημα Μοναχού Γερασίμου Μικραγιαννανίτου
Ἦχος α’. Τῆς ἐρήμου πολίτης.
Τῆς ἀνάρχου Τριάδος λειτουργοὶ οἱ ἀσώματοι, τῶν ἀκαταλύπτων οἱ πρῶτοι, μυστηρίων ἐκφάντορες, σὺν Θρόνοις Χερουβεὶμ καὶ Σεραφείμ, Δυνάμεις Ἐξουσίαι καὶ Ἀρχαί, Κυριότητες Ἀρχάγγελοι οἱ λαμπροί, καὶ Ἄγγελοι ὑμνείσθωσαν. Δόξα τῷ ὑποστήσαντι ὑμᾶς, δόξα τῷ καταλάμποντι, δόξα τῷ ὑμνουμένῳ δι’ ὑμῶν, τρισαγίοις ᾄσμασι.
ΜΕΓΑΛΥΝΑΡΙΟΝ ΑΡΧΑΓΓΕΛΩΝ ΜΙΧΑΗΛ ΚΑΙ ΓΑΒΡΙΗΛ
Πρόκριτοι Δυνάμεων νοερῶν, Μιχαὴλ πρωτάρχα, καὶ λαμπρόμορφε Γαβριήλ, σὺν ταῖς οὐρανίαις, αἰτεῖτε στρατηγίαις, ἠμῖν καταπεμφθῆναι, τὸ μέγα ἔλεος.
Πηγή Αποστολική Διακονία της Εκκλησιάς της Ελλάδος
.jpg)
